"Μήδεια, ένα μανιασμένο ποίημα", Ζαν-Ρενέ Λεμουάν //
"Médée, poème enragé", Jean-René Lemoine
Κατάλληλο: από 18 χρονών
O πολυβραβευμένος για θεατρικά του έργα, συγγραφέας και σκηνοθέτης ο Jean-René Lemoine, γεννήθηκε στην Αϊτή, το 1959, έζησε στο Ζαΐρ και στο Βέλγιο, δούλεψε ως ηθοποιός στην Ιταλία και τη Γαλλία, και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Παρίσι το 1989, όπου συνεργάζεται με την Πειραματική Ακαδημία Θεάτρου, ιδρύει την ομάδα Erzuli (1997) και γράφει έργα για το θέατρο, διδάσκει, σκηνοθετεί αλλά και παίζει.
Στο έργο του "Μήδεια, ένα μανιασμένο ποίημα" ο Ζαν-Ρενέ Λεμουάν αντλεί από τις πηγές του μύθου και της τραγωδίας, από τα μυστήρια του έρωτα και του πόθου, αλλά κι από τα πιο μύχια τραύματα της προδοσίας, της συμμόρφωσης και της ενοχής για να συνθέσει το τραγούδι μιας πολλαπλής εξορίας• η Μήδεια, εξόριστη όχι μόνο από την πατρική γη και την οικογένεια, αλλά κι από τον ίδιο της τον εαυτό και την ταυτότητά της, πιστή σύντροφος στην εξορία του αγαπημένου άνδρα, μονίμως περιπλανώμενη, διαρκώς ξένη, άπατρις, ανέστια, απαρνημένη εντέλει κι από τον έρωτα, που όρισε τη ζωή της, πασχίζει να θυμηθεί, να αναβιώσει την ιστορία της, να συμφιλιωθεί με τον ίδιο της τον εαυτό. Η απόλυτη μοναξιά της Μήδειας αρθρώνεται ακριβώς σ’ αυτό το σημείο, εκεί όπου συναντιέται η ερωτευμένη και προδομένη γυναίκα με τη μαύρη πριγκίπισσα, αντικείμενο εκμετάλλευσης και χλεύης σ’ έναν κόσμο που αρνείται την ετερότητα, ασκώντας τη δική του νομιμοποιημένη βία.
Μετάφραση: Έφη Γιαννοπούλου
Σκηνοθεσία: Λευτέρης Γιοβανίδης
Σκηνικά: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Κοστούμια: Μαρία Παπαδοπούλου
Κινησιολογία: Pauline Huguet
Φωτισμοί: Νίκος Σωτηρόπουλος
Φωτογραφίες: Ορφέας Εμιρζάς, Θωμάς Αρσένης
Video: plays2place productions
Ερμηνεία: Δήμητρα Ματσούκα
Médée, poème enragé: un opèra en trois mouvements
Μήδεια, ένα μανιασμένο ποίημα: μια όπερα σε τρεις χρόνους
Το έργο «Μήδεια, ένα μανιασμένο ποίημα» είναι μία ομιλούσα όπερα. Η Μήδεια είναι εδώ η ερωτευμένη γυναίκα, η μητροκτόνος, αλλά κυρίως η ξένη. Αυτή η αναδημιουργία του Μύθου σε τρεις χρόνους, χτίζεται γύρω από το πάθος. Όλα είναι βιωμένα σαν μέσα από ένα όνειρο.
Ο πρώτος χρόνος είναι αυτός του πάθους χωρίς όρια, χωρίς σύνορα, χωρίς ηθική. Είναι η απόλυτη συνείδηση της “ερωτικής μοίρας” που διακατέχει το πρόσωπο της Μήδειας, αλλά και η τρελή επιθυμία να ξεφύγει από τον ασφυκτικό κλοιό της οικογένειας. Ο Ιάσονας είναι για την Μήδεια το όργανο της δολοφονίας του πατέρα, το έδαφος της φυγής, η μορφή της αρπαγής.
