Ο διακεκριμένος πολωνικής καταγωγής σκηνοθέτης Κριστόφ Βαρλικόφσκι (Krzysztof Warlikowski), ένας από τους σημαντικότερους ευρωπαίους σκηνοθέτες της γενιάς του, επιλέγηκε φέτος από το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΔΙΘ) να γράψει το Μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου.
Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου και εορτάζεται στις 27 Μαρτίου από την παγκόσμια θεατρική κοινότητα. Η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου εκπροσωπεί για τη θεατρική κοινότητα μια ευκαιρία υπενθύμισης της ετερότητας αυτής της καλλιτεχνικής έκφρασης και προώθησης του αντίκτυπου που αυτή έχει στις σύγχρονες κοινωνίες.
Το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου τιμά κάθε χρόνο αυτή την παγκόσμια γιορτή καλώντας μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου για να γράψει το μήνυμα. Το μήνυμα μεταφράζεται σε περισσότερες από 20 γλώσσες, δημοσιοποιείται μέσα από το δίκτυο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου και τα Εθνικά του Κέντρα (περισσότερα από 90 Εθνικά Κέντρα και πολλά Συνεργαζόμενα Μέλη) αλλά και θεατρικούς οργανισμούς σε όλο τον κόσμο, διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα Μ.Μ.Ε σε όλο τον κόσμο. Το ΔΙΘ έχει ως στόχο να προωθεί τις εθνικές και διεθνείς δραστηριότητες που διοργανώνονται στο πλαίσιο των εορτασμών για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου.
Μήνυμα Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2015
Τους καλύτερους καλλιτέχνες του θεάτρου πιο εύκολα τους βρίσκεις μακριά από τη σκηνή. Και οι πλείστοι από αυτούς γενικά δεν ενδιαφέρονται για το θέατρο, ως μια μηχανή αντιγραφής δραματικών συμβάσεων και αναπαραγωγής κοινοτυπιών. Αναζητούν την πάλλουσα πηγή, τα ζώντα ρεύματα που έχουν την τάση να παρακάμπτουν τις θεατρικές αίθουσες και τα πλήθη των ανθρώπων, που τείνουν να μιμούνται τον έναν κόσμο ή τον άλλο. Μιμούμαστε αντί να δημιουργούμε κόσμους, οι οποίοι να εστιάζονται ή έστω να βασίζονται στον διάλογο με ένα κοινό και σε αισθήματα που διογκώνονται κάτω από την επιφάνεια. Και πράγματι, δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να αποκαλύπτει τα κρυμμένα πάθη καλύτερα από το θέατρο.
Τις περισσότερες φορές στρέφομαι προς την πεζογραφία για καθοδήγηση. Καθημερινά φέρνω στο μυαλό μου συγγραφείς οι οποίοι σχεδόν εκατόν χρόνια πριν αφηγήθηκαν προφητικά μα και διακριτικά την παρακμή των Ευρωπαϊκών θεών, εκείνο το λυκόφως που βύθισε τον πολιτισμό μας στο σκοτάδι, ένα σκοτάδι που δεν έχει ακόμη φωτιστεί. Φέρνω στο μυαλό μου τον Φραντς Κάφκα, τον Τόμας Μαν, τον Μαρσέλ Προυστ. Σήμερα θα λογάριαζα ανάμεσα στους προφήτες και τον Τζον Μάξγουελ Κούτσι.
