Συνέντευξη στη Χρύσα Φωτοπούλου
Είναι ταλαντούχα και πολύπλευρη. Φέτος , σκηνοθετεί τις "Βάκχες". Σημειώνω από τώρα ότι θα παρακολουθήσω την παράσταση στο Παλαιό Ελαιουργείο, 25 Αυγούστου. Τέλος καλοκαιριού..
Να ξεκινήσουμε από τις "Βάκχες" επισημαίνοντας την έρευνα που προηγήθηκε και προηγείται των παραστάσεων. Γιατί Ευριπίδης και γιατί Βάκχες; Ένας ανθρωποποιημένος θεός σε πλήρη ταύτιση με τον καταδικασμένο θνητό.
Φέτος ξεκινήσαμε ως ομάδα το “Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος”, ένα θεσμό για την μελέτη του αρχαίου δράματος όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά σε όλα τα στάδια της εκπόνησης μίας παράστασης. Η επιλογή για την ενασχόληση με το αρχαίο δράμα σχετίζεται άμεσα με τη γλώσσα και τον τόπο στον οποίο γεννηθήκαμε και αποφασίσαμε να ζούμε και δημιουργούμε. Το ετήσιο ερευνητικό πρόγραμμα φέτος έχει θέμα τις Βάκχες του Ευριπίδη και περιλαμβάνει σεμινάρια, εργαστήρια, διαλέξεις, ομιλίες, ημερίδες στο Baumstrasse καθώς και την πραγματοποίηση θερινού σχολείου διάρκειας δέκα ημερών στο Παλαιό Ελαιουργείο του Δήμου Ελευσίνας το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου. Οι δράσεις του Αττικού Σχολείου ολοκληρώνονται με την παράσταση των Βακχών.
Οι Βάκχες είναι το έργο που έπρεπε οπωσδήποτε να έχω σκηνοθετήσει στην ζωή μου για να μπορέσω να πάω παρακάτω. Δεν μπορούσα να το βλέπω συνεχώς απέναντί μου να με προκαλεί με τις άπειρες αναγνώσεις κι ερμηνείες του, τη πολυπλοκότητα και το μυστήριό του. Γνωρίζω βέβαια πως και πάλι θα το βρω μπροστά μου. Αλλά έπρεπε να γίνει η αρχή. Δεν είναι τόσο η σχέση του θεού με τον άνθρωπο που με απασχολεί, όσο η σχέση του ανθρώπου με το θέατρο. Ο Διόνυσος δεν είναι απλά ένας θεός, είναι ο θεός του θεάτρου. Στο έργο ο θεός παίζει τον άνθρωπο και ο άνθρωπος παίζει τον θεό. Ποιος νικάει στο τέλος; Το θέατρο.
Δρόμος με Δέντρα. Μιλήστε μου για την αναγκαιότητα των ομάδων τώρα που "μεθοδεύεται" η άκεφη απομόνωση. Από τι εξαρτάται η επιβίωσή τους;
'Το “διαίρει και βασίλευε” είναι πολύ παλιά τακτική. Όμως, όπως ακριβώς στους σεισμούς ή στις πλημμύρες οι άνθρωποι συγκεντρώνονται για να αντιμετωπίσουν όλοι μαζί το φυσικό φαινόμενο, έτσι και σ' αυτήν την περίοδο της “αφύσικης” απομόνωσης οι άνθρωποι αναζητούν ανθρώπους. Τόσο τα φυσικά φαινόμενα όσο και η τάση για απομόνωση αντιμετωπίζονται με δράση. Με έργο.
Ο σκηνοθέτης εν δυνάμει είναι και δάσκαλος. Εκεί έγκειται το ενδιαφέρον;
Ο σκηνοθέτης είναι και μαθητής. Μελετά, πολεμά, αμφισβητεί και προσπαθεί να μάθει κάθε φορά την καινούργια γλώσσα που του αποκαλύπτεται από τα κείμενα και από την ίδια την θεατρική πράξη. Το ενδιαφέρον του σκηνοθέτη είναι πάνω απ' όλα αυτό. Να μιλήσει αυτήν την σχεδόν άγνωστη γλώσσα και να καταφέρει να επικοινωνήσει σε αυτήν την γλώσσα. Η σχέση του τώρα με τους ηθοποιούς μπορεί να είναι και σχέση δασκάλου – μαθητή, αν αυτό επιθυμεί ο ηθοποιός. Ο σκηνοθέτης περισσότερο μου θυμίζει τους οδηγούς στις ορειβασίες ή τις εκδρομές που λέει: “Πάμε από δώ, διάβασα πως έχει ενδιαφέρον ή πάμε απο κει, έχω ξαναπάει, θα σας αρέσει.”
