ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ ΗΘΟΠΟΙΟ. "ΤΑ ΠΟΛΥ-ΕΡΓΑ-ΛΕΙΑ". ΤΗΣ Μ. ΠΡΩΤΟΠΑΠΠΑ
Part 1
Πόσες φορές μ' έχει απασχολήσει αυτό το ζήτημα...
Ποιά είναι τα όρια της δουλειάς μου; Από πού αρχίζει, πού τελειώνει; Σε ποιά λειτουργία ΑΚΡΙΒΩΣ αντιστοιχεί ο τίτλος μου και η αμοιβή μου; Πόσα αντικείμενα εργασίας - εκτός της υποκριτικής- με απασχολούν κατά την διάρκεια των προβών;
Ας βάλω κάτω μερικά:
(πολλοί συνάδελφοι, νομίζω, θα ταυτιστείτε)
* Ψυχανάλυση του σκηνοθέτη. Μετάφραση κακήν-κακώς αυτών που ζητάει, εάν ζητάει. Συνεδρίες μέντιουμ για να "διαισθανθείς" τι θα του άρεσε. Συζητήσεις επί συζητήσεων με φίλους ή γνωστούς του, προκειμένου να μάθεις την οικογενειακή του κατάσταση και τα παιδικά του χρόνια, ώστε να διαλευκάνεις τη συμπεριφορά του προς εσένα, ή τους ηθοποιούς του γενικώς, και να απεμπλακείς από το παιχνίδι συσχετισμών ώστε να μπορείς να δουλέψεις απερίσπαστος. Με τα ίδια στοιχεία να βρεις και να προτείνεις ερμηνείες που θα τον αφορούν ή θα του χρησιμεύουν.
* Συνεντεύξεις μαζί του, όπου εντέχνως προσπαθείς να δεις ποιά γλώσσα μιλάει. Ξέρει τους πιο προχωρημένους θεατρικούς κώδικες ή θα τον κομπλάρεις (που δε σε συμφέρει) αν τους χρησιμοποιήσεις; Εάν δεν τους ξέρει (δεν είναι απαραιτήτως κακό), σε ποιά γλώσσα εργασίας θα συνεννοηθείς;
* Ανακαλύπτεις τις προσωπικές του σχέσεις ή αισθήματα για σκηνοθέτες με τους οποίους έχεις εσύ συνεργαστεί παλαιότερα. Εάν, ατυχώς, με κάποιους έχει... θέματα, τότε τα εργαλεία που έχεις αποκομίσει απ' αυτούς , είναι αυτομάτως άκυρα. Ήθελε πολύ να δουλέψει μαζί σου, αλλά δεν του αρέσει ο τρόπος δουλειά σου.
* Πληροφορείσαι το παρελθόν του με τους ηθοποιούς που παίζετε μαζί. ( Όταν δεν το έκανα, συνάδελφος απειλούσε να με αφήσει να παίξω μόνη μου σκηνή για δύο, σε κατάμεστη αίθουσα, για να εκδικηθεί τον σκηνοθέτη μας. Άλλοτε έκανα πρεμιέρα χωρίς πρόβες, γιατί ο χρόνος αναλωνόταν σε αψιμαχίες ιδιαίτερου κάλλους)
* Μαγειρική κειμένου. Με το άλλοθι της διασκευής, σε περιμένει πολλή δουλειά. Ξενύχτια γράψε-σβήσε να φτιάξεις το κείμενό σου, να βρεις τη ροή του, να συμπεριλάβεις τα κυριώτερα στοιχεία, να έχει μέτρο, οικονομία, προφορικότητα, να σου πηγαίνει, να κολλάει με το υπόλοιπο. Ενώ δεν είσαι λογοτέχνης, να γίνεσαι.