Ο δεύτερος χρόνος αφηγείται την απομάγευση και την περιπλάνηση. Το ζευγάρι Ιάσονας / Μήδεια δεν βρίσκει καταφύγιο σε καμία χώρα, σε κανέναν τόπο. Η Μήδεια είναι συγχρόνως γεμάτη, πλούσια, οκνηρή, αλλά και καταδικασμένη στη θέση του ξένου, του εξωτικού, παγιδευμένη στην ακλόνητη φαντασίωση της Δύσης. Στη συνέχεια ο Ιάσονας την εγκαταλείπει για να παντρευτεί την κόρη του Κρέοντα. Η δολοφονία των παιδιών είναι επομένως η μόνη διέξοδος για να αφανίσει τον Ιάσονα (ο φόνος δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αντιστροφή του έρωτα) και να αντιταχθεί σε μία κοινωνική θέση, αυτή της ερωμένης, που την αρνείται καθώς την βρίσκει αναξιοπρεπή.
Ο τρίτος χρόνος είναι αυτός της επιστροφής στη γενέτειρα γη. Η Μήδεια ανακαλύπτει ότι είναι πια ξένη στην ίδια της την πατρίδα. Βρίσκει τον πατέρα της να ψυχορραγεί και τον συντροφεύει στον επιθανάτιο ρόγχο. Περιμένει από αυτόν τον πατέρα ένα σημάδι, μια κίνηση αγάπης και συμφιλίωσης μπροστά στη μεγάλη αναχώρηση, αλλά αυτή η κίνηση δεν έρχεται. Ο πατέρας πεθαίνει μέσα στην εκδικητική σιωπή.
Σε αυτήν “την αυτοπροσωπογραφία ως Μήδεια” προσπάθησα να ζωντανέψω και να διαπλέξω τους πολιτισμούς, το παρελθόν και το παρόν, για να δημιουργήσω έναν ύμνο, μια σύγχρονη μυθολογία με τους παλμούς και τον λυρισμό της. Η Μήδεια συγκεντρώνει μέσα της όλες τις τραγικές ηρωίδες. Είναι αυτή που δρα, αποφασίζει, κάνει την υπέρβαση. Αρνείται την κατάσταση της αναμονής, την στασιμότητα που η μυθολογία επιφυλάσσει συνήθως στις γυναίκες, επιβάλλεται ως ο “Ήρωας”, αφήνοντας με αυτόν τον τρόπο στον Ιάσονα τον γυναικείο ρόλο. Ο μύθος επιτρέπει να ονομαστεί το ακατονόμαστο, το απαράδεκτο, μπορεί να αφηγηθεί τη φρίκη, να αρθρώσει το απαγορευμένο καθώς εμπεριέχει στην ποιητική του δύναμη την ίδια του την άφεση. Πρόκειται τελικά για μια προσπάθεια να διηγηθώ μέσω του παραμυθιού το ενδόμυχο, το ανείπωτο της ερωτικής σχέσης, της οικογενειακής σχέσης, την επίμονη και τραγική αναζήτηση του έρωτα, τη μοναξιά του ανθρώπου απέναντι στον κόσμο και την κοινωνία.
Jean - René Lemoine
Το κείμενο αυτό του Jean - René Lemoine γράφτηκε με αφορμή την παρουσίαση του έργου Médée, poème enragé στο MC93 Bobigny στο Παρίσι, το Μάρτιο του 2014, με τον ίδιο στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Μήδεια, ένα μανιασμένο ποίημα, του Ζαν-Ρενέ Λεμουάν
Η Μήδεια, η βάρβαρη παιδοκτόνος, η εξόριστη μάγισσα, ταπεινωμένη, διωγμένη από τον Ιάσονα, διεκδικεί την ύστατη επιστροφή, την επαναφορά της μνήμης. Ο Ζαν-Ρενέ Λεμουάν αντλεί από τις πηγές του μύθου και της τραγωδίας, από τα μυστήρια του έρωτα και του πόθου, αλλά κι από τα πιο μύχια τραύματα της προδοσίας, της συμμόρφωσης και της ενοχής για να συνθέσει το τραγούδι μιας πολλαπλής εξορίας• η Μήδεια, εξόριστη όχι μόνο από την πατρική γη και την οικογένεια, αλλά κι από τον ίδιο της τον εαυτό και την ταυτότητά της, πιστή σύντροφος στην εξορία του αγαπημένου άνδρα, μονίμως περιπλανώμενη, διαρκώς ξένη, άπατρις, ανέστια, απαρνημένη εντέλει κι από τον έρωτα που όρισε τη ζωή της, πασχίζει να θυμηθεί, να αναβιώσει την ιστορία της, να