Ο Νίκος Κουρής, με αφορμή μια παρτίδα «Τάβλι» με τον Μάκη Παπαδημητρίου στο θέατρο της Οδού Κυκλάδων του αξέχαστου Λευτέρη Βογιατζή, μιλάει για το διαχρονικό έργο του Δημήτρη Κεχαϊδη και παράλληλα σχολιάζει το «σχέδιο» του πολιτικού συστήματος για την περίφημη έξοδο από την κρίση.
Το «Τάβλι», η μαύρη κωμωδία του Δημήτρη Κεχαϊδη - μια ανατομία της νεοελληνικής «μαγκιάς» και νοοτροπίας- από το 1972, όταν ανέβηκε για πρώτη φορά στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν μέχρι σήμερα επιστρέφει αρκετά συχνά στην ελληνική σκηνή. Ο Νίκος Κουρής και ο Μάκης Παπαδημητρίου ρίχνουν τη δική τους ζαριά και αλληλοσκηνοθετούνται.
Πώς ξεκίνησε η περιπέτεια με το «Τάβλι»;
Πέρυσι με τον Μάκη, όταν κάναμε πρόβες στον Πλούτο του Αριστοφάνη, μου πέταξε την ατάκα «αυτές τις προπαίδειες πού να τις ξέρεις εσύ;». Και του είπα, αυτή είναι μια φράση από το «Τάβλι». Μου απάντησε «κι εσύ πώς την ξέρεις;». Του αποκάλυψα ότι είναι το αγαπημένο μου έργο και μου πρότεινε να το ανεβάσουμε. Απευθυνθήκαμε λοιπόν στον Φάνη Κιρκινέζο και μετά μας πρότεινε η Ειρήνη Λεβίδη να το ανεβάσουμε στο θέατρο του Λευτέρη Βογιατζή.
Το συγκεκριμένο θέατρο είναι φορτισμένο με πολλές αναμνήσεις;
Έχω πολλές αναμνήσεις από το θέατρο της Οδού Κυκλάδων του Λευτέρη Βογιατζή. Πέρασα εκεί ατελείωτες ώρες προβών με τον Λευτέρη. Δεν ξέρω αν με συγκινεί τόσο πολύ κάποιος άλλος χώρος. Κάθε του γωνιά είναι ποτισμένη από τον Λευτέρη. Για μένα προσωπικά αυτό είναι πολύ συγκινητικό αλλά και λίγο στενάχωρο, στρεσογόνο.
Ωστόσο είμαι πολύ χαρούμενος που βρίσκομαι εκεί μαζί με τον Μάκη. Αφήσαμε τον χώρο να μας καθοδηγήσει. Είναι ένας σπουδαίος χώρος που μπορεί να είναι εσωτερικός και εξωτερικός κι έχει ένα θαυμάσιο μωσαϊκό πάτωμα. Δεν αλλάξαμε σχεδόν τίποτα για το «Τάβλι». Η Έλλη Παπαγεωργακοπούλου έκανε κάποιες παρεμβάσεις.
Δεν μπήκατε στον πειρασμό να «πειράξετε» το κείμενο, να το «εκμοντερνίσετε»;
Δεν έχουμε πειράξει τίποτα από το κείμενο. Δεν μας αρέσουν τέτοια πράγματα, με την έννοια ότι δεν τα χρειαζόμαστε. Αν λειτουργεί κάτι τότε εντάξει. Αλλά αφήσαμε το κείμενο να μας οδηγήσει. Απλώς προσπαθήσαμε να αναδείξουμε την ποίηση του έργου.Το «Τάβλι» είναι ολοκληρωμένο, πολύ εντελές έργο, δεν μπορείς να το αλλάξεις.
Σημασία έχει αν το υλικό του ανοίγει τη φαντασία μας στο σήμερα. Και προφανώς μας λέει κάτι. Υπό αυτή την έννοια είναι πολύ επίκαιρο- παρότι δεν πιστεύω στην επικαιρότητα της εφημερίδας αλλά μπορείς να το δεις κι έτσι. Δείχνει πόσο ο Έλληνας παραμένει ίδιος και πως τίποτα δεν έχει αλλάξει από πάνω, από το «κεφάλι του ψαριού».