Η κοινή αίσθηση που είχαν του αναπόφευκτου τέλους του κόσμου – όχι του πλανήτη, αλλά του προτύπου των ανθρωπίνων σχέσεων – και της κοινωνικής τάξης πραγμάτων και αναταραχής, είναι δριμύτατα επίκαιρη για μας, εδώ και τώρα. Για μας που ζούμε μετά το τέλος του κόσμου. Για μας που ζούμε απέναντι στα εγκλήματα και τις συγκρούσεις που εκρήγνυνται καθημερινά σε νέους τόπους και σε ρυθμούς τόσο γοργούς που ούτε τα πανταχού παρόντα ΜΜΕ δεν προλαβαίνουν να καταγράφουν. Αυτές οι πυρκαγιές γρήγορα καταντούν πληκτικές και εξαφανίζονται από τα δελτία τύπου, για να μην επιστρέψουν ποτέ. Και εμείς αισθανόμαστε ανήμποροι, τρομοκρατημένοι, και εγκλωβισμένοι. Δεν μπορούμε πια να κτίζουμε πύργους, και τα τείχη που πεισματικά κατασκευάζουμε δεν μας προστατεύουν από τίποτα, αντιθέτως, αυτά τα ίδια έχουν ανάγκη από προστασία και φροντίδα, απομυζώντας ένα μεγάλο μέρος της ζωτικής μας ενέργειας. Δεν έχουμε πια το κουράγιο για να προσπαθούμε να δούμε πέρα από την πύλη, πίσω από το τείχος. Και είναι γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο που θα πρέπει να υπάρχει το θέατρο και εδώ θα πρέπει να αναζητήσει τη δύναμή του. Στο να κρυφοκοιτάζει μέσα εκεί, όπου απαγορεύεται.
«Ο μύθος αναζητεί να εξηγήσει ό,τι δεν δύναται να εξηγηθεί. Επειδή είναι ριζωμένος στην αλήθεια, θα πρέπει να περατωθεί στο ανεξήγητο» - έτσι περιέγραψε ο Κάφκα τη μεταμόρφωση του μύθου του Προμηθέα. Πιστεύω ακράδαντα ότι με τα ίδια λόγια θα πρέπει να περιγράψουμε το θέατρο. Και είναι αυτό το είδος θεάτρου, το ριζωμένο στην αλήθεια και το οποίο περατώνεται στο ανεξήγητο που εύχομαι σε όλους τους εργάτες του, εκείνους επάνω στη σκηνή και εκείνους κάτω στην πλατεία, και το εύχομαι από τα βάθη της καρδιάς μου.
Ποιος είναι ο Κριστόφ Βαρλικόφσκι
Ο Κριστόφ Βαρλικόφσκι (Krzysztof Warlikowski) είναι ένας από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους σκηνοθέτες της γενιάς του, γεννημένος στην Πολωνία το 1962. Σε συνεργασία με τη σκηνογράφο Malgorzata Szczęśniak, ο Βαρλικόφσκι δημιουργεί εξαιρετικές θεατρικές εικόνες στια παραστάσεις του. Μέσα από τη σκηνοθετική μεθοδολογία του οδηγεί τους ηθοποιούς να φθάσουν στα βαθύτερά τους δημιουργικά στρώματα. Έχει δημιουργήσει ένα νέο είδος προσέγγισης της σκηνοθεσίας του Σαίξπηρ με το σκηνοθετικό του έργο να περιλαμβάνει επίσης μια ανατρεπτική ερμηνεία της αρχαίας Ελληνικής τραγωδίας, ενώ είναι επίσης γνωστός ως σκηνοθέτης σύγχρονων θεατρικών συγγραφέων. Η παραγωγή του Καθαροί Πια της Σάρα Κέιν, η οποία παρουσιάστηκε το 2002 στο Φεστιβάλ Αβινιόν και στο Φεστιβάλ Θεάτρου Αμερικής στο Μόντρεαλ, διακρίθηκε ευρέως και στάθηκε σταθμός για τη διεθνή παρουσία του Βαρλικόφσκι.
Από το 2008 είναι ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Νέου Θεάτρου (Nowy Teatr) στη Βαρσοβία, όπου έχει σκηνοθετήσει μέχρι στιγμής τέσσερεις παραστάσεις, βασισμένες σε πολυδιάστατες διασκευές κειμένων: (A)pollonia (2009), The End (2010), African Tales by Shakespeare (2011) και Kabaret warszawski (2013). Αυτή την περίοδο ετοιμάζει μια δραματουργική διασκευή του Εις Αναζήτηση του Χαμένου Καιρού του Μαρσἐλ Προυστ. Στο Νέο Θέατρο ο Βαρλικόφσκι έχει αναπτύξει μια εντελώς δική του θεώρηση για τον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει το θέατρο στην κοινωνία, εμπλέκοντας και το κοινό στη συζήτηση αυτή. Το σύνθημα του θεάτρου του είναι «Δραπετεύοντας από το θέατρο».