συμφιλιωθεί με τον ίδιο της τον εαυτό. Ανάμεσα στις λέξεις αυτού του χειμαρρώδους μονολόγου, αυτού του μανικού τραγουδιού, ο Λεμουάν αφηγείται το πιο ακραίο, το πιο ιδιωτικό πάθος, τον απόλυτο έρωτα που δεν γνωρίζει καμία ηθική, κανένα φραγμό, κανένα κοινωνικό όριο, και ταυτοχρόνως καταγγέλλει τη βιοπολιτική της εξουσίας, που ασκείται πάνω στο ίδιο το σώμα εργαλειοποιώντας το, επιβάλλοντάς του την πιο βαθιά αποξένωση. Η απόλυτη μοναξιά της Μήδειας αρθρώνεται ακριβώς σ’ αυτό το σημείο, εκεί όπου συναντιέται η ερωτευμένη και προδομένη γυναίκα με τη μαύρη πριγκίπισσα, αντικείμενο εκμετάλλευσης και χλεύης σ’ έναν κόσμο που αρνείται την ετερότητα, ασκώντας τη δική του νομιμοποιημένη βία. Από εκεί ακριβώς αναδύεται η αδάμαστη περηφάνια της και η τελική συμφιλίωση με ό,τι δικό της.
Έφη Γιαννοπούλου
“Επιστρέφω σ’ αυτούς που δολοφόνησα. Απ´ τη στιγμή που θα πατήσω το πόδι μου στην όχθη, με τα μαύρα γοβάκια μου, στο τέρμα του απίστευτου ταξιδιού, η ηλικία θα χιμήξει δια μιας στο πρόσωπό μου καταστρέφοντας το έργο του χειρουργού, και θα είμαι μαραμένη, λυτρωμένη από το βάρος να αρέσω. Είστε εχθροί μου στους αιώνες των αιώνων. Πιστέψατε ότι η βάρβαρη θα λύγιζε τη μέση της και θα σας έγλειφε τον κώλο; Τα δέχτηκα όλα, άσπρισα το δέρμα μου, ίσιωσα τα μαλλιά μου, έπλυνα το μαύρο μολύβι από τα μάτια μου, έβγαλα τα δαχτυλίδια από τη μύτη μου, ξεπατίκωσα τα βήματά μου πάνω στα δικά σας, αλλά δεν καταλάβατε ότι υπάρχουν όρια που δεν μπορεί κανείς να ξεπεράσει, δεν καταλάβατε πως η χλιδή σας δεν έκανε ούτε εσάς αφεντικά ούτε εμένα δούλα. Σας καταριέμαι, σας γαμάω, αρνούμαι τη συμπόνια σας, τις γνώσεις σας, τα πρωτόκολλά σας, τα ευαγγέλιά σας, σας σκοτώνω, σας γαμάω, ξαναβάζω στο κεφάλι μου το πέπλο της ξένης και ξαναγίνομαι Μήδεια. Είναι φρικτές όλες οι αναμνήσεις μου. Καλύτερα θα ήταν να μην αρχίσω...”
Μια γυναίκα αφηγείται την ιστορία της. Έχει αγαπήσει με πάθος, έχει πληγωθεί βαθιά και έχει εκδικηθεί άγρια. Τον άντρα που την πρόδωσε και την οδήγησε στην καταστροφή εξακολουθεί να τον αγαπά. Επιστρέφει αναζητώντας λύτρωση για ό,τι έχει κάνει και για ό,τι της έχουν κάνει. Όχι όμως συγχώρεση. Κανένας συμβιβασμός. Έχει οργή μέσα της. Δεν περιμένει πια τίποτα. Έχει αποδεχθεί την ήττα της. Δεν ντρέπεται γι’ αυτό που είναι, βρεφοκτόνος μητέρα. Θεωρεί τον εαυτό της αθώο. Η μυστηριώδης και αμφιλεγόμενη Μήδεια, ξαναγεννιέται και πάλι από τις στάχτες της στο “μανιασμένο ποίημα” του Jean - René Lemoine, για να διηγηθεί με σημερινά λόγια, τη βιαιότητα και την προκλητική δύναμη του τραγικού μύθου. Επιστρέφει να πει την αλήθεια της, να πει την αλήθεια της κάθε γυναίκας που νιώθει ότι έχει προδοθεί. Οι σκανδαλώδεις πράξεις αυτής της γυναίκας, συγκλονίζουν, αναστατώνουν αλλά ταυτόχρονα συναρπάζουν. Ο Lemoine, χρησιμοποιεί το μύθο για να μιλήσει για την αμφισημία: αμφισημία της ετερότητας, του αρσενικού και του θηλυκού, της τοξικότητας του οικογενειακού δεσμού, της αιώνιας φαντασίωσης της Δύσης για την καθυπόταξη της Ανατολής. Επιστρέφει στην ποίηση για να θέσει το διαρκές ερώτημα των ορίων και της υπέρβασής τους.
