Το περασμένο Σάββατο μια κυρία στην τελευταία σειρά
καθισμάτων της πλατείας σηκώθηκε μόλις λίγα δευτερόλεπτα πριν πέσει η αυλαία και έφυγε φωνάζοντας «αυτό δεν είναι Μπρεχτ». Ένας κύριος δίπλα μου τη σχολίασε γελώντας, «πολύ μπρεχτική κίνηση· προκάλεσε δευτερόλεπτα αμηχανίας στο κοινό» και μετά καταχειροκρότησε τους ηθοποιούς. Μαζί του (κι εγώ) και οι περισσότεροι στην αίθουσα.
Κάθε φορά που ανεβαίνει Μπρεχτ στην Αθήνα συμβαίνει η ίδια ιστορία. Εμφανίζονται μπρεχτολόγοι-θεματοφύλακες, έτοιμοι να «υπερασπιστούν» τον τρόπο με τον οποίο ο δημιουργός και οι κληρονόμοι του απαιτούν να ανεβαίνουν τα έργα. (Όχι πως δεν έχουν το δικαίωμα.) Το τσέκαρα και στο διάλειμμα, ακούγοντας κρυφά τις παρέες που συζητούσαν αν ήταν και πόσο αποστασιοποιημένη η παράσταση. Σε μία περίπτωση μόνο μια κυρία έδειχνε να μη γνωρίζει, και άκουγε την ενθουσιασμένη φίλη της να της εξηγεί πως αυτά που έλεγαν ανάμεσα στους διάλογους οι ηθοποιοί είναι οι σκηνικές οδηγίες.
Σε αντιδιαστολή, άκουσα παρέες να διατείνονται πως λείπει το υπαρξιακό, συγκινησιακό κομμάτι του έργου. Τελικά πόσο μπρεχτικό ήταν το ανέβασμα της Κατερίνας Ευαγγελάτου για τον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν»; Προσωπικά, δεν με ενδιαφέρει καθόλου αυτό το ερώτημα. Εγώ ξέρω πως είδα μια διαολεμένα ευφυή παράσταση, με σκηνοθετικές λύσεις (και παρεμβάσεις) που έδωσαν αίσθηση φρεσκάδας σ’ ένα γραμμένο πριν από 70 χρόνια έργο (δεν είμαι από αυτούς που πιστεύουν πως η διαχρονικότητα ενός μηνύματος δεν έχει την ανάγκη εκσυχρονισμού).
Επίσης δεν μπορώ να κρύψω πως με κούρασε η βαγκνερική διάρκεια της παράστασης και πως θα ήθελα να χρησιμοποιήσει περισσότερο το ψαλίδι της η σκηνοθέτρια, ξέρω όμως πως στο μεγαλύτερο μέρος της είχα ένα χαμόγελο ικανοποίησης, συμφωνώντας με την άποψή της. Πρόκρινε το χιούμορ ενός έργου που χρησιμοποιεί μια κινέζικη παραβολή για να στείλει μήνυμα στο κοινό πως όσο υπάρχουν αυτές οι παραγωγικές διαδικασίες, οι οποίες λειτουργούν ανταγωνιστικά, μην περιμένετε να θριαμβεύσει η καλοσύνη.
Είχε όμως και το θάρρος, φέρνοντας στην αρχή και στο τέλος της παράστασης τον ίδιο τον Μπρεχτ επί σκηνής, να ξεβολέψει όσους βλέπουν με στεγανά και κυρίως όσους επιμένουν να οικειοποιούνται μονόπλευρα την πολιτική ανάλυσή του. Η Κατερίνα Ευαγγελάτου έσπασε ρόδι στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης, με τη βοήθεια εξαιρετικών συνεργατών – υπόδειγμα ομαδικής δουλειάς. Όσο για τη Στεφανία Γουλιώτη επέβαλε την καλοσυνάτη Σεν Τε και τον κακό Σούι Τα ως σημείο αναφοράς στη μνήμη μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΙΤΗΣ