“…Αναρρωτιόμουνα καιρό
αν ψόφησε η Ευρώπη αυτή
ή αν πρόκειται απλώς για ηλιθιότητα
Αναρρωτιόμουν ψόφια
ή ηλίθια
Σκέφτηκα στην αρχή
η Ευρώπη αυτή είναι απλώς ηλίθια
η θανατίλα της αργότερα
γινότανε ολοφάνερη
Δεν ήτανε ηλίθια, νωθρή ή φοβιτσιάρα
μονάχα ψόφια
ψοφίμι ψόφιο ψοφισμένο
ολοκληρωτικά του πεθαμού
άσυλο του θανάτου
με πεθαμένους τρόφιμους
νεκρούς επί σκηνής
δημόσιους νεκρούς
των σάπιων ιδεών
αστούς νεκρούς
και εν συνόψει απλώς του πεθαμένου αστισμού…”
Ο Tom Peuckert διαβάζει την ανεπίδοτη επιστολή και γράφει έναν παραληρηματικό
μονόλογο «εμετικής σύμπτωσης και ταύτισης με το τερατώδες»
Μετά τις παραστάσεις στο Ιωνικό Κέντρο στην Πλάκα, το χειμώνα του 2012
και τη φθινοπωρινή περιοδεία Θεσσαλονίκη, Ξάνθη, Σέρρες,
η παράσταση: Ο Artaud Θυμάται τον Hitler και το Cafe Roman
επιστρέφει στην Αθήνα για δεύτερη χρονιά,
στο Νέο Ελληνικό Θέατρο του Γιώργου Αρμένη,
Σπυρίδωνος Τρικούπη 34, Εξάρχεια, τηλέφωνο: 210 8253489.
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9 μ.μ.
Πρεμιέρα, Δευτέρα, 19 Νοεμβρίου.
Ο Artaud θυμάται τον Hitler και το Cafe Roman
Σκηνοθετεί ο Δημήτρης Καντιώτης σε μετάφραση του Συμεών Σταμπουλού.
Στο ρόλο του παραληρηματικού Αντονέν Αρτώ ο Νίκος Παντελίδης.
Επί σκηνής ο τενόρος Andre Maia τραγουδά διασκευασμένα για τσέλο
που ερμηνεύει ο Γιώργος Ταμιωλάκης,
έργα των Hendel, Henry Purcell, Camille Saint-Saëns..
Τα σκηνικά/visual scenography και τα κουστούμια είναι του Ηλία Λόη,
οι φωτισμοί της Χριστίνας Θανάσουλα.
Σκέψεις για το κείμενο
Ο (εσωτερικός) μονόλογος του Tom Peuckert Ο Artaud θυμάται.... εξ ολοκλήρου επινοημένος,
στηρίζεται σε ένα πραγματολογικό δεδομένο: από την ψυχιατρική κλινική Rodex του
Παρισιού, όπου είχε εισαχθεί, λίγο μετά τα σαράντα του χρόνια (αρχής γενομένης το
1937), ο θεωρητικός του «Θεάτρου της σκληρότητας», 1935 συντάσσει ένα σύντομο
κείμενο-αφιέρωση στο βιβλίο του Les Nouvelles Revelations de l’Etre (Gallimard, 1956) με
ημερομηνία «3η Δεκεμβρίου 1943» και αποδέκτη τον Adolf Hitler. Του υπενθυμίζει την πρώτη
τους συνάντηση τον Μάϊο του 1932, «κάποιο απόγευμα στο Romanishes Cafe» στο Βερολίνο,
και παρακαλεί τον θεό να του δίνει την χάρη του» (παραισθητικός ασφαλώς ισχυρισμός).
Το Romanishes Cafe υπήρξε πράγματι ο γνωστότερος χώρος συνάντησης καλλιτεχνών
και διανοούμενων την εποχή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Η Διεύθυνση της κλινικής θα
αποκρύψει την αφιέρωση και η συνέχεια του δράματος θα παιχτεί στην εσωτερική, θυελλώδη
σκηνή του αποστολέα: Μνήμη μιας φανταστικής συνάντησης, πραγματικής ωστόσο ως
επίθεσης εναντίον της δυτικής σκέψης, εναντίον του διαχωρισμού της τέχνης από την ζωή.
Ακόμη, εκβιασμένη (προληπτική) μνήμη μιας «εμετικής σύμπτωσης και ταύτισης» με το
τερατώδες. Το «θέατρο της σκληρότητας» θέλησε να διαπλάσει τη σκληρότητα της ζωής. Le
double en theatre. Ο Artaud (1896 - 1948), που έφτασε να δηλώσει πως ο Hitler ετοίμασε
τον πόλεμο για να τον απελευθερώσει, εκβιάζει την ταύτησή του μ’ έναν πρώην επίδοξο
και αποτυχημένο καλλιτέχνη και εισχωρεί στον παραληρηματικό του «επί σκηνής» λόγο,
αυτόν που κατόρθωσε να καταργήσει το θέατρο κηρύσσοντας τον πόλεμο κατά πάντων και
αφυπνίζοντας το σκοτεινό ένστικτο του γερμανικού λαού (κατά τον Artaud πάντα).
Το έργο γράφτηκε και παίχτηκε με επιτυχία στο Berliner Ensemble (πρεμιέρα στις 3
Οκτωβρίου του 2000) σε σκηνοθεσία του Paul Plamper και με τον Martin Wuttke στο ρόλο
του παραληρηματικού Artaud, ή μάλλον ενός σχιζοφρενούς που θέλει να ταυτιστεί με τον
Artaud, που θέλει να ταυτιστεί με τον Hitler. Με ένθετο σημείωμά του στο πρόγραμμα
της παράστασης, ο Botho Strauss προειδοποιεί το κοινί να ελέγξει τις αντιδράσεις του,
να παραμείνει κυρίαρχο του μοναδικού όπλου που διαθέτει, της γλώσσας του, για να μη
βεβηλωθεί ο ιερός χαρακτήρας της τέχνης.
Συμεών Γρ. Σταμπουλού
Σκέψεις για την παράσταση
Η σκηνική «γεωγραφία» της παράστασης γύρω από ένα σταθερό άξονα στο κέντρο της
σκηνής, το πρωταγωνιστικό πρόσωπο-σύμβολο. Γύρω από αυτό και πάντα σε σχέση με
αυτό, σε διαφορετικά σημεία κάθε φορά, παρακολουθούμε μία διαδοχή εικόνων με έντονο
εικαστικό χαρακτήρα, που όλες μαζί «ρέουν» σαν παλιρροϊκό κύμα, σε διαρκή διάλογο με τον
τραγουδιστή και τον τσελίστα σε δεύτερο επίπεδο.
Η παράσταση ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε πρωτότυπη μετάφραση από τα
γερμανικά του Σ. Σταμπουλού (η οποία έχει ήδη δημοσιευτεί στο περιοδικό «Δέντρο») με την
έγκριση και την άδεια του συγγραφέα Tom Peuckert.
«….Η παράσταση φιλοδοξεί να ερεθίσει το μυαλό μας και το συναίσθημα μας, να μας αφυπνίσει
και να μας δώσει αυτό που χρειαζόμαστε στις μέρες μας, που δεν είναι άλλο από το όριο του
μέτρου, το οποίο το έχουμε χάσει. Τις τελευταίες δεκαετίες ζούσαμε μια επικίνδυνη εποχή εικόνας
και life style. Η κρίση ήρθε με το χειρότερο τρόπο να μας οριοθετήσει και να μας ξαναγυρίσει στις
αξίες μας, να μας αναγκάσει να βρούμε τους εαυτούς μας και να επικοινωνήσουμε με τους δίπλα
μας. Και να είμαστε προσεκτικοί να μην παρασυρθούμε. Βλέπουμε να εκκολάπτονται στις μέρες
μας στοιχεία ακραία, ακραίου φασισμού.... Είναι τραγικό το πώς η ιστορία κάνει τον κύκλο της….»
Δημήτρης Καντιώτης