Λευτέρης Γιοβανίδης
Γεννημένος το 1959 στην Αϊτή, ο Jean-René Lemoine έζησε τα παιδικά του χρόνια στο Ζαΐρ και τα εφηβικά στο Βέλγιο. Μετά από μία καριέρα ηθοποιού στην Ιταλία και τη Γαλλία, αφιερώνεται στη συγγραφή και στη σκηνοθεσία. Το 1989 εγκαθίσταται μόνιμα στο Παρίσι, όπου και αρχίζει να παραδίδει μαθήματα, μεταξύ άλλων, στο Cours Florent, ενώ συνεργάζεται με την Πειραματική Ακαδημία Θεάτρου συντονίζοντας τακτικά εκπαιδευτικά εργαστήρια για ηθοποιούς.
Έχει λάβει υποτροφία διαμονής και εργασίας στη Villa Medicis, ενώ έχει υπάρξει επανειλημμένως υπότροφος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου της Γαλλίας.
Το 1997 ιδρύει την ομάδα Erzuli και γράφει έργα για το θέατρο, μεταξύ των οποίων τα L'Ode à Scarlett O'Hara (Βραβείο Συλλόγου Κριτικών καλύτερης δημιουργίας στα γαλλικά), L'Odeur du noir (Βραβείο της Εταιρείας Δραματικών Συγγραφέων και Συνθετών – SACD théâtre), Chimères (Βραβείο του ιδρύματος Beaumarchais) και το La Chanson de Roland.
Το 2006 σκηνοθετεί και ερμηνεύει το Face à la mère στο πολιτιστικό κέντρο MC93 Bobigny το οποίο περιοδεύει στη Γαλλία και στο εξωτερικό έως το 2008. Η παράσταση Erzuli Dahomey, déesse de l’amour (Μεγάλο βραβείο της Εταιρείας Δραματικών Συγγραφέων και Συνθετών) ανέβηκε το 2012 στο Théâtre du Vieux Colombier από την ομάδα της Comédie-Française. Το κείμενό του Atlantides παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ της Αβινιόν το 2013. Πρόσφατα του απονεμήθηκε το βραβείο “Emile Augier” της Académie Française για το έργο Iphigénie in memoriam. Το 2012 μια δημόσια ανάγνωση του έργου μεταδόθηκε και ηχογραφήθηκε από τον ραδιοφωνικό σταθμό France Culture.
Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος - Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
Στο πλαίσιο του Προγράμματος Ελλάς Γαλλία Συμμαχία 2014
Τρίτη 27, Τετάρτη 28, Πέμπτη 29 & Παρασκευή 30 Μαΐου 2014
Στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
Αίθουσα: Ειδικά διαμορφωμένος υπόγειος χώρος
Ώρα έναρξης όλων των παραστάσεων: 21:00
Τιμή εισιτηρίων: Γενική είσοδος 10€ ανά παράσταση, γενική είσοδος
Εισιτήρια προπωλούνται στα ταμεία του Ιδρύματος (Πειραιώς 206, Ταύρος) Δευ-Παρ 11:00 - 14:00 και τα απογεύματα μία ώρα πριν την παράσταση. Αγορά με πιστωτική κάρτα: 210 3418579, Δευ-Παρ 11:00 - 14:00 και στην Ιστοσελίδα του Ιδρύματος www.mcf.gr. Εισιτήρια προπωλούνται και σε όλα τα καταστήματα Public στην Αττική.
