Ο "Μακρυγιάννης" εν πλω
Η νέα αυτή παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου παρουσιάζεται σε μια απρόσμενη «σκηνή»: στο αρματαγωγό «Ρόδος» που θα ταξιδέψει σε μια σειρά νησιών της άγονης γραμμής. Η πρώτη παράσταση θα δοθεί αύριο στην Ικαρία και με αυτή την αφορμή, το clickatlife.gr μίλησε με τον Περικλή Μουστάκη, λίγο πριν σαλπάρει…Η είσοδος για το κοινό θα είναι ελεύθερη.
Το εγχείρημα εγκαινιάζει το κλιμάκιο περιοδείας «Σκηνή», το νεοσύστατο θεσμό του Εθνικού Θεάτρου. Στοχεύει στο κοινό της περιφέρειας που δεν έχει πάντα πρόσβαση στη μαγεία του θεάτρου.
Από τα «Απομνημονεύματα» του Μακρυγιάννη σε ποιες σκηνές του βίου του εστιάζετε;
Αρχίζουμε την αφήγησή μας από την παιδική του ηλικία, όταν διαμορφώνεται ο χαρακτήρας του κάτω από ειδικές συνθήκες. Τον έβαλαν να δουλεύει από επτά ετών και ο ίδιος αγωνιζόταν να αποδεσμευτεί από τη στέρηση προσωπικής ελευθερίας και την παντελή έλλειψη δικαιοσύνης.
Άρχισε δηλαδή να μαθαίνει πάνω στο ίδιο του το κορμί τι σημαίνει δικαιοσύνη και ελευθερία. Εκείνη την περίοδο αρχίζει και η σχέση του με τον λαϊκό χριστιανισμό. Μετά από έναν ξυλοδαρμό που δέχτηκε από το αφεντικό του, κατέφυγε στην εκκλησία του Άι Γιάννη και ζήτησε τη βοήθειά του καθώς τον έπνιγε το δίκιο.
Στην παράσταση συνεχίζουμε με την αρχή της επανάστασης του ’21, την έλευση του Καποδίστρια και εστιάζουμε στη διαμάχη για το Σύνταγμα της 3ης Σεπτεμβρίου-για το οποίο ήταν ο κύριος υποκινητής αλλά και στη διαμάχη του με τον Όθωνα. Τελειώνουμε με τις δίκες του Μακρυγιάννη και την καταδίκη του σε θάνατο. Μπορεί να του δόθηκε μετά χάρη από τον Όθωνα αλλά εν τέλει, σάπισε στις φυλακές. Η παράσταση αρχίζει με έναν επικήδειο, την ημέρα του θανάτου του Μακρυγιάννη και κλείνει πάλι με έναν επικήδειο.
Ποιο ήταν το σκεπτικό σας για αυτές τις επιλογές;
Η ιστορία επαναλαμβάνεται με άλλες μορφές. Ο λόγος του Μακρυγιάννη, πέρα από την ποιητικότητά του, ως προς τη θεματολογία, το ύφος και το περιεχόμενό του, έχει αντιστοιχίες με σημερινές καταστάσεις. Τις διαψεύσεις που συνόδευσαν την επανάσταση τις ζούμε-κατά κάποιο τρόπο- και σήμερα. Διαρκώς βιώνουμε διαψεύσεις και σιγά-σιγά ατονεί η πίστη μας-η οποία όμως εμπεριέχει και την ελπίδα. Αντίθετα, στον Μακρυγιάννη η πίστη δεν ατόνησε ποτέ.
Πώς παρουσιάζετε επί σκηνής τον Μακρυγιάννη;
Ο ρόλος του Μακρυγιάννη είναι μοιρασμένος σε τρεις άνδρες ηθοποιούς, ενώ οι δύο ερμηνεύτριες κάνουν τα «σχόλια». Η περσόνα του Μακρυγιάννη που υποδύομαι, σαρκάζει, κριτικάρει με σύγχρονο τρόπο ακόμα και τα ίδια τα Απομνημονεύματά του.
Ο Μακρυγιάννης λοιπόν έρχεται αντιμέτωπος ακόμη και με τον ίδιο τον εαυτό του;
Ακριβώς. Ας μην ξεχνάμε ότι είχε διάφορες εκφάνσεις ο χαρακτήρας του. Ήταν έντονη η θρησκευτικότητά του, η απόλυτη αγάπη του για την πατρίδα αλλά παράλληλα ήταν και δαιμόνιος έμπορος. Αγόραζε για παράδειγμα, τη βρώμη ένα άλφα ποσό και την πουλούσε είκοσι φορές πάνω. Είχε χαρακτηριστεί από ορισμένους και ως τοκογλύφος.
