Στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 ο Μίνως Βολανάκης θα γονιμοποιήσει το καλλιτεχνικό τοπίο της Αθήνας με μια σημαντική πρωτοβουλία: θα διαισθανθεί την καλλιτεχνική αξία των εγκαταλελειμμένων ορυχείων της Αττικής και ακολουθώντας την πρωτοβουλία της Άννας Συνοδινού για τη δημιουργία του θεάτρου στο Λυκαβηττό θα προχωρήσει στο να μεταμορφώσει τα αδρανή νταμάρια του Βύρωνα και Υμηττού σε ανοικτούς χώρους καλλιτεχνικής πράξης. Πολύ σύντομα θα λειτουργήσουν στο χώρο τα «Θέατρα των Βράχων», διευρύνοντας ένα όραμα αποκέντρωσης που ο ίδιος σκηνοθέτης είχε υπηρετήσει για πρώτη φορά είκοσι χρόνια νωρίτερα ως καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ.
Έτσι, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, από τον Βύρωνα ως την Πετρούπολη και την Κοκκινιά το χάσμα που άνοιξε παλιότερα στην αττική γη η αυθαιρεσία και η εκμετάλλευση ευθύς εγέμισε άνθη· παραστάσεις θεάτρου και μουσικής, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις κάθε λογής, ερασιτέχνες και επαγγελματίες εργάτες της τέχνης βρήκαν στα θέατρα των βράχων ένα χώρο ανοικτό για να μοιραστούν και μοιράσουν εντυπώσεις, να καλλιεργήσουν συνειδήσεις, να σπείρουν και να θερίσουν ιδέες. Η συμβολή του Βολανάκη σε αυτή την καλοκαιρινή αύρα που φύσηξε στις τέσσερις άκρες της πρωτεύουσας υπήρξε πρωταρχική αλλά και ανεκτίμητη.
Έχοντας υπόψη του αυτή ακριβώς τη συμβολή, ο Δήμος Βύρωνα διοργανώνει φέτος ως ένδειξη ευγνωμοσύνης στον άνθρωπο που ανέδειξε τα Θέατρα Βράχων του Βύρωνα και του Υμηττού μια Έκθεση αφιερωμένη στο Μίνωα Βολανάκη· στόχος της είναι να φανεί, μέσα από την παρουσίαση τεκμηρίων και φωτογραφικού υλικού, η προσφορά του σκηνοθέτη στη μεγάλη ελληνική παράδοση των θεατρικών παραγωγών σε ανοικτό χώρο.
Ασφαλώς το μεγαλύτερο μέρος αυτής της προσφοράς του Μίνου Βολανάκη αφορά στο αρχαίο δράμα. Ένα σημαντικό κομμάτι της εργασίας του περιστράφηκε εξάλλου με επιμονή γύρω από την αρχαία τραγωδία και κωμωδία: Ο Βολανάκης σκηνοθέτησε στα κυριότερα ανοικτά θέατρα της χώρας, σε Επίδαυρο, Ηρώδειο και Λυκαβηττό. Δίδαξε στα αρχαία θέατρα των Φιλίππων, της Δωδώνης και του Δίου· και υπήρξε από τους πρώτους που εγκαινίασαν το Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου, με τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος», το 1997. Στα ανοικτά θέατρα ο Βολανάκης δίδαξε την Άννα Συνοδινού στη «Λυσιστράτη» και στις «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, και στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή· καθοδήγησε τη Μελίνα Μερκούρη και την Τζένη Καρέζη στη «Μήδεια», και τον Νίκο Κούρκουλο στον «Οιδίποδα Τύραννο»· σκηνοθέτησε την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και την Αλίκη Βουγιουκλάκη στην «Αντιγόνη»... Σε κάθε περίπτωση ακολούθησε σταθερά το προσωπικό του όραμα για μια «ολική προσέγγιση» του αρχαίου κειμένου σαν μεταφραστής και σαν σκηνοθέτης, συχνά ακόμη και σαν σκηνογράφος ή ενδυματολόγος των παραστάσεων που ανέβασε.
Παράλληλα όμως ο Βολανάκης σκηνοθέτησε στα λατομεία Μπέκετ και Μπρεχτ. Το αφιέρωμα θα ήταν ασφαλώς ελλιπές χωρίς μια αναφορά σε αυτή την προσπάθεια του Βολανάκη να μεταφέρει το λόγο των «σύγχρονων κλασικών» στα νέα θέατρα της αττικής γης. Το αφιέρωμα παρουσιάζει φωτογραφικό υλικό από τις παραστάσεις του σκηνοθέτη στα Νταμάρια του Βύρωνα το 1981 και στο θέατρο Πέτρας το 1986, που ευγενικά παραχώρησε το «Αρχείο Φίλων Μίνου Βολανάκη» για τους σκοπούς της Έκθεσης. Υπενθυμίζει έτσι την προσφορά του Βολανάκη σε μια ανοικτή σε χώρο και ευρεία σε αντίληψη σκηνική παρουσίαση των κλασικών κάθε εποχής.
Γρηγόρης Ιωαννίδης, Λέκτορας Τμήματος Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πηγή: http://www.festivalbyrona.gr