* Να προλαβαίνεις τα κοστούμια. Αν είναι έξυπνος ο ενδυματολόγος, θα αρπάξει απ' την πρόβα ή θα σε ερευνήσει. Αν είναι "κλειστός" ίσως σε ενθουσιάσει με κάτι απρόσμενο, ίσως όμως και να σε πετάξει στα Τάρταρα κι εσύ θα πρέπει να έχεις προνοήσει δικλίδες ασφαλείας, ώστε να διαπραγματευτείς τουλάχιστον τα παπούτσια (ποιόν ρόλο να παίξεις αν δεν μπορείς να τον περπατήσεις;)
[Χρόνια πριν, έχω βγει Σάββατο στη Σκουφά, να κλείνουν τα εμπορικά, μπας και βρω σε μισή ώρα ρούχο να αντικαταστήσω το τελείως λάθος, κατά κοινή ομολογία, και του σκηνοθέτη, κοστούμι μου, προκειμένου να κάνω πρεμιέρα.]
[Λίγες φορές δίνουμε τα ωραία μας λεφτάκια παρότι δεν πληρωνόμαστε, για να αγοράσουμε τα κατάλληλα ρούχα πρόβας, που ψέμματα λέμε πως έχουμε στην ντουλάπα μας, ώστε να κάνουμε τη δουλειά μας σωστά, όπως τη θέλουμε; Πόσες φορές έχετε δει έγκαιρη προεργασία σκηνοθέτη-ενδυματολόγου-παραγωγής;]
* Μαντική, όσον αφορά τη σκηνογραφία. Γίνονται επί μήνες πρόβες α' τύπου. Τελευταία στιγμή τα φώτα, τελευταία στιγμή έρχεται το σκηνικό που ανατρέπει όλες τις ισορροπίες... δεν βλέπεις την τύφλα σου, τα παπούτσια σου είναι 100 κιλά, εμπόδια της κίνησης παντού, δεν έχεις χώρο και στο τέλος σε βρίζουν κιόλας γιατί δε λειτούργησε...
* Ερμηνευτικά ζογκλερικά. Σε πρόβα, μια μέρα, μας φέρνουν ένα τρομερά αποκαλυπτικό κείμενο. Μένουμε όλοι με στόμα ανοιχτό. Τι λες, ώστε αυτό εννοούσε ο Σοφοκλής, δεν είχε αμηχανία όταν το έγραψε, λύθηκε ο γρίφος. Μπράβο. Πάμε πρόβα, καμία οδηγία, καμία κατεύθυνση, τα ίδια κάνουμε με χτες και προχτές, τίποτα δε συμφωνεί με την ...αποκάλυψη. Κι εκεί λες, νατη η ζώνη του λυκόφωτος! Υποννοείται, δε, πως εσύ θα συμπεριλάβεις τη νέα ανατρεπτική πληροφορία. Πώς; Μαγικά.
* SOS. Καθημερινός έλεγχος φροντιστηρίου και κατασκευών. Ουκ ολίγα ατυχήματα έχουμε πάθει, επειδή όλο κάτι σε κάποιον διαφεύγει. Κι όσο κι αν προσέχουμε-γκρινιάζουμε-τσεκάρουμε, πάλι το κατιτίς θα γίνει, μες τις παγίδες-θέατρα που ζούμε, (πόσοι από σας έχουν περάσει καταπακτήριες, να σηκώσουν το χέρι τους).
Βέβαια, σε κάποιες πόρτες το κακό το... μάτι, τουτέστιν, η αμέλεια, η κακοτεχνία, η έλλειψη τεχνογνωσίας, προβλεψιμότητας, η ματαιοδοξία, η μεγαλομανία μες τα πενιχρά μέσα, χτυπάει και τους θεατές. Ατυχήματα, λιποθυμίες, πτώσεις, γλιστρήματα, αποπληξίες, μην πω για ηπατίτιδα, δερματικά, επιδημίες, ψώρα, ψύξη, ασφυξία.
