Το Θερινό Σχολείο Αρχαίου Δράματος θα πραγματοποιηθεί όπως και το προηγούμενο την περίοδο 1-10 Ιουλίου 2014 στο Παλαιό Ελαιουργείο του Δήμου Ελευσίνας. Απευθύνεται σε 40 σπουδαστές άνω των 18 από την Ελλάδα και το εξωτερικό και θα περιλαμβάνει:
52 ώρες μαθημάτων
13 ώρες masterclasses
7 παραστάσεις των επτά τραγωδιών του Σοφοκλή
2 ομιλίες- διαλέξεις
3 δίωρες προβολές
1 εκπαιδευτική εκδρομή (Ελευσίνα)
1 γεύμα υποδοχής
1 αποχαιρετιστήρια τελετή απονομής πιστοποιητικών παρακολούθησης
Στο Θερινό Σχολείο Αρχαίου Δράματος θα διδάξουν οι:
Ακύλλας Καραζήσης
Ιωάννα Ρεμεδιάκη
Μάρθα Φριντζήλα
Camilo Betancor
Σαβίνα Γιαννάτου
Rootlessroot (Λίντα Καπετανέα -Jozef Frucek)
Μάνια Μαράτου
Άθως Δανέλλης
Νικολέττα Φριντζήλα
Παραστάσεις και παράλληλες δράσεις του Αττικού Σχολείου:
Σοφοκλή ΑΙΑΣ, σκηνοθεσία: Μάρθα Φριντζήλα, μουσική Βασίλης Μαντζούκης
Σοφοκλή ΑΝΤΙΓΟΝΗ, υπεύθυνη: Πηνελόπη Τσιλίκα, μουσική Κώστας Νικολόπουλος
Σοφοκλή ΗΛΕΚΤΡΑ, υπεύθυνη: Κατερίνα Πατσιάνη, μουσική Τάσος Σπηλιωτόπουλος
Σοφοκλή ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ, υπεύθυνος: Τάσος Δημητρόπουλος, μουσική Πανού Μανού
Σοφοκλή ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ, υπεύθυνοι: Φοίβος Συμεωνίδης, Αφροδίτη Κλεοβούλου, μουσική Παναγιώτης Τσεβάς
Σοφοκλή ΤΡΑΧΙΝΙΕΣ, υπεύθυνοι: Μιχάλης Πανάδης, Αλεξάνδρα Ταβουλάρη, μουσική Βαγγέλης Παρασκευαϊδης
Σοφοκλή ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ, υπεύθυνη Νάνσυ Σιδέρη, Γιώργος Βουρδαμής, μουσική Κοσμάς Λαμπίδης, Σταύρος Ρουμελιώτης
Σοφοκλή ΑΝΤΙΓΟΝΗ από τον θίασο Commedia del' Arte al Improvissata
Προβολή της ταινίας Αντιγόνη του Γιώργου Τζαβέλλα
Προβολή της ταινίας Edipo Re του Pier Paolo Pasolini
Αττικό σχολείο αρχαίου δράματος 2013-2014: Σοφοκλή ΑΙΑΣ
Η φετινή έρευνα αφορά στην ολοκληρωμένη παρουσίαση του έργου Αίας του Σοφοκλή εστιάζοντας στην σχέση του αρχαίου δράματος με το ελληνικό λαϊκό θέατρο, το λαϊκό θέατρο σκιών, τα λαϊκά δρώμενα, τις παραδόσεις.
Για το λόγο αυτό διοργανώνονται κατά τη διάρκεια του 9μηνου προγράμματος σεμινάρια με θέμα:
ο ηθοποιός στην υπηρεσία της φιγούρας / το σώμα στην υπηρεσία της φόρμας
κατασκευή φιγούρας- ρόλου
η τραγικότητα του λαϊκού θεάτρου σκιών και η λαϊκότητα της αρχαίας τραγωδίας
η πορεία από το γραπτό λόγο στο συνειρμό
ο σωματικός ήρωας και ο σκεπτόμενος άνθρωπος
Το 2006 ο θίασος Δρόμος με δέντρα πραγματοποίησε σε συνεργασία με το Κέντρο Αρχαίου Δράματος, θεατρικό σεμινάριο με τίτλο Αίας- Το αρχαίο δράμα μέσα απ' το θέατρο σκιών. Αποτέλεσμα της σεμιναριακής αυτής εργασίας υπήρξε μια πρώτη ανοιχτή δοκιμή του Αίαντα το Μάιο 2006 στον χώρο τέχνης Κρατήρας. Η ολοκληρωμένη εκδοχή της παράστασης παρουσιάστηκε ως εργασία εν εξελίξει στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου την περίοδο 2007-08.
