Μακρύς ο τίτλος, βραχύ το περιεχόμενο,
λευκές οι αριστερές σελίδες. Η Κατερίνα με νέο πρόσωπο – και στο γραφτό της και στην εμφάνιση της. Με λίγο περισσότερο βάρος, με τις έγνοιες της, με «τα πάνω και τα κάτω» της. Έτοιμη να γελάσει, αλλά και να κλάψει. Με την έγνοια να γίνει γνωστό το «παρών» που δίνει με το νέο της βιβλίο, αλλά και, άβολη με τη δημοσιότητα, να προσπαθεί να καταλάβει αν κάνουμε συνέντευξη ή φιλική κουβέντα – δύο περίπου χρόνια αφ’ ότου τα είχαμε πει.
Τι έγινε από τότε;
Αυτά είναι δικά μας…
Μου είχες πει τότε, ότι το να γράφεις και να βγάζεις ένα βιβλίο είναι για σένα μια κίνηση αναγκαιότητας, για να μην τρελαθείς, για να μην αυτοκτονήσεις.
Είναι και κάτι άλλο. Εκτίθεσαι. Βγάζεις την ψυχή σου στο φως. Και υπάρχουν κι αυτοί που βλέπουν κι αλληθωρίζουν. Γι αυτό λέω ότι υπάρχει και η διαπόμπευση.
Δεν είμαστε έτσι κι αλλιώς εκτεθειμένοι;
Έτσι κι αλλιώς. Μόνο που τα γραφτά μένουν.
Έλεγες ακόμη, ότι σου συνέβησαν κάποια πράγματα που σε καθιστούσαν ανασφαλή. Αισθάνεσαι το ίδιο;
Όχι, νομίζω ότι έχω μεγαλώσει, και το μεγαλώνω σημαίνει ότι χρειάζομαι όλο και λιγότερα. Για μένα…
Και είναι καλό αυτό;
Ναι, όσο λιγότερα χρειάζεσαι, τόσο αποδεσμεύεσαι από τις ανασφάλειες σου.
Το νέο σου βιβλίο παρουσιάζει μια αντίφαση: μεγάλος τίτλος, λιτό, επιγραμματικό σχεδόν, το περιεχόμενο.
Αν διάβασες το βιβλίο, ο τίτλος είναι μέσα.
Πως έφτασες σ’ αυτή την αφαίρεση;
Ήταν η πρώτη φορά που έγραφα χωρίς ν’ αλλάζω τίποτα. Δεν διέγραψα, ούτε διόρθωσα τίποτα.
Αυτό είναι μια κατάκτηση.
Δε μπορώ να ξέρω εγώ.
Θα ‘λεγε κανείς πως είναι μια λακωνική αυτοβιογραφία.
Ένα κομμάτι. Ένα ποιητικό ανηφορικό οδοιπορικό και εύχομαι να τελειώσει εδώ αυτός ο κύκλος, να ‘χω να πω χαρούμενα πράγματα. Γιατί η ζωή έχει γίνει σαν κινούμενη άμμος. Θα ‘θελα να γράψω ένα βιβλίο που να δίνει χαρά, δύναμη και καλή ενέργεια.
Ήταν τόσο άσχημα αυτά τα δύο χρόνια;
Ναι…
«Προκάλεσα με πάθος τη ζωή» λες σε κάποιο στίχο. Πώς την προκάλεσες;
Έπαιζα μαζί της. Κι άμα παίζεις με τη ζωή, παίζεις και με το θάνατο - αν και νομίζω ότι το βιβλίο είναι πιο καθαρό από το λόγο μου. Κάπου λέει: «Λόγος τραυλίζων, ψυχή πάσχουσα».
Τώρα παίζεις με την ζωή;
Νομίζω παίζει αυτή μαζί μου και ίσως να προσπαθεί να μου μάθει κάτι που δεν το έμαθα και τώρα με παιδεύει, με την έννοια της γνώσης, της πραγματικής γνώσης.
Αλλά αυτή θέλει το χρόνο της για να κατακτηθεί.
Ναι, κι εγώ νομίζω ότι άργησα.
Ο θάνατος σε απασχολεί;
Ναι, πάντα. Είναι αυτό που δεν ξέρω και θέλω να μάθω.
Μόνο που το μαθαίνεις μια και καλή.
Ναι…
Κάπου αλλού λες: «Δέντρο ήμουνα κι έσπασα. Μου σπάσαν όλα τα κλαδιά». Απελπιστικό είναι.
Αλήθεια είναι. Και την αλήθεια όταν την ονοματίζεις παύει να είναι απελπιστική. Είναι σαν να ξορκίζεις το κακό. Αυτό που λες εσύ απελπισία, για μένα ήταν απελευθέρωση. Δε θα μπορούσα τώρα να γράψω το «Τρία κλικ αριστερά».
Γιατί;
Το «Κλικ» ήταν σε μια εποχή οριακή, αγωνιστική, επαναστατική. Υπήρχε μια έξαρση, όλοι πιστεύαμε τότε ότι μπορούμε, και καλά κάναμε δηλαδή και το πιστεύαμε. Κι εγώ πιστεύω τώρα με την ίδια δύναμη, αλλά αλλιώς, κι έχω τις ίδιες ηθικές αξίες μέσα μου. Δηλαδή όπως σ’ ένα στίχο εκεί που λέω «Στάθηκα στη σιωπή να ακούσω τη σιωπή μου». Πρέπει να το κάνουμε όλοι μας… Με βάζεις τώρα να κάνω τη δασκάλα, που τάχα τα ξέρει όλα… Αν πάντως πιστεύουνε κάποιοι ότι μ’ αυτό το βιβλίο έσπασα και δεν είμαι ο βράχος που θα ήθελαν, ίσως… Τώρα μπορώ περισσότερα. Τώρα μπορώ πολύ πιο καθαρά να αγαπήσω τον άνθρωπο. Τώρα είμαι πιο καθαρή όταν λέω εμείς…
Το βιβλίο τελειώνει με τις λέξεις «Μια μέρα λοιπόν…», που είναι σαν μια ανάσα, έτοιμη να πεις κάτι άλλο. Έτσι είναι;
Αφήνω να πει ο καθένας το δικό του. Γι αυτό έχω λευκές κόλλες, για να μπορούν να ζωγραφίσουν, να γράψουν κάτι δικό τους. Είναι λίγο σαν τετράδιο έτσι το ήθελα.
Έχεις διάθεση να ξαναγράψεις;
Κάθε φορά που βγάζω ένα βιβλίο νομίζω ότι είναι το τελευταίο, και όταν πίνω σκίζω τα βιβλία μου. Έπειτα μου ξανάρχεται η διάθεση…
Οπότε, γράφοντας ή όχι, τι θέλει να κάνει η Κατερίνα;
Δε ξέρει… Η Κατερίνα θέλει να κάνει ταινίες, να παίξει ξανά θέατρο. Η Κατερίνα θέλει να ερωτευτεί, θέλει να ζήσει, θέλει τους φίλους της πίσω…
«Ελευθεροτυπία 24-5-1988»
