Η σκηνοθέτις Ελένη Ευθυμίου μιλάει για τη συνεργασία της με την ομάδα Εν Δυνάμει και τη συνύπαρξη επί σκηνής 28 ανθρώπων με και χωρίς αναπηρία.
Ολα ξεκίνησαν κάπως έτσι: κατά τη διάρκεια ενός εικαστικού εργαστηρίου της ομάδας Εν Δυνάμει, που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, ένα ενθουσιώδες μέλος της, ο Κίμωνας, επανέλαβε περίπου είκοσι φορές την ίδια ζωγραφιά, έναν ανεμιστήρα με ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Από αυτή την ενδιαφέρουσα εμμονή του εμπνεύστηκε η σκηνοθέτις Ελένη Ευθυμίου, η οποία συμμετείχε στο εργαστήριο και έγραψε ένα ποίημα. Το ποίημα μιλούσε για έναν άνθρωπο που δεν είχε ανθρώπινα χαρακτηριστικά αλλά χαρακτηριστικά ανεμιστήρα. «Ηταν ένα είδος τέρατος και κάπως έτσι βλέπει η κοινωνία έναν άνθρωπο με αναπηρία. Σαν να έχει σίδερο για σώμα, προπέλα αντί για πρόσωπο, κουμπί αντί για καρδιά και στο μυαλό του έχει αέρα, που φυσάει τους άλλους μακριά» εξηγεί η σκηνοθέτις. Και κάπως έτσι γεννήθηκε και ο τίτλος για αυτή την τολμηρή απόφαση της ομάδας Εν Δυνάμει να εξωτερικεύσει τις ανείπωτες ιστορίες της σε μια παράσταση που θα είχε το θαυμάσιο προνόμιο να προσφέρει τη σκηνή σε ανθρώπους με και χωρίς κάποια μορφή αναπηρίας ώστε να συνυπάρξουν αρμονικά και δημιουργικά αποδεικνύοντας ότι το θέατρο, όπως τελικά και η ίδια η ζωή, είναι πάνω απ' όλα ζήτημα αλληλεξάρτησης: Αν πέσεις εσύ, θα χτυπήσω κι εγώ. Κι αν λάμψεις εσύ, θα φωτιστώ κι εγώ.
Το μασκάρεμα του διαφορετικού
Η παράσταση «Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή Πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα» ετοιμάζεται να κατακτήσει τις καρδιές και του αθηναϊκού κοινού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, σήμερα 12 Ιουλίου στον Χώρο της Πειραιώς 260. Η Ελένη Ευθυμίου μας εξηγεί πώς προέκυψε και το δεύτερο σκέλος του τίτλου της παράστασης: «Το να ντύσεις έναν ελέφαντα, να του βάλεις κανονικά ρούχα και αξεσουάρ θυμίζει αυτό που μανιωδώς προσπαθεί να κάνει η κάθε κοινωνία: να φέρει τους πάντες στα μέτρα της, να φτιάξει μια εικονική ομοιογένεια, να μασκαρέψει το διαφορετικό για να πάψει να απειλείται ή να αγχώνεται από την παρουσία του. Στην πραγματικότητα, όμως, ή μάλλον σε έναν αγγελικά πλασμένο κόσμο οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι για να ξεχωρίζουν και να μην είναι όλοι ίδιοι μεταξύ τους».
Η συγκεκριμένη παράσταση δεν είναι καθόλου εύκολο εγχείρημα. Στη σκηνή θα συνυπάρξουν συνολικά 28 μέλη της ομάδας Εν Δυνάμει σκοπεύοντας να μιλήσουν για τη διαφορετικότητα ως κάτι αποδεκτό και γοητευτικό, γυρνώντας την πλάτη στα στερεότυπα και στις διακρίσεις. Ανθρωποι με ή χωρίς κάποια μορφή αναπηρίας θα μοιραστούν προσωπικές ιστορίες, φόβους και συναισθήματα, μπολιασμένα με πολύ πάθος αλλά και με σωτήριο χιούμορ. Ο άνθρωπος-ανεμιστήρας φυσάει προς κάθε κατεύθυνση και υπόσχεται να εξανεμίσει ταμπού που φώλιαζαν επί πολλά χρόνια σε αραχνιασμένες γωνιές της κοινωνίας αλλά και του ίδιου μας του μυαλού.
