της Ελένης Κουτσιλαίου
«Εσωτερικό» Μ.Μέτερλιγκ
Από την ομάδα : «Ατονάλ»
Σε σκηνοθεσία : Σοφίας Μαραθάκη.
«αν και ο κόσμος μια για πάντα ειπώθηκε: Α ν α γ γ ε λ ί α.»
Οδ.Ελύτη : «Μαρία-Νεφέλη»
Το τραγικό συμβάν. Το μοιραίο. Το άφευκτο. Το αδήριτο. Το αναπόφυγο. Το ήδη συντελεσμένο. Το μη αναστρέψιμο. Το αναπότρεπτο. Εκτός αν…
Αν ακόμα το αγνοείς .Τότε η ζωή διατηρεί (μετέωρα πάντα) ,αλλά διατηρεί ,έστω και για λίγο, μέχρι τη τρομερή στιγμή της γνώσης του γεγονότος, την αφελή «κανονικότητα» της.
Το γεγονός που έχει συντελεστεί είναι ο πνιγμός της μιας κόρης της οικογένειας που έχει πάει να επισκεφτεί τη γιαγιά της και που θα διανυκτέρευε εκεί. Οι κάτοικοι του χωριού το ξέρουν. Έχουν περισυλλέξει το άψυχο σώμα της νεαρής κοπέλας. Η οικογένειά της το αγνοεί. Για αυτούς το αγαπημένο τους πρόσωπο βρίσκεται ασφαλές στο συγγενικό σπίτι.
Οι δύο παράλληλες πραγματικότητες –ή μια εσφαλμένη ,ή άλλη ορθή- καθορίζουν την ταυτόχρονη, αν και εκ διαμέτρου αντίθετη συμπεριφορά των προσώπων.
Ωστόσο δεν είναι αυτό το θέμα του έργου του Μωρίς Μαίτερλινκ : «Εσωτερικό» που γράφτηκε το 1891 (ή κατ’ άλλους το 1894) και παίζεται για δεύτερη χρονιά φέτος από την ομάδα: «Ατονάλ» στο θέατρο του Ν.Κόσμου.
Το θέμα είναι η επικείμενη Αναγγελία του γεγονότος ,που δυσκολεύει αφόρητα τους δύο (συγχωριανούς) που οφείλουν να γίνουν αγγελιαφόροι «κακών ειδήσεων». Το θέμα είναι «η διαστολή του χρόνου», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Δ. Δημητριάδης (που εδώ έχει κάνει τη μετάφραση) για ένα άλλο συγγενικό θεματολογικά, εντελώς διαφορετικό υφολογικά και ιδιοσυγκρασιακά έργο το «Ύστατο σήμερα» του Χάουαρντ Μπάρκερ ,που στην Ελλάδα παίχτηκε από τη «νέα Σκηνή», σε σκηνοθεσία Λ.Βογιατζή το 2009.
Την αναγγελία ενός τραγικού συμβάντος που αφορά μια μαζική συμφορά: ένα ιστορικό γεγονός, που θα καταχωρηθεί, θα αξιολογηθεί και θα καταγραφεί ως τέτοιο περιγράφει το έργο του Χ. Μπάρκερ, όχι χωρίς να έχει τραγικές προεκτάσεις για το μέσο άνθρωπο.
Ένα τραγικό συμβάν, χωρίς περαιτέρω κοινωνικοιστορικές συνέπειες ,περιγράφεται στο «Εσωτερικό» του Μωρίς Μαίτερλινκ , που όμως θα συντρίψει με το βάρος του την άτυχη οικογένεια και θα βυθίσει στη λύπη τη μικρή κοινότητα.
Το έργο εγγράφεται πάνω στη διπλή θέαση: εμείς παρακολουθούμε τους δυο εν δυνάμει αγγελιαφόρους που επειδή διστάζουν να χτυπήσουν την πόρτα και να αναγγείλουν την τρομερή είδηση ,παρακολουθούν –μαζί τους και εμείς- το φωτισμένο και αδιατάρακτο «εσωτερικό» του σπιτιού της οικογένειας.
Μια διαστολή του χρόνου, μια μεταχρονολογημένη αναγγελία είναι όλο το έργο, που χαρίζει χρόνο ευτυχίας στην οικογένεια, καθώς οι δυο απλοί συγχωριανοί θα υψωθούν σε μια ιδιόμορφη σπλαχνική μοίρα που δεν έχει την δύναμη να αλλάξει το ήδη συντελεσθέν, αλλά που μπορεί να αλλάξει το χρόνο μέσα στον οποίο η οικογένεια θα βυθιστεί στη θλίψη.
Η αναγγελία θα σημάνει και το τέλος του έργου. Στον κόσμο μας όλα έχουν ήδη ειπωθεί. Η κάθε εκ νέου αναγγελία γεννά μια βαθύτατη λύπη από τα έγκατα του χρόνου. Η επαναληπτικότητα χαράζει, όχι το καινούριο άκουσμα.
Η παράσταση βασισμένη στα ημιτόνια και τις αποχρώσεις αποκαλύπτει εύστοχα την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, τη φθαρτότητα και την ευθραυστότητά της.
Οι ήρωες του "Εσωτερικού", χορογραφημένοι άψογα σαν πορσελάνινες βουβές κούκλες που καμία φθορά δεν τις έχει αγγίξει ακόμα ( ευφυές σχόλιο για τη σχέση του του Μ. Μαίτερλινκ με τις Μαριονέτες) είναι μια εξαιρετικά εύστοχη σκηνοθετική επιλογή (Σοφία Μαραθάκη) που δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα αντίθεση με τον «πραγματικό» λασπωμένο, αγωνιώδη, παγωμένο από το κρύο και το βάρος της είδησης κόσμο των δύο Αγγελιαφόρων.
Η αισθητική της πορσελάνης που διαταράσσεται και στο τέλος ραγίζει από το «νωπό χώμα» διασχίζει και τις εξαιρετικές σκηνογραφικές επιλογές (Εύα Μαραθάκη). Υπογραμμίζω εδώ το λεπτό χιούμορ στις επιλογές των κοστουμιών (Ιωάννα Τσάμη). Η μουσική και αυτή στο ίδιο κλίμα (Βασίλης Τζαβάρας).
Αναφέρω τους ηθοποιούς της παράστασης: Σωτήρης Τσακομίδης, Νέστωρ Κοψιδάς, Αλεξάνδρα Ντεληθέου, Κώστας Κορωναίος, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Εύα Νικηφόρου που λειτούργησαν με ακρίβεια παρτιτούρας.
Θα ήταν μεγάλη παράλειψη αν δεν ανέφερα την εξαιρετική δουλειά της Βρισηίδας Σολωμού στην επιμέλεια της κίνησης.
Και κάτι ακόμα η παράσταση αυτή αποδεικνύει πόσο απαραίτητος συνεργάτης είναι ο συχνά παραμελημένος δραματουργός:ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η δουλειά της Έλενας Τριανταφυλλόπουλου πάνω στο αρχικό υλικό.
Εν κατακλείδι: μια εύστοχη, ακριβής, πολύ υψηλού επιπέδου παράσταση.
Η Ελένη Κουτσιλαίου είναι θεατρολόγος.