Ανάμεσα στην αγιοποιημένη εικόνα του Μακρυγιάννη και τις αιρετικές φωνές που υποστηρίζουν ότι ενσαρκώνει και ορισμένες αρνητικές πτυχές του Νεοέλληνα, η παράσταση ποια «θέση» παίρνει;
Η παράσταση δεν παίρνει θέση ανάμεσα στις δύο εκδοχές. Με τον τρόπο μεταγραφής της όμως νομίζω ότι εμπεριέχονται και οι δύο πλευρές. Για μένα ο Μακρυγιάννης ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος λειτουργούσε με απόλυτο τρόπο. Δεν χαρακτηρίζονται από κανενός είδους χλιαρότητα οι απόψεις και οι δραστηριότητές του. Είναι μια εμβληματική προσωπικότητα και με διάφορα στρατηγήματα συνέτεινε ώστε να επιβιώσει η έννοια της ελληνικότητας.
Χρειαζόμαστε την πίστη του Μακρυγιάννη σήμερα;
Οι καιροί μας χαρακτηρίζονται από μια χλιαρότητα και παντελή έλλειψη πίστης, θάρρους και αυτοθυσίας. Ο Μακρυγιάννης αποτελεί πρότυπο. Όμως στις μέρες μας το τραγικό είναι ότι δεν υπάρχουν, δεν λειτουργούν τα πρότυπα. Και αυτό πιστεύω ότι είναι βαθύτατα συντηρητικό. Πρέπει να δημιουργήσουμε κάποια πρότυπα για να έχουμε μια πυξίδα στη ζωή μας.
Η σκηνή, οι θεατές και οι ηθοποιοί θα βρίσκονται μέσα στο αρματαγωγό «Ρόδος». Τι δυνατότητες και περιορισμοί δημιουργούνται με αυτή τη συνθήκη;
Το ενδιαφέρον είναι ότι πρόκειται για έναν χώρο που δεν έχει τα χαρακτηριστικά του θεάτρου. Από μόνος του αποτελεί σκηνικό και χαρακτηρίζεται από μια σκληρότητα και απολυτότητα. Κυριαρχεί το σίδερο, κυριαρχεί ο μόνιμος θόρυβος που μπορεί να έχει ένα καράβι. Γι αυτό και ο δικός μας υποκριτικός κώδικας ξεκινάει μέσα από αντίξοες συνθήκες. Όμως επειδή πιστεύω ότι οι αντιξοότητες ισούνται με τον έρωτα, αυτό μας κάνει καλό και μας διαμορφώνει έναν πολύ ιδιαίτερο κώδικα.
Πώς φαντάζεστε την εμπειρία να απευθύνεστε σε κατοίκους απομακρυσμένων νησιωτικών περιοχών;
Είμαι ενάντιος σε κάθε είδους άποψη που υποστηρίζει ότι ο μέσος θεατής στην επαρχία ή τα νησιά έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Κατά τη γνώμη μου οποιοσδήποτε θεατής έχει διατηρήσει εντός του μια κάποια αθωότητα έχει αυτομάτως πολλές προσλαμβάνουσες.Και επειδή πιστεύω σε ένα ζωντανό θέατρο, με οποιαδήποτε μορφή κι αν αυτό έχει, οπωσδήποτε οι θεατές θα λειτουργήσουν. Δεν εννοώ το αν θα τους αρέσει ή δεν τους αρέσει κάτι, αναφέρομαι σε μια λειτουργία.
Πώς προέκυψε η ιδέα για την παράσταση; Ήταν μια δική σας πρόταση;
Ήταν μια πραγματικά ενδιαφέρουσα ιδέα ο γύρος με το αρματαγωγό Ρόδος σε παραμεθόρια νησιά και η πρόταση για το συγκεκριμένο εγχείρημα ανήκει στον Σωτήρη Χατζάκη (τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου). Μάλιστα έτυχε την ανάγνωση των Απομνημονεύματων του Μακρυγιάννη -σχεδόν συμπτωματικά ή καλύτερα, σχεδόν μεταφυσικά- να την έχω τελειώσει λίγο πριν μου τηλεφωνήσει ο Σωτήρης Χατζάκης. Το πράγμα πάει πιο βαθιά. Ο πατέρας μου, ο Βασίλης Μουστάκης, ήταν θεολόγος και είχε γράψει ένα βιβλίο για τον Μακρυγιάννη. Οπότε, κάπως έτσι άρχισα να διαβάζω και τα Απομνημόνευματα.