Ενα ενθουσιώδες μελίσσι
Η καλλιτεχνική ομάδα Εν Δυνάμει ιδρύθηκε το 2008 από τις Ελένη Δημοπούλου και Μαρία Ιωαννίδου με την πεποίθηση ότι η ζωή είναι καλύτερη όταν τη μοιράζεσαι δημιουργικά, δίνοντας πεδίο έκφρασης σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη να δημιουργήσουν μέσα από διαφορετικά είδη τέχνης. Τα αποτελέσματα είναι αξιοσημείωτα και η παράσταση που ετοιμάζεται να ανεβεί στην Πειραιώς είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα του τι μπορεί να κάνει ένα ενθουσιώδες μελίσσι ανθρώπων όταν θέτει έναν κοινό στόχο. «Πρόκειται για μια ομάδα ίσης μεταχείρισης και αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι με αναπηρία δεν χαίρουν κάποιας ειδικής μεταχείρισης, φερόμαστε στον καθένα ισότιμα και με αυτόν τον τρόπο ο καθένας φτάνει στο καλύτερο σημείο της απόδοσής του επειδή ακριβώς η αναπηρία του δεν αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο από τους υπολοίπους» τονίζει η σκηνοθέτις. Στην παράσταση ακούγονται ιστορίες γύρω από το θέμα της διαφορετικότητας και της αναπηρίας μέσα από πολλές οπτικές: του φίλου, του συγγενούς, του ξένου, του ανθρώπου που τρέφεται από στερεότυπα, αλλά και του ίδιου του ατόμου που γεννήθηκε σε μια κοινωνία που δεν τον αποδέχθηκε εξαρχής όπως ακριβώς είναι. Και όπως συμπληρώνει η ίδια: «Ενώ είναι μια παράσταση που ασχολείται με κάτι τόσο ειδικό, οι θεατές ταυτίζονται. Στην ουσία όλο αυτό αποτελεί μια κραυγή αποδοχής σε καθετί που μας κάνει να νιώθουμε διαφορετικοί και παράταιροι, καταλήγοντας να τραυματίζουμε και να περιθωριοποιούμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Το να νιώθεις διαφορετικός είναι πολύτιμο και χρήσιμο. Το να νιώθεις παράταιρος έχει να κάνει, πρώτον, με το κατά πόσον αποδέχεσαι τον εαυτό σου αλλά και πόσο σε αποδέχεται το σύνολο. Φοβόμαστε έναν ομοφυλόφιλο, έναν μετανάστη, έναν αλλόθρησκο. Από μικροί δεν μαθαίνουμε πώς να ενωθούμε σε ομάδες αλλά πώς να χωριστούμε σε στρατόπεδα».
Το χιούμορ είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ομάδας: «Υπάρχει τεράστιος αυτοσαρκασμός! Το πρώτο πράγμα που μαθαίνεις είναι να μη φοβάσαι πώς να μιλήσεις, μήπως πεις κάτι που δεν πρέπει. Η λέξη αναπηρία είναι πλήρως απενοχοποιημένη και σε τελική ανάλυση δεν καταλαβαίνω γιατί είναι κακό να τη χρησιμοποιείς. Μιλάει για ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια. Ούτως ή άλλως, όλοι μας χρειαζόμαστε βοήθεια με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Αν το καταλάβουμε εγκαίρως, θα καταφέρουμε να έρθουμε πιο κοντά».
«Εύχομαι να μη μας νικήσει ο φόβος»
Οι ηλικίες των συμμετεχόντων στην παράσταση ποικίλλουν. Ο 13χρονος Δημήτρης είναι ο βενιαμίν της παρέας και η βεντάλια ανοίγει ως τα 45. Η ομάδα είναι πολύ ενθουσιασμένη που συμμετέχει στο Φεστιβάλ Αθηνών και από ‘δώ και πέρα «χρειάζεται μόνο σκληρή δουλειά για να εκπλήξουμε τους εαυτούς μας». Οσο για τις πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών που μονοπώλησαν το ενδιαφέρον όλων, η Ελένη Ευθυμίου, ως καλλιτέχνις που έχει μάθει να επιβιώνει στα δύσκολα, μας λέει: «Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να πιστεύουν σε κάτι πιο υλικό, εγώ πιστεύω σε κάτι άυλο που έχει να κάνει με τον πολιτισμό και γι’ αυτό παραμένω αισιόδοξη ότι δεν πρόκειται να χάσω αυτά που έχω ήδη μέσα μου και με κρατούν δημιουργική και σε εγρήγορση. Δεν θεωρώ παράλογο τον φόβο σε τέτοιες στιγμές, αλλά θέλω να αντιστέκομαι σε όσους μας τον επιβάλλουν. Λυπάμαι που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης καλλιεργούν μια τόσο φοβική συμπεριφορά στον κόσμο. Ελπίζω και εύχομαι να μη νικήσει, να μη μας παραλύσει, να μη μας οδηγήσει σε μια πιο συντηρητική κατεύθυνση και εξακολουθώ να ονειρεύομαι ότι όλη η Ευρώπη θα μπορούσε να /και να αλλάξει τα πάντα προς το καλύτερο».
πότε & πού:
«Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή Πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα», Ομάδα Εν Δυνάμει, Πειραιώς 260, Αίθουσα Ε, Κυριακή 12 Ιουλίου στις 19.00, τηλ. 210 3272.000.
Λαζαρίδου Αστερόπη
ΤΟ ΒΗΜΑ
