Η ερευνήτρια, δασκάλα
και σκηνοθέτρια ξεκίνησε από το εξωτερικό και έβαλε τη σφραγίδα της στη μουσική και στα χορικά της «Ορέστειας» του Πέτερ Στάιν. Από τότε που εγκαταστάθηκε και δούλεψε στην Ελλάδα επηρέασε με τη μέθοδό της σκηνοθέτες και ηθοποιούς.
Την έχασε η όπερα για να την κερδίσει το θέατρο, ευρωπαϊκό και ελληνικό. Την έχασε η Ευρώπη για να την κερδίσει ολοκληρωτικά η Ελλάδα. Η Μίρκα Γεμεντζάκη, που πέθανε την Παρασκευή και κηδεύτηκε το Σάββατο στο κοιμητήριο της Καισαριανής, ήταν μία από τις σημαντικότερες δασκάλες της ανθρώπινης φωνής στο θέατρο αλλά και σκηνοθέτρια παραστάσεων. Είχε κυριολεκτικά «πιστούς μαθητές». «Εφυγε η φωνή μας… τώρα σιωπή», έγραψε χαρακτηριστικά στο facebook η Ρηνιώ Κυριαζή, η ηθοποιός που ερμήνευσε με μεγάλη επιτυχία τη «Φεύγουσα κόρη», μια σύνθεση από ηπειρώτικα παραμύθια, νανουρίσματα και μοιρολόγια με βάση το διήγημα «Μια ψυχή» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σε σκηνοθεσία-διδασκαλία Μίρκας Γεμεντζάκη.
Η ζωή, το έργο και η προσφορά αυτής της παθιασμένης με τη φωνή γυναίκας ήταν πλούσια και γεμάτα εμπειρίες. Θα έφτανε να αναφερθούμε στα μεγάλα ονόματα του παγκόσμιου θεάτρου με τα οποία συνεργάστηκε, με πρώτο και καλύτερο τον Πέτερ Στάιν για τη μουσική και τα χορικά (μόνο ήχοι) της ιστορικής του παράστασης «Ορέστεια» με τη Σαουμπίνε (1980).
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Γερμανία τραγούδι και μουσική, άρχισε καριέρα σαν μέτζο σοπράνο στην όπερα. Αλλά το λυρικό σύστημα δεν της πήγαινε. «Δεν ήμουνα ευτυχισμένη τραγουδίστρια, οι άλλοι με λάτρευαν κι εγώ σιχαινόμουνα τον εαυτό μου», είχε πει. Εγκαταλείπει την όπερα και αφοσιώνεται στην έρευνα και, στη συνέχεια, στη διδασκαλία της φωνής με ένα δικό της σύστημα ανίχνευσης της «αρχαίας κραυγής», για το οποίο, όπως είχε πει το 2009 σε συνέντευξή της στον Γ. Βιδάλη, την είχε βοηθήσει ο Στάιν.
«Πρώτος ο Πέτερ Στάιν μού έδωσε την εντολή να ασχοληθώ με την αρχαία κραυγή το 1977, για την πρώτη “Ορέστεια” της Σαουμπίνε. Πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι πίσω από κάθε κραυγή κρύβεται και ένα συναίσθημα, που όμως για να βγει χρειάζεται και μια ορισμένη σωματική στάση. Αντί λοιπόν να ψάχνω την ψυχολογία κάθε κατάστασης, προσπαθώ να αναπαραγάγω την κραυγή…». Καθοριστική στον δρόμο που ακολούθησε αποδείχτηκε και η γνωριμία και φιλία της με έναν ηλικιωμένο αρχιτέκτονα, μουσικό και δάσκαλο φωνητικής, τον δρα Σουτς.
