Απόσπασμα από ένα γράμμα του Θόρντον Ουάιλντερ σ' ένα νεαρό αμερικανό φοιτητή που ετοίμαζε τη διατριβή του πάνω στο έργο του Εντουάρντο Ντε Φίλιππο.
Θόρντον Ουάιλντερ
"Για να γνωρίσουμε και ν' αγαπήσουμε το θέατρο του Εντουάρντο Ντε Φίλιππο πρέπει νάχουμε:
1) Ένα ειδικό αισθητήριο για διάλεκτο και ντοπιολαλι'α, για το χρώμα και την αμεσότητα μιας γλώσσας σε πολύχρονη χρήση από ένα μέρος της κοινωνίας που παρέμεινε σχεδόν ανέπαφο από την επιτήδευση και τον πολιτισμό του "εξευγενισμένου κόσμου. Για μένα τα έργα πούγραψε ο Γκολντόνι για την τάξη των βιοτεχνών της Βενετίας είναι πολύ ανώτερα εκείνων που μιλούν για την υψηλή αστική τάξη και την αριστοκρατία...
2) Μια βαθιά αγάπη για τη Νάπολη -τούτη τη μυρμηγκοφωλιά της ζωντάνιας- που είναι κυνική αλλά και θρήσκα, θρήσκα αλλά και προληπτική, κάτω από τη σκιά του ηφαίστειου και της σκέψης του θανάτου, πάντα σε αναβρασμό από το ένα πάθος ή από το άλλο, και όμως ξέχειλη από ευγένεια και γοητεία και πάνω απ' όλα διπλοπλεγμένη με τα δεσμά της οικογένειας, γονιός και παιδί -ω αυτές οι μάνες της Νάπολης, "Φιλουμένα Μαρτουράνο"! Ζεστασιά και σχέσεις που ένας αγγλο-σάξωνας είναι ελάχιστα σε θέση να κατανοήσει.
3) Μια γενναία αγάπη με το θέατρο -και δεν εννοώ το καλοδιαγραμμένο έργο, ή τη σχετικά επιπόλαιη εικόνα ηθών και εθίμων, ούτε το παθιασμένο ξεδίπλωμα εξιδανικευμένης ηρωικότητας και κακοήθειας. Εννοώ την "παρουσίαση" ανθρώπων, από ανθρώπους για ανθρώπους- παράλογη, υπερβολική, συχνά ανόητη, αλλά πάντα κοντά στη ζωή και τη σκηνή.
Με ρωτάς ποια πλευρά της τέχνης του ντε Φίλιππο με συγκινεί περισσότερο. Δεν μπορώ να πω με σιγουριά:
Ο Εντουάρντο είναι ένας ασύγκριτος δραματουργός, ένας ασύγκριτος σκηνοθέτης, και ένας ασύγκριτος ηθοποιός.
Πόσο θλιμένα είναι τα έργα του -το φορτίο της ανθρωπότητας. Πόσο ελεγχόμενος έχει γίνει ο τρόπος των ερμηνειών του -εκείνη η δύναμη της σιωπής. Πόσο εξαίρετος ο χειρισμός του θιάσου του -δίπλα του ο καθένας τους είναι ένας άμεμπτος ηθοποιός..."
Από το πρόγραμμα της παράστασης "Αχ αυτά τα φαντάσματα" - 1986- αρχείο Εθνικού Θέάτρου