* Απολύμανση, καθαρισμός χώρου, φροντιστηρίου, κάρφωμα ξύλων, ξεκάρφωμα εξεχόντων προκών, κλπ.
* Λόγω έλλειψης προσωπικού σε κάποιες παραγωγές, φασίνα του σκηνικού. Begging σε απρόθυμους τεχνικούς να καρφώσουν ψηλά βαριά έπιπλα σε πάτωμα που πάλλεται, για λόγους ασφάλειας ( εισακούστηκα κάποτε μόνο έπειτα από αυταπόδεικτη πτώση ψυγείου που έσκαψε το πάτωμα, παραλίγο να βγούμε στους αποκάτω)
* Ικανότητα προβλεψιμότητας για λάθη δικά σου ή των άλλων, ώστε οι φουκαράδες που θα δώσουν το παραδάκι τους να μη γίνουν μάρτυρες άχαρων ή σπλάτερ στιγμών εκτός θέματος.
* Μαλαγάνας τεχνικού προσωπικού. Να σου λέει η παραγωγή: "Δεν του μιλάς εσύ ρε Μαράκι καλύτερα; εμένα θα με γράψει, πες τα εσυ με γλύκα, ξέρεις." Και να κάνεις κόλπα και ρεβεράντζες για:
α) να μη σου τρώει ο άλλος σουβλάκια μισό μέτρο απ' τον πρώτο θεατή με τρίξιμο της λαδόκολλας στην παύση σου,
β) να βλέπει τηλεόραση τουλάχιστον στο mute.
* Σύνδεση των ασύνδετων. Τεχνικοί περιορισμοί last minute. 'Πρέπει να το πας εκεί γιατί δε φτάνει το καλώδιο', 'δυστυχώς κάτσε κει δεν έχουμε άλλα φώτα', 'μέχρι εκεί πάει το volume, κάνε πως τον ακούς τον πυροβολισμό αλλά πρέπει να συγχρονιστείς τέλεια'.
Κόψε το λαιμό σου, λοιπόν, να βρεις συνδέσεις, να αυτοσχεδιάσεις, να βρεις το λόγο, να χρησιμοποιήσεις τα εμπόδια προς όφελος και να σημαίνουν και κάτι, ώστε κανένα δευτερόλεπτο που είσαι επί σκηνής να μη μοιάζει κενό, αμήχανο. Να σ' αρέσει κι αυτό που δε σ' αρέσει. 'Η να το 'χρησιμοποιείς εντέχνως' ως κάτι που δε σ' αρέσει, με τακτ! Και αν βρεις λύση να την προτείνεις, με τακτ! Σαν κάτι τυχαίο. Για να μην προσβάλλεις εκείνον που δεν μπήκε στον κόπο να τη σκεφτεί.
Μετά από όλα αυτά κι άλλα τόσα θα ασχοληθείς και με τη δουλειά σου, το έργο, το κείμενο, το ρόλο σου, τις ιδιαίτερες πρόβες με τους συμπαίκτες για να στήσετε τη σκηνή σας, να , να, να.
Πλάκα έχουν όλ' αυτά. Σαν είσαι ακόμα νέος. Σε κάνουν δημιουργικό. 'Ομως, όταν συναντώ ανθρώπους υπεύθυνους που κάνουν τη δουλειά τους, νιώθω ευγνωμοσύνη μεγάλη. Γιατί έχω χρόνο και για μένα. Για να μάθω ν' ανοίγω φύλλο μπακλαβά, ας πούμε.
(Πολυεργαλείο = Ψυχαναλυτής, καθαριστής, συγγραφέας, σκηνοθέτης, δραματουργός, χορογράφος, επικοινωνιολόγος, χαμαιλέοντας, ανιχνευτής, βεστιαριατζής, οραματιστής, μέντιουμ, κάρτες ταρώ, φιλόσοφος, ζογκλέρ, μαστοράντζα, ... βοηθείστε να συμπληρώσουμε τη λίστα)
to be continued...