Έχει κάτι το τόσο ελληνικό , αυτή η επιθυμία να πιάσεις την καλή….Να κάνεις μια κομπίνα και να δραπετεύσεις από εκεί που σε έριξε η μαύρη τύχη-και που πάντα φταίνε οι άλλοι-εσύ ποτέ. Το ελληνικό δαιμόνιο να πιάσεις την καλή υπάρχει σήμερα περισσότερο από ποτέ. Να έχεις μια καλή ιδέα, ένα σχέδιο, κάτι πρωτοπόρο. Οι δύο ήρωες στο «Τάβλι», από την άλλη πλευρά, ονειρεύονται και αυτό αποτελεί το φωτεινό κομμάτι του έργου. Στην πραγματικότητα δεν ξέρω αν το θέμα είναι να κάνουν μια κομπίνα για να βγάλουν λεφτά, όσο το γεγονός ότι μπαίνουν στη διαδικασία να ονειρεύονται, να σχεδιάζουν πράγματα που δεν θα γίνουν ποτέ. Τα όνειρά τους είναι τελείως υπερφίαλα, τρελά και παράλογα.
Μπορείτε να μας συστήσετε τον ήρωα που υποδύεστε;
Υποδύομαι τον Κόλια. Είναι ένας εύπιστος τρελός, μια καλή ψυχή. Έχει τεράστια ανάγκη να πιστέψει και να καθοδηγηθεί στο όνειρο ή σε ένα σχέδιο. Ο Κόλιας και ο Φώντας δεν μπορούν ο ένας χωρίς τον άλλο. Είναι στην πραγματικότητα σαν ένα πρόσωπο, είναι φτιαγμένοι με τα ίδια υλικά. Ονειρεύονται και παθιάζονται με τον ίδιο τρόπο. Απλώς ο Φώντας συλλαμβάνει τα σχέδια και ο Κόλιας τα πιστεύει, τα ακολουθεί και μετά απογοητεύεται.
Ο Κόλιας έχει μαύρο παρελθόν σε σχέση με την Κατοχή και τον έχουν κατηγορήσει ότι ήταν δωσίλογος. Προσπαθεί να βγάλει ένα βιβλίο προκειμένου να καθαρίσει την εικόνα του, να μιλήσει για το ποιος πραγματικά είναι. Αυτό δεν είναι καθαρό στο έργο. Πάντως έχει μέσα του μια πληγή. Έχει επίσης σύζυγο και μάλλον και μια ερωμένη. Δεν είναι κανονικός είναι ίσως λίγο κουνημένος. Είναι δύο χαρακτήρες τόσο αξιαγάπητοι, τόσο αληθινά φτιαγμένοι, με τόσο ωραίο λόγο. Το «Τάβλι» έχει φοβερές ατάκες, χιούμορ, συγκίνηση…
Πώς ήταν η εμπειρία να μοιράζεστε τη σκηνοθετική αντίληψη για την παράσταση με τον Μάκη Παπαδημητρίου; Επίσης, πρόκειται για την πρώτη σας σκηνοθετική απόπειρα;
Επισήμως πράγματι, είναι η πρώτη φορά που σκηνοθετώ ή μάλλον συν-σκηνοθετώ. Βιώνουμε με τον Μάκη μια ωραία κατάσταση. Φυσικά δεν είμαστε σκηνοθέτες, ούτε θέλουμε να γίνουμε. Όμως, όταν κάνεις αυτή τη δουλειά εκ των πραγμάτων συμπεριλαμβάνεται και αυτό το κομμάτι.
Ακόμη και αν εκτελείς την παρτιτούρα ενός σκηνοθέτη και πάλι είσαι σκηνοθέτης του εαυτού σου. Εξάλλου στην Ελλάδα η συντριπτική πλειοψηφία των σκηνοθετών είναι ηθοποιοί. Η μετατόπιση με το «Τάβλι» ήταν πολύ ευτυχής, γιατί με τον Μάκη έχουμε μια κοινή αίσθηση για τα πράγματα, υπάρχει εμπιστοσύνη και βοηθήσαμε ο ένας τον άλλο. Ξεκινήσαμε να δούμε πώς μπορούμε να ανακαλύψουμε και πάλι το «Τάβλι» στη φάση που βρισκόμαστε σήμερα. Ο υποκριτικός και σκηνικός κώδικας προέκυψε στις πρόβες, δεν ήταν εκ των άνω προκαθορισμένος. Μετά φωνάξαμε κάποιους ανθρώπους να το δουν και να μας πουν τη γνώμη τους.
