Της Χρύσας Φωτοπούλου
«Οι ηδονές που δοκιμάσαμε μαζί ως εραστές ήταν τόσο γλυκές που δεν μπορώ ούτε να καταφερθώ εναντίον τους, ούτε να τις σβήσω από τη θύμησή μου χωρίς κόπο. Όπου και να στραφώ τις έχω μπροστά στα μάτια μου, μαζί με τους πόθους που τις συνοδεύουν. Η ψευδαίσθησή τους με κυνηγά ακόμη και στον ύπνο μου, ακόμα και κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας […]». Ελοΐζα, πριν ενηλικιωθεί
Η ιστορία του Αβελάρδου και της Ελοΐζας μπορεί να συγκινήσει και αυτόν που δεν έχει αγάπη για να ορκιστεί. Όποιον δεν έχει πατρίδα και ενδιάμεσες στιγμές ιερότητας. Αν πάει τυχαία, ας πούμε, μέχρι το Θέατρο του Νέου Κόσμου ένας λιγότερο βέβαιος για την παντοδυναμία του έρωτα, στο τέλος θα το δει αλλιώς το πράγμα. Από εδώ κι από κει και θα τον δεις ν' ανανεώνει τις μεγάλες παραδοχές. "Τελικά μήπως..α, ναι..μάλιστα".
Κοκκίδου, Γλάστρας, Μαξούρη στον ατμοσφαιρικό τόπο που σχεδίασε η Εύα Μανιδάκη μιλούν για τον έρωτα μιας δεκαεξάχρονης, της Ελοΐζας και ενός Γάλλου Φιλοσόφου, του Πέτρου Αβελάρδου, στα χρόνια του Μεσαίωνα. Το κείμενο είναι του σκηνοθέτη της παράστασης, Γιάννη Καλαβριανού και για την προσοχή μας "φταίνε" όλοι.
Δράση με εμβόλιμο χιούμορ και ωραίες καμπύλες, κείμενο που περιέχει όλα όσα έπρεπε να γραφτούν. Ο Άγγελος Τριανταφύλλου έδωσε την πιο απαραίτητη μουσική στους πλαγιότιτλους, ενώ οι τρεις ηθοποιοί, η δυναμική Ε. Κοκκίδου, ο πάντα απρόβλεπτος Γ. Γλάστρας και η ενδιαφέρουσα Χ. Μαξούρη, λειτούργησαν αποτελεσματικά ως πομποί ενός κεντρικού νοήματος (πέρα από το μακρινό έτος 1118 και το μοναστήρι του Σαιν Ντενί) που έχει να κάνει με το ύψος αυτού που αγαπά και την ένδοξη φύση αυτού που αγαπιέται.
Όταν διάβασα την ιστορία αυτού του ζευγαριού στάθηκα στις επιστολές που αντάλλαζαν για 20 χρόνια, όταν έγκλειστοι και οι δύο σε μοναστήρι δεν μπορούσαν να είναι ο ένας δίπλα στον άλλον.
Εμένα, μίλα μου για επιστολές και πάρε μου την ψυχή. Αυτή η άγια και ταυτόχρονα άγρια πράξη της επιστολογραφίας, της ερωτικής επιστολογραφίας, για να νικηθεί η απουσία της ύλης και να γίνει το χαρτί με τις λέξεις το πρόσωπο του άλλου, ο λαιμός του, τα χέρια του, η αγκαλιά του. Δεν είναι αδύνατοι οι ψίθυροι, είναι ωραία και η εποχή μας, δεν μπορεί να θάβεται στους αιώνες η ακεραιότητα ενός ανθρώπινου πλάσματος που θέλει να μεγεθυνθεί δίπλα σ' αυτόν που δεν μοιάζει με κανέναν άλλον.
Δες την παράσταση και θα κερδίσεις την αίσθηση της αναγκαιότητας να αγαπήσεις και να αγαπηθείς μέχρι τρέλας.
Διάβαζα το πρόγραμμα στην επιστροφή, στο Μετρό. "Πόσοι, μέσα σε τούτο εδώ το βαγόνι, θα μπορούσαν να είναι Αβελάρδοι;"
Ίδωμεν.
******
Η ιστορία του Αβελάρδου και της Ελοΐζας, όχι με δικά μου λόγια
Βρισκόμαστε στο Παρίσι του 12o αιώνα, την εποχή που μεσουρανεί το άστρο του σαραντάχρονου Πέτρου Αβελάρδου. Ο Αβελάρδος ήταν ένας από τους σημαντικότερους θεολόγους και φιλοσόφους του Μεσαίωνα, υπέρμαχος της διαλεκτικής, της αμφιβολίας και της έρευνας ως προϋπόθεση για την πίστη. Ο εφημέριος του Παρισιού, Φυλμπέρ, εκτιμώντας τον απεριόριστα, του εμπιστεύεται για μαθήτρια τη δεκαεξάχρονη ανιψιά του, Ελοΐζα, που παρά τη μικρή της ηλικία έχει ήδη μια εξαιρετικά ευρεία καλλιέργεια. Ο Αβελάρδος και η Ελοΐζα γρήγορα γίνονται εραστές. Το σκάνδαλο που ξεσπά είναι τεράστιο, η Ελοΐζα μένει έγκυος, η Εκκλησία αντιδρά και ο Φυλμπέρ, θεωρώντας την προσβολή στο πρόσωπό του τεράστια, διατάζει την τιμωρία του Αβελάρδου. Πληρωμένοι δολοφόνοι εισβάλουν στο σπίτι του ζευγαριού και τον ευνουχίζουν. Ο Αβελάρδος όμως, παρά τον ευνουχισμό του, επιζεί. Ταπεινωμένος, εγκαταλείπει τα πάντα, καταφεύγει στο μοναστήρι του Σαιν Ντενί και παραγγέλνει στην Ελοΐζα να γίνει και εκείνη μοναχή. Η ίδια, απολύτως ερωτευμένη μαζί του, υπακούει. Το ζευγάρι ζει σε χωριστά μοναστήρια για τα επόμενα 20 χρόνια, δεν συναντιέται παρά μόνο για μία και μοναδική φορά και επικοινωνεί μόνο με παθιασμένες επιστολές.
Ο Αβελάρδος συνεχίζει να συγγράφει και ολοκληρώνει μια πραγματεία, όπου θέτει για πρώτη φορά ως κριτήριο για τον ορισμό της αμαρτίας την πρόθεση και όχι την ίδια την πράξη και ξεσηκώνει για ακόμη μία φορά το μένος της Εκκλησίας εναντίον του. Τον καταδικάζουν ως αιρετικό, συγκεντρώνουν και καίνε τα βιβλία του στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη και τον καταδιώκουν μέχρι τον θάνατό του. Η Ελοΐζα ζει ακόμη 20 χρόνια. Η τελευταία της επιθυμία ήταν να θαφτεί μαζί με τον αγαπημένο της, παράκληση που δεν εισακούεται.
Η φήμη του ζευγαριού και του έρωτά τους γιγαντώνεται μέσα στους αιώνες και σύμφωνα με μία εκδοχή, η Ιωσηφίνα Βοναπάρτη συγκινημένη από την τραγική τους ιστορία, αποφασίζει, 700 χρόνια μετά τον θάνατό τους, να μεταφερθούν τα οστά τους και να θαφτούν επιτέλους μαζί. Ο κοινός τους τάφος χτίζεται στο Κοιμητήριο του Père Lachaise στο Παρίσι και έχει πλέον μετατραπεί σε σύμβολο της αιώνιας αγάπης.