Οι θεατρικές παραγωγές του Βαρλικόφσκι παρουσιάστηκαν στα σημαντικότερα φεστιβάλ: Φεστιβάλ Αβινιόν, Festival Prensa de Otoño στη Μαδρίτη, το Διεθνές Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, το Wiener Festwochen, το Next Wave Festival BAM στη Νέα Υόρκη, το Φεστιβάλ Αθηνών, το International Theatre Festival Santiago a Mil στη Χιλή, το International Theatre Festival PoNTI στο Πόρτο, το XXI Seoul Performing Arts Festival στη Νότιο Κορέα, το Festival Bitef στο Βελιγράδι.
Ένα ξεχωριστό πεδίο καλλιτεχνικής δημιουργίας του Κριστόφ Βαρλικόφσκι είναι η όπερα. Ο Βαρλικόφσκι σκηνοθετεί στις σπουδαιότερες σκηνές όπερας της Ευρώπης, όπως τη La Monnaie στις Βρυξέλλες, την Εθνική Όπερα Παρισιού και τη Bayerische Staatsoper στο Μονακό. Η προσπάθειά του για «επαναθεατρικοποίηση» (retheatralisation) της όπερας τον καθιστά ως έναν από τους πιο επαναστατικούς σκηνοθέτες όπερας. Μεταξύ άλλων έχει σκηνοθετήσει: Ιφιγένεια η Εν Ταύροις, Υπόθεση Μακρόπουλος, Πάρσιφαλ, Γυναίκα χωρίς σκιά, Μήδεια, Λούλου και πρόσφατα Ντον Τζιοβάνι.
Ο Κριστόφ Βαρλικόφσκι έχει κερδίσει πολλά βραβεία, μεταξύ άλλων: το Γαλλικό Βραβείο της Ένωσης Κριτικών Θεάτρου το 2003 με την παραγωγή Καθαροί Πια της Σάρα Κέιν , η οποία κρίθηκε ως η καλύτερη ξενόγλωσση παραγωγή που παρουσιάστηκε στη Γαλλία την περίοδο 2002-2003, και το 2008 για το Άγγελοι στην Αμερική. Τιμήθηκε από το Τμήμα Κριτικών Θεάτρου του Πολωνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου για την προώθηση του Πολωνικού θεατρικού πολιτισμού στο εξωτερικό. Το 2006 του απονεμήθηκε το αναγνωρισμένου κύρους Meyerhold Award στη Μόσχα και τον Απρίλιο του 2008 το XEurope Prize «Νέες Θεατρικές Πραγματικότητες» στη Θεσσαλονίκη. Τον Μάιο του 2008 το Village Voice στη Νέα Υόρκη του απένειμε το Obie Award για τη σκηνοθεσία του Κρουμ, του Χανόχ Λεβίν, που παρουσιάστηκε στο BAM 25th Next Wave Festival. Του απονεμήθηκε, επίσης, η «Χρυσή Μάσκα» για την καλύτερη ξένη παράσταση που παρουσιάστηκε στη Ρωσία το 2011 για την παράσταση (A)pollonia (παραγωγή Νέου Θεάτρου). Τον Μάιο του 2012 το Νέο Θέατρο τιμήθηκε από τη διεθνή κριτική επιτροπή, υπό την προεδρία του Gerard Mortier με το The Diagilev Award του Περμ για την παράσταση African Tales by Shakespeare. Το 2013 του απονεμήθηκε η υψηλή γαλλική διάκριση ως Ταξιάρχη των Γραμμάτων και Τεχνών (Commandeur des Arts et Lettres).