Το θέατρο σκιών
Το θέατρο σκιών αποτελεί το μόνο δείγμα λαϊκού θεάτρου που έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα στη χώρα μας και είναι ο σύνδεσμός μας με το ηρωικό θέατρο παλαιότερων εποχών. Έχει παρουσιάσει ηρωικές μορφές της αρχαιότητας (Θησέας, Ηρακλής, Μεγαλέξανδρος, Αντίοχος, Οιδίποδας) με τρόπο εξαιρετικά λειτουργικό, αποτελεί δε έναν από τους πλέον ενδιαφέροντες δρόμους για να πλησιάσεις έναν μυθικό ήρωα. Παρότι οι χαρακτήρες του είναι υπερβολικοί στις εκφράσεις τους και ναϊφ στην εμφάνισή τους, μεταφέρουν την πνευματικότητα και το μυστήριο ενός παλαιού κόσμου, ενώ μέσα από το ήθος και την ταπεινότητα του θεατρικού αυτού είδους, επιτυγχάνεται η σύνδεση με το μύθο, που αποτελεί τη βάση της αρχαίας τραγωδίας.
Σε πολλά ηρωϊκά έργα, η πιο δυνατή στιγμή είναι το φινάλε, όπου ο Καπετάνιος – ο Κατσαντώνης, ο Διάκος, ο Μπότσαρης ή ο Παύλος Μελάς – ξεψυχά. Τη στιγμή εκείνη το πανί γίνεται κόκκινο, παλαιότερα με φώσφορο, μετά με κόκκινο χαρτί. Η μουσική ακούγεται πένθιμη καθώς ο ήρωας προσφέρει τα τελευταία του λόγια. Κατεβαίνουν οι άγγελοι για να πάρουν την ψυχή του˙ ο πένθιμος σκοπός γίνεται εμβατήριο και η Ελλάδα στεφανώνει τον νεκρό, ενώ λέει κάποιο πατριωτικό ποίημα. Ο τόπος μυρίζει λιβάνι. Το κοινό κλαίει συγκινημένο. Η ατμόσφαιρα όμως δεν βαρύνεται από θλίψη. Η κατάνυξη δημιουργεί αναστάσιμη αισιοδοξία. Ο ήρωας γίνεται αθάνατος.
Άθως Δανέλλης
Εις ένα χωριό της Πελοποννήσου, όπου περάσαμε μια νύχτα, κατά καλή σύμπτωση είχαμε παράσταση Καραγκιόζη, και έτσι περάσαμε τη βραδιά βλέποντας ελληνικό θέατρο. Το θέμα ήταν: «Ο θάνατος του Κατσαντώνη». Συνεχίσθηκε ως τη μία μετά τα μεσάνυχτα, και οι θεατές μεγάλοι και μικροί, δεν κουράστηκαν. Ο ενθουσιασμός, οι κραυγές, τα σφυρίγματα, ήσαν τέτοια, που είπα στον εαυτό μου: «Η φυλή μας ποτέ δεν θα πεθάνει». Εις το τέλος της παραστάσεως ο Καραγκιοζοπαίχτης, έκανε μια πατριωτική ομιλία, που κατά τη γνώμη μου ήταν πιο συγκινητική από μια ομιλία που θα έκανε ένας οποιοσδήποτε σπουδασμένος αερολόγος. Η Πολιτεία θα έκανε καλά να βάλει ένα Καραγκιοζοπαίχτη σε κάθε χωριό, για να κρατήσει ψηλά το φρόνημα του λαού και των παιδιών».