Η μιζέρια των δύο αντιηρώων είναι ευδιάκριτη και σήμερα στην ελληνική κοινωνία;
Ο Κόλιας και ο Φώντας δεν είναι μίζεροι. Βρίσκονται σε μια μίζερη κατάσταση αλλά κατά τη γνώμη μου είναι δύο πρόσωπα πολύ φωτεινά, έχουν το ταλέντο της ζωής. Όπως και τώρα που βρισκόμαστε στην ομπρέλα της κρίσης και της περιρρέουσας μιζέριας, κάποιοι διαπρέπουν. Η φαντασία και η δημιουργικότητά τους τανύζεται και φτάνει στο ταβάνι.
Οι δύο ήρωες δεν κάνουν τίποτα αλλά μη κάνοντας τίποτα, ζουν πολύ ωραία. Δεν ζουν μίζερα, απλά είναι τρελοί- θεότρελοι. Μίζερη είναι η πραγματικότητα γύρω τους. Το «Τάβλι» είναι σπουδαίο και επειδή σου λέει βάλε τον εαυτό σου σε μια δημιουργική κατάσταση, ακόμη κι αν είναι ψεύτικη, δεν έχει σημασία. Κι εγώ το πιστεύω αυτό. Πιστεύω στο όνειρο και το παραμύθι.
Σημασία έχει να κινητοποιηθείς, να αλλάξεις όλο αυτό το πράγμα που οι άλλοι σου λένε πως είναι έτσι. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τίποτα τόσο μίζερο, ούτε τόσο δύσκολο, όσο περιγράφεται. Δεν λέω ότι δεν περνάμε δύσκολα αλλά στην Ιστορία οι άνθρωποι έχουν πεθάνει από το κρύο. Θα μου πεις, δεν συμβαίνει το ίδιο και σήμερα; Ναι, αλλά πολύ λιγότερο. Όλοι εμείς που κλαιγόμαστε και λέμε πόσο δύσκολα είναι και δεν θα κάνουμε παιδιά γιατί δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα… είναι πράγματα τα οποία μας είπαν ότι είναι έτσι και εμείς τα πιστέψαμε. Με αποτέλεσμα να μην έχουμε μια τάση προς τα εμπρός.
Αυτό είναι χαρακτηριστικό της δικής σας γενιάς;
Βέβαια, και της δικής μου και των νέων παιδιών τώρα. Όταν ήμουν νεότερος δεν ήταν και πάλι εύκολα τα πράγματα. Η δυσκολία είναι ότι δεν μπορούμε να πιστέψουμε σε τίποτε, ότι δεν έχουμε δημιουργική διάθεση, και όνειρα. Το πρόβλημα είναι ότι όλα τα συνδέουμε με το χρήμα.
Και καλά να το κάνει κάποιος που είναι πενήντα ετών και έχει πλέον πάει προς άλλη όχθη-πραγματοποίησε ή δεν πραγματοποίησε τα όνειρά του και ο ορίζοντας στένεψε. Αλλά νομίζω δεν υπάρχει κάτι χειρότερο από το να είσαι 18 ετών και η επιλογή αυτού που θέλεις να κάνεις να σχετίζεται με τα χρήματα. Τι σχέση μπορεί να έχουν τα χρήματα με έναν 18χρονο; Τώρα βέβαια το λέω εγώ που όταν ανακοίνωσα ότι θα γίνω ηθοποιός έπεσαν και οι πέτρες να με πλακώσουν.
Οι ηθοποιοί της παράστασης Μάκης Παπαδημητρίου και Νίκος Κουρής με τις ηθοποιούς Βίκυ Βολιώτη και Έλενα Σκουλά- Κόκκαλη και το συγγραφέα Μένη Κουμανταρέα.
Υπάρχουν κάποια στερεότυπα για το επάγγελμα του ηθοποιού;
Αν πεις ότι θέλεις να γίνεις ηθοποιός είναι σαν να λες ότι δεν θα κάνω τίποτα στη ζωή μου. Μέχρι να αποδείξεις στους γονείς σου, στον στενό σου κύκλο ότι είσαι ηθοποιός δεν υφίστασαι ως ιδιότητα και επάγγελμα. Ενώ, αν είσαι δικηγόρος, για παράδειγμα, ακόμη αν είσαι άνεργος υφίστασαι. Λες είμαι άνεργος, αλλά έχω τελειώσει το πανεπιστήμιο και είμαι δικηγόρος. Αυτή την φοβερή κοινωνική πίεση και αδικία την έχει το επάγγελμά μας.
