Ενας «ωραία μονάχος». Ενας ήρωας ακυρωμένος από τη νέα τάξη πραγμάτων, ο «Αίας», ηρωικά αξιοπρεπής, «κοινώνησε» τον σοφόκλειο λόγο στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου στην υπέροχη μετάφραση του Δ. Ν. Μαρωνίτη.
*
Την παράσταση του Θεάτρου του Νέου Κόσμου σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου χειροκρότησαν περίπου 8.000 θεατές την Παρασκευή και το Σάββατο (περίπου 3.000 στην πρεμιέρα), στο πλαίσιο των Επιδαυρίων, σε μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση που «διάβασε» το έργο με αναφορές στην Επανάσταση του '21.
Ο σκηνοθέτης, έχοντας έναν αξιόλογο θίασο στη διάθεσή του, προτίμησε την ευθεία οδό, απέφυγε μοντερνισμούς και παρέδωσε στο κοίλον μια καθαρή ανάγνωση του έργου. Με την παρουσία ενός ραψωδού (Μιχάλης Τιτόπουλος) που βγαίνει μέσα από τον χορό και με τη βοήθεια της μουσικής η παράσταση κινήθηκε ανάμεσα στην αφήγηση και την υπόκριση. Μάλιστα στην έναρξή της ακούγεται το ποίημα «Αίας» του Παντελή Μπουκάλα, συνοδεία λαούτου.
Σε ένα σκηνικό (Ελένη Μανωλοπούλου), με λινάτσες, ξύλο και πέτρες, όπου στο βάθος ψηλά κυριαρχεί η σκηνή του Αίαντα, εκτυλίσσεται η δράση. Ο Αίας του Νίκου Κουρή δεν είναι απλώς μια πολεμική μηχανή. Στο στάδιο της «άτης» αποκαλύπτει την ταπείνωσή του με έναν κομμό. Με τον πλαστό του λόγο και την εντύπωση μιας μεταστροφής στη συνέχεια ξεφεύγει από τη φύλαξη των οικείων του και δίνει τέλος στη ζωή του.
Ο πρωταγωνιστής κατάφερε να δώσει αρκετές από τις ψυχικές μεταπτώσεις του ήρωα. Υπόδειγμα αφοσιωμένης συζύγου αποτελεί η Τέκμησσα της Μαρίας Πρωτόπαππα, ηθοποιός που με την παρουσία της απέδωσε τον ρόλο στην πλήρη διάστασή του: συντροφεύει τον Αίαντα στην τρέλα του πονώντας για το κατάντημά του, ωστόσο προσπαθεί με όλο της το είναι να τον μεταπείσει από το να δώσει τέρμα στη ζωή του, δείχνοντας, ωστόσο, ότι τον κατανοεί.
Είναι παρούσα ακόμα κι όταν κάθεται σιωπηλή δίπλα στην επιτύμβια στήλη του Αίαντα στο κέντρο της ορχήστρας που θυμίζει όστρακο από αγγείο. Οταν ο Αγγελος (Παντελής Δεντάκης) αναζητα τον Αίαντα είναι ήδη αργά...
Στο κομμάτι μετά τον θάνατο του Αίαντα που ακολουθεί, μέσα από αγώνες λόγων εξασφαλίζεται για τον νεκρό η τιμή της ταφής και του αναγνωρίζεται η ηρωική αξία. Στο κέντρο αυτού του αγώνα στέκεται ο Τεύκτρος του Γιάννου Περλέγκα, ο οποίος καταθέτει μια εξαιρετική ερμηνεία, δίνοντας στον ρόλο το μέγεθος και τη δυναμική του.
Παρουσιάζεται πρώτα μέσα στην οδύνη του για τον θάνατο του αδελφού του κι ύστερα αντικρούει τον Μενέλαο (Γιάννης Κλίνης) που απαγορεύει να αγγίξουν τον νεκρό αλλά και τον Αγαμέμνονα (Δημήτρης Παπανικολάου). Την κάθαρση φέρνει ο Οδυσσέας (Γιάννης Τσορτέκης) που ξέρει πού πρέπει να τελειωνει το μίσος κι ότι η έχθρα δεν πρέπει να κρατάει για πάντα. Αλλωστε στον Πρόλογο, όταν η Αθηνά (Ελένη Ουζουνίδου) σαρκάζει τη μανία του Αίαντα και τον διακωμωδεί μπροστά σε εκείνον, ο Οδυσσέας υποδηλώνει φιλάνθρωπη συμπάθεια προς τον ήρωα.
Τα κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου φέρουν μια ανάμνηση κι έχουν σαφείς αναφορές στις φορεσιές των ηρώων της Ελληνικής Επανάστασης. Η χορογραφία της Αγγελικής Στελλάτου (με μικρές, μερικές φορές σαν «αναποφάσιστες», κινήσεις), ο σχεδιασμός των φωτισμών του Σάκη Μπιρμπίλη (κάποιες φορές ελαφρύς και φυσικός, άλλες με έντονη την αντίθεση φως-σκοτάδι) και η μουσική του Νίκου Κυπουργού ακολουθούσαν την ψυχολογική διαδρομή και τις διακυμάνσεις των χαρακτήρων.
Η μουσική ειδικά, με το λαούτο να πλαισιώνεται από μια μικρή μπάντα πνευστών συγκεράζοντας τον βαλκάνιο ήχο των χάλκινων με τον βυζαντινό ψαλμό και την ηπειρώτικη πολυφωνική παράδοση, έδωσε χρώμα στα δρώμενα στην ορχήστρα. Ας σταθούμε και σ΄αυτό: σκηνοθέτης και μουσικός σεβάστηκαν τον χώρο και την ακουστική του θεάτρου και δεν χρησιμοποίησαν τεχνική ενίσχυση, πράγμα καθόλου δεδομένο στις μέρες μας αφού οι μικροφωνικές εγκαταστάσεις στην Επίδαυρο αποτελούν πια καθεστώς...
Τέλος, διάχυτη υπήρξε η ικανοποίηση του κοινού για τη στάση του Φεστιβάλ, το οποίο εξακολουθεί να στηρίζει τα Επιδαύρια, μέσα σε αυτή την τόσο δύσκολη πολιτικο-οικονομική συγκυρία.
Αντιγόνη Καράλη
ΕΘΝΟΣ