Φώτης Κόντογλου
Ο Αίας –φιγούρα
Ο Αίας στην παράσταση εμφανίζεται ως υπερφυσική φιγούρα θεάτρου σκιών,εμπνευσμένη από τις απεικονίσεις του ήρωα στην αρχαία ελληνική αγγειογραφία. Στην επιλογή αυτή οδηγηθήκαμε τόσο από την ίδια τη μορφή του Αίαντα όπως παρουσιάζεται στο κείμενο του Σοφοκλή (μορφή ακατανόητη, μονοδιάστατη κι ανυποχώρητη που παλεύει με τη σκοτεινιά της και τη μοναξιά της μοίρας της),
όσο και από τη σημασία της σκιάς στο κείμενο, ένα μοτίβο επαναλαμβανόμενο, σχεδόν εμμονή του συγγραφέα:
Οδυσσέας : (…) βλέπω, πως άλλο τίποτα δεν είμαστε όσοι ζούμε παρά μονάχα είδωλα, και μια κούφια σκιά.
Αγαμέμνων: (…) για κάποιον που δεν είναι πια, για μια σκιά ήδη…
Τέκμησσα : (…) και μίλαγε με μια σκιά για τους Ατρείδες…
Όσοι ακούν τον Αίαντα αδυνατούν να τον καταλάβουν, όπως αδυνατεί ένας άνθρωπος με σάρκα και οστά να καταλάβει ένα χάρτινο ανδρείκελο που αποζητά τη θέση του στον χώρο των ζώντων.
ΑΙΑΣ - Η τραγωδία του ανθρώπου
Ο Αίας του Σοφοκλή είναι δομημένος σε δύο σαφώς διακριτές μεταξύ τους εννοιολογικές ενότητες:
Η πλάνη και η μανία του Αίαντα δεσπόζουν στο πρώτο μέρος που κορυφώνεται με τη στιγμή της αυτοκτονίας του Αίαντα, στο δεύτερο δε μέρος ξεσπάει φιλονεικία για την τύχη της σορού του ήρωα και διαδραματίζεται γύρω από το νεκρό του σώμα αγώνας λόγων μεταξύ των Ατρειδών αρχηγών και των συγγενών του που καταλήγει στην ταφή και την απόδοση στον ήρωα των νεκρικών τιμών που του πρέπουν.
Η σημασία και η αξία του δεύτερου μέρους της τραγωδίας παραγνωρίζεται συχνά και υποβαθμίζεται από τους μελετητές που βλέπουν τον Αίαντα αποκλειστικά και μόνο ως την τραγωδία του πάσχοντος ήρωα που με την οδυνηρή απόφαση της αυτοκτονίας οδηγείται στη λύτρωση. Η λύτρωση όμως δεν συνεπάγεται και δικαίωση του ήρωα.
Ο Αίας αποχαιρετάει και αποσύρεται γιατί γνωρίζει καλά πως αποτελεί πλέον παραφωνία μέσα σε αυτό το νέο κόσμο που έχει αναδυθεί, μέσα σε αυτή τη νέα τάξη πραγμάτων όπου η δολιότητα, η συνωμοσία και η πονηριά βασιλεύουν, η κατεργαριά επιβραβεύεται, οι θεοί ραδιουργούν, οι ανάξιοι αξίζουν.
Τα πάθη του ήρωα όμως δεν παύουν με τον θάνατό του, ο Αίας μετά θάνατον «υπάρχει» και πάσχει ακόμα, μιας και η δική του ζωή ταυτίζεται με την τιμή του, μιας και ο δικός του κώδικας τιμής είναι κώδικας ύπαρξης,
Αφήνει την τελευταία του πνοή, όμως η μοίρα του διακυβεύεται ακόμα και δεν έχει κριθεί, γι αυτό και η αγωνία του παραμένει ζωντανή και μάλιστα εντείνεται με την αυτοχειρία του∙ ο ήρωας φεύγει αλλά δεν ησυχάζει.
Ο Αίας είναι ο τελευταίος εκπρόσωπος ενός παλαιού ηρωικού κόσμου, ενός κόσμου που ψυχορραγεί και τελικά σβήνει, όχι όμως με τον θάνατο του ήρωα αλλά με την ταφή του.
Ο ήρωας είναι τόσο αβάσταχτα παρών ως νεκρός που καταφέρνει να γεμίσει με τη