Από την προσωπική διαδρομή σας με τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, τι κρατάτε;
Πάρα πολλά πράγματα. Καταρχήν κρατάω την ηπιότητά του, με τη χριστιανική έννοια. Την παρθενικότητα των πραγμάτων. Κρατάω τον δαίμονα που είχε εντός του και μπόρεσε σε προσωπικό επίπεδο μέσα σε αυτές τις αντιξοότητες να επιβιώσει με το εμπόριο-τελείως αντιφατικό πράγμα.
Κρατάω τη λογιστική σχέση του ακόμη και με τον Θεό. Για αυτό το λόγο τον χαρακτήρισα προηγουμένως «λαϊκό χριστιανισμό», γιατί ο Θεός δεν είναι λογιστής ούτε χωροφύλακας. Κρατάω το πριμιτίβ στοιχείο του και την έλλειψη χλιαρότητας. Διέθετε παράλληλα μια έντονη εσωτερικότητα. Η εσωτερική του φωνή βρισκόταν σε αρμονία με τις εξωτερικές του δραστηριότητες. Το σώμα του ήταν γεμάτο πληγές αλλά άφησε αυτόν τον κόσμο πολύ γαλήνια. Στις μέρες μας δεν κοιμόμαστε τα βράδια ήρεμα, όπως κοιμόταν αυτός.
Ο πατριωτισμός σήμερα τείνει να θεωρείται σχεδόν παρεξηγημένη έννοια. Πώς το σχολιάζετε;
Όλες αυτές οι έννοιες, πατριωτισμός, πατρίδα έθνος πρέπει να επαναπροσδιοριστούν γιατί τείνουν να παρεξηγηθούν. Αν μιλήσει κανείς για αυτές τις έννοιες κινείται στην κόψη του ξυραφιού. Ο οποιοσδήποτε τύπος είναι μια αφορμή για να εμβαθύνουμε στην ουσία που κρύβει. Όμως συνήθως μένουμε στους τύπους. Και πάνω στους τύπους γίνονται χιλιάδες παρεξηγήσεις, ακριβώς επειδή δεν υφίσταται η απαιτούμενη εμβάθυνση. Κινούμαστε στην απολυτότητα της πλήρους αβεβαιότητάς μας κι αυτό δεν παράγει σκέψη.
Ταυτότητα παράστασης: δραματουργική επεξεργασία: Χρήστος Μαρσέλλος, Περικλής Μουστάκης, Ντίνα Σταματοπούλου. Σύλληψη- Σκηνοθεσία: Περικλής Μουστάκης. Σκηνικά-κοστούμια: Στέλλα Ρότσιου. Φωτισμοί: Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Τσεβάς. Μουσική επιλογή: Ντίνα Σταματοπούλου. Μαριονέττες: Θανάσης Γκότσης. Βοηθός σκηνοθέτη: Ντίνα Σταματοπούλου. Βοηθός Σκηνογράφου: Βασιλική Τσιλιγκρού. Διανομή (με αλφαβητική σειρά): Ελένη Γαρυφαλλή, Περικλής Μουστάκης, Γιάννης Μπόγρης, Τάνια Παλαιολόγου, Σήφης Πολυζωίδης.
Σταθμοί της περιοδείας για την παράσταση «Ένας Έλληνας-Απομνημονεύματα Στρατηγού Μακρυγιάννη» :
● 30/4 Ικαρία (Άγιος Κήρυκος)
● 2-3/5 Πάτμος (Σκάλα)
● 4-5/5 Λέρος (Λακκί)
● 7/5 Αστυπάλαια (Λιμάνι)
● 9/5 Νίσυρος (Μανδράκι)
● 11/5 Τήλος (Λιβάδια)
● 12-13/5 Κάρπαθος (Πηγάδια)
● 15/5 Κάσος (Φρυ)
Πληροφορίες: «Ένας Έλληνας-Απομνημονεύματα Στρατηγού Μακρυγιάννη», η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
Μάνια Στάικου
ΠΗΓΗ:clickatlife.gr