«Επειδή η αναπνοή μού φαινόταν κάτι φυσικό, αρνιόμουν τις δυσκολίες της κλασικής μεθόδου διδασκαλίας», εξηγούσε το 1986 σε συνέντευξή της. «Σκεφτόμουν ότι τα ζώα και οι φυσικοί άνθρωποι δεν χρειάζονταν επίπονες ασκήσεις για την ύπαρξη της φωνής τους. Κάτι άλλο, λοιπόν, θα συμβαίνει με τα ανθρώπινα σώματα, όπως αυτά διαμορφώνονται χρόνια τώρα μέσα στις πόλεις. Πάντα έβλεπα την αναπνοή σαν κάτι εύκολο και ευχάριστο». Ελευθερία του σώματος, ευεξία, κατάνυξη: αυτά ήταν τα στοιχεία στα οποία βάσισε τη μέθοδό της η Μίρκα Γεμεντζάκη.
Το 1983 επέστρεψε στην Ελλάδα, ένα όνειρο ζωής γι” αυτήν. Στην αρχή συνδέθηκε με τη Θεατρική Λέσχη Βόλου του Σπύρου Βραχωρίτη, μια ομάδα που εκείνη την εποχή θεωρούνταν ό,τι πιο προωθημένο και πειραματικό στον ελληνικό χώρο -έπαιξε στη «Γυναίκα της Ζάκυθος» του Δ. Σολωμού, πήρε μέρος και στην προετοιμασία της «Αντιγόνης» του, αλλά ξαφνικά οι σχέσεις τους πάγωσαν. Βρήκε νέα δημιουργική εργασία στο πλευρό του Μίνου Βολανάκη -παίζει την Τροφό στη «Μήδειά» του με την Καρέζη και στον «Κύκλο με την κιμωλία». Αρχίζει σεμινάρια για Ελληνες ηθοποιούς. Παράλληλα βρίσκει χρόνο για σκηνοθεσίες στο εξωτερικό, Μόναχο και Στοκχόλμη.
Πολύ σημαντική ήταν η συνάντησή της με την Αννα Κοκκίνου. Τη σκηνοθέτησε μαζί με τον Δήμο Αβδελιώδη στην παράσταση «Μορφές από το έργο του Βιζυηνού», μια τεράστια καλλιτεχνική επιτυχία, αλλά και στις «Ευτυχισμένες μέρες» του Σάμιουελ Μπέκετ.
Ανάμεσα στις σκηνοθεσίες της τα τελευταία χρόνια ενδεικτικές των αναζητήσεων και της έρευνάς της είναι ο «Αγαμέμνονας» του Αισχύλου σε συν-σκηνοθεσία με τον Φάνη Δίπλα στην Πάτρα, ο «Ομηρικός Υμνος στη Δήμητρα» στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, ο «Ορλάντο» της Βιρτζίνια Γουλφ με την Ελένη Μακρή, οι «Θαλασσινοί έρωτες», τρία διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη για χαμένους ανεκπλήρωτους έρωτες, η «Φεύγουσα κόρη» και, φυσικά, η τελευταία παράσταση που ανέβασε, το 2012, οι «Τρωάδες» του Ευριπίδη σε μετάφραση Γιάννη Τσαρούχη.
Μέσα σε όλα αυτά η Μίρκα Γεμεντζάκη πραγματοποιούσε σεμινάρια στη διαδικασία των δοκιμών άλλων συναδέλφων της και αναλάμβανε τη φωνητική προετοιμασία σε πολλές παραστάσεις: «Πέρσες» της Κονιόρδου με το Εθνικό, «Οψόμεθα ες Φιλίππους» του Θοδωρή Γκόνη, «Διπλό βιβλίο» της ομάδας Pequod, «Μήδεια» του Αντώνη Αντύπα κ.ά. Η μέθοδός της διδάσκεται από μαθητές της σε πανεπιστήμια και σχολές θεάτρου στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Πρόσφατα κυκλοφόρησε στη Γερμανία το βιβλίο της «Κάθε παιδί μπορεί να τραγουδήσει» για τη διαμόρφωση της παιδικής φωνής, συνοδευόμενο από dvd.
ΠΗΓΗ: www.efsyn.gr