Το τι θα δει ο ηθοποιός ή ο μαθητής εκεί, είναι δικό του θέμα. Δεν θα του πει ο σκηνοθέτης τι θα δει, ούτε κι ο δάσκαλος.
Βλέποντάς σας πριν χρόνια σε μια συναυλία και πριν μάθω για τις σπουδές στο θέατρο είπα από το πρώτο λεπτό : "Αυτή είναι ηθοποιός". Τίποτε το πομπώδες και το ηχηρό. Όλα φυσικά και απλά. Και παιδικά αυθόρμητα.
Σας ευχαριστώ. Η αλήθεια είναι πως η φυσικότητα, η απλότητα κι ο αυθορμητισμός που λέτε είναι ο στόχος. Και περνάω από πομπώδεις και ηχηρές διαδρομές για να τον πετύχω. Δεν νομίζω πως τα καταφέρνω πάντα. Όταν έχω δουλέψει πολύ κι αισθάνομαι καλά προετοιμασμένη, τότε ναι, είμαι ήσυχη και αφήνομαι στην στιγμή. Όταν όμως είμαι ασυγκέντρωτη ή απροετοίμαστη, τότε αγωνιώ να κρατηθώ στην επιφάνεια. Και μετά είμαι απαρηγόρητη.
Πιο πολύ οικείο ποιον χώρο αισθάνεστε, της μουσικής ή του θεάτρου;
Δεν μπορώ να απαντήσω εύκολα σε αυτήν την ερώτηση. Και οι δύο χώροι είναι ανοίκειοι όταν τους ατενίζω και οικείοι όταν τους κατοικώ.
Δεν τα καταφέρνουν όλοι οι πολυπράγμονες. Αυτοί που τα καταφέρνουν έχουν κάτι παραπάνω. Τι;
Είναι πράγματι πολυπράγμονες.
Συμφωνείτε ότι η λύσσα για ελπίδα, σ' αυτη τη χρονική στιγμή, καταδικάζει τη βεβαιότητα που είναι και το ζητούμενο;
Δεν καταλαβαίνω ούτε την λύσσα για ελπίδα ούτε και την βεβαιότητα. Τι σου προσφέρει η λύσσα για ελπίδα; Τι σου προσφέρει η βεβαιότητα; Έχω την ανάγκη να κάνω σχέδια και μία μόνιμη αβεβαιότητα για τα σχέδια αυτά.
Υπάρχει κάποια φράση ακρίβειας που να συνοψίζει το παρόν;
Σίγουρα υπάρχουν πολλές, αλλά θα σας πω αυτήν που με απασχόλησε τελευταία. Είναι από το πρώτο στάσιμο των Βακχών:
“Στα αχαλίνωτα στόματα
στην άνομη αφροσύνη
το τέλος δυστυχία.”
Τι έχετε να πείτε στους ανθρώπους που αναθέτουν στον καλλιτέχνη, τον διανοούμενο, διπλό χρέος να αλλάξει τον κόσμο;
Να διαβάσουν -ας πούμε- Ευριπίδη.
Έχετε νιώσει την απογοήτευση που φέρνει το τελεσίδικο του φόβου και του "δεν υπάρχει άλλη λύση". Ο μαχόμενος εαυτός σας έχει προτάσεις;
Ξέρετε, δεν φοβάμαι. Η Ανάγκη είναι τρανότερη από τον φόβο. Ο μαχόμενος εαυτός μου επιμένει στα σχέδια.
Τραγουδήστε μου έναν στίχο που αγαπάτε. Να ' στε σίγουρη θα σας *ακούσουν* όλοι οι αναγνώστες.
Δακρυσμένα μάτια νυσταγμένοι κήποι
όνειρα κομμάτια ας ήτανε να ζω
στους μεγάλους δρόμους κάτω απ’ τις αφίσες
στα χιλιάδες χρώματα ας ήταν να βρεθώ.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Κι εγώ σας ευχαριστώ