Τι σας έμεινε από τις συνεργασίες σας με τον Λευτέρη Βογιατζή;
Όλα τα πράγματα στην πραγματικότητα από τον Λευτέρη τα κουβαλάω. Όχι επειδή μου τα είπε ή επειδή ήμουν μαθητής του. Ο Λευτέρης δεν δέχτηκε ποτέ ότι ήταν ο δάσκαλος κανενός, ήταν ένας αληθινός, ζωντανός άνθρωπος μέσα στο θέατρο. Όμως δεν πίστευε στη δασκαλίστικη ιστορία.
Γιατί το απαραίτητο συστατικό του θεάτρου, η αυτενέργεια δεν μπορεί να είναι καθοδηγούμενη. Ο αγώνας μας γίνεται για να κινητοποιήσουμε την παρόρμηση, εκείνο που θα μας κεντρίσει την περιέργεια για να ψάξουμε. Αυτό το διέθετε ο Λευτέρης και δεν θέλω να πω ότι είναι κάτι που μπορείς να το πάρεις. Ή το έχεις ή δεν το έχεις. Το να μάθεις όμως να ευχαριστιέσαι την προσπάθεια του ψαξίματος, να έχεις τη δύναμη να ξεκινάς από την αρχή προκειμένου να ανακαλύψεις κάτι που θα σε ευχαριστήσει εσένα και τον θεατή...
Άλλωστε στο θέατρο ό,τι γνωρίζουμε δεν λειτουργεί πάντα και επίσης τίποτε δεν είναι σταθερό. Δηλ. σήμερα κάνεις κάτι το οποίο αύριο δεν μπορείς να το επαναλάβεις γιατί προέκυψε μέσα από τη δουλειά σου, σαν ένα ρεκόρ μετά από προπόνηση. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να ξαναπροσπαθήσεις. Και ο Λευτέρης το έκανε αυτό ακούραστα, με παιδική όρεξη. Ακούγεται απλό αλλά είναι τεράστιο και όταν το βλέπεις να συμβαίνει είναι τόσο συγκινητικό, απίστευτο και επαναστατικό-ειδικά όταν όλοι πασχίζουν να γραπωθούν από το έτοιμο, να βρουν τη «λύση» των πραγμάτων.
Πολλοί προτείνουν διάφορες «λύσεις» για την έξοδό μας από την κρίση. Πώς το σχολιάζετε;
Θέλουμε να μας δώσει κάποιος μια έτοιμη λύση- λες και υπάρχει. Γι αυτό και όλοι αυτοί βγαίνουν και μας λένε όλα αυτά τα πράγματα και καμώνονται ότι έχουν τις λύσεις. Είναι εξ ορισμού ψέμα να μας λέει ο οποιοσδήποτε ότι έχει τη λύση. Κάθε φορά που τους ακούω, λέω, κοίτα πώς μιλούν, σαν να ξέρουν.
Αντί να βγει κάποιος και να πει, παιδιά πρέπει να ψάξουμε για να δούμε τι θα κάνουμε. Δεν έχουμε ιδέα. Αυτό θα ήταν τόσο τίμιο και θα μας κινητοποιούσε. Γιατί όταν το ακούει κάποιος, παίρνει και ο ίδιος την ευθύνη να κινητοποιηθεί και αν δεν το πράξει, ξέρει ότι φταίει. Ενώ στην αντίθετη περίπτωση λέει, αφού μας το είπαν εκείνοι…Και εσείς τους πιστέψατε;Και μόνο που σας το είπαν έπρεπε να υποψιαστείτε ότι σας κοροϊδεύουν.
Είναι δυνατόν να βγαίνει κάποιος και να σου λέει-γιατί αυτό είναι και το «Τάβλι»- ότι έχω το σχέδιο; Μου αρέσει το συγκεκριμένο θεατρικό έργο, γιατί το «σχέδιο» είναι τόσο ακραία παράλογο και αυτοαναιρούμενο που δεν μπορείς να το πιστέψεις. Το «Τάβλι» είναι πολιτικά καυστικό, το χιούμορ του είναι βαθύ. Το «σχέδιο» να φέρουν νέγρους από την Αφρική είναι τελείως ανεδαφικό…Όσα μας λένε, λοιπόν, είναι παρόμοια, ετοιματζίδικα, ανεδαφικά πράγματα.
Μάνια Στάικου
Πηγή: clickatlife.gr
