«Εφύτεψα μια λεμονιά
και πάω να την ποτίσω», η μαυροντυμένη τουρκάλα ηθοποιός από την Σκηνή Η’ της Πειραιώς 260 μας καλωσορίζει στην παράσταση «Ω Σμύρνη μου, όμορφή μου Izmir». Αρκετές φορές οι δέκα ηθοποιοί του Πολίτικου θεάτρου «Πέρα» (Tiyatro Pera) θα μιλήσουν ελληνικά, αφού οι περισσότεροι υποδύονται τα μέλη της αστικής ελληνικής οικογένειας Βλαστού, μια ημέρα πριν τον υποχρεωτικό ξεριζωμό τους από την Σμύρνη, το 1922 όπως επέβαλαν οι όροι της «Συνθήκης της Λωζάνης».
Αυτό δεν είναι το πιο εντυπωσιακό στοιχείο. Οι έλληνες θεατρόφιλοι βρεθήκαμε χθες βράδυ να χειροκροτούμε αυτή την πρόταση κυρίως για την γενναιοδωρία και την τόλμη με την οποία χειρίστηκε ένα ζήτημα ταμπού για τους Τούρκους ακόμη και σήμερα όπως είναι η καταστροφή της Σμύρνης. Μια χειρονομία που αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία αυτές τις μέρες που όλοι μας παρακολουθούμε από τα μέσα ενημέρωσης πόσο μεγάλο εξακολουθεί να είναι το τίμημα της ελεύθερης έκφρασης στην γείτονα χώρα.
Μέσα από τις αφηγήσεις των πρωταγωνιστών μεταφέρονται εικόνες μιας κοσμοπολίτικης Σμύρνης που έσβησε μια για πάντα. Τουρκικά και ελληνικά τραγούδια ερμηνεύονται ζωντανά, ως δηλωτικό στοιχείο της σχέσης των δύο πολιτισμών που έζησαν για χρόνια στενά.
Πάνω σε ένα ζεϊμπέκικο ξεκινά κι ο καυγάς των δύο ακραίων φωνών που κι αυτές εκφράζονται στην παράσταση, μέσω ενός φανατισμένου Τούρκου κι ενός οξύθυμου Έλληνα. Ο ένας επιρρίπτει όλες τις ευθύνες στον μεγαλοϊδεατισμό κι ο άλλος μιλά για βαρβάρους. Ο καυγάς τους λύνεται με το «παραλήρημα» ενός τρίτου, βυθισμένου στην μελέτη του Ομήρου (σύμβολο της ισχυρής πνευματικής ζωής που γνώριζε τότε η Σμύρνη) και απαγγέλει τους στίχους της «Ιλιάδας» για την φρίκη του πολέμου. Ευτυχής συγκυρία; Στο διπλανό κτήριο Δ’ ανεβαίνει την ίδια ώρα ολόκληρο το ομηρικό έπος.
Δυστυχώς όμως, οι αρετές της παράστασης εξαντλούνται σε αυτή την τόλμη του θέματος και τις ισορροπίες που κρατήθηκαν. Το κείμενο, υποτονικό και φλύαρο, διέθετε πολλά προβλήματα. Και σκηνοθετικά, επρόκειτο για μια συμβατική παράσταση παλαιού θεάτρου που τίποτα νέο δεν κόμιζε για την θεατρική τέχνη των γειτόνων μας. Βουτηγμένη στην συγκίνηση, στις υπερβολικές εκφράσεις, στις ηχηρές διαφωνίες έμοιαζε σε αρκετά σημεία με μια αφελή ηθογραφία. Ας είναι! Είπαμε, αλλού ήταν το νόημα!
ΠΗΓΗ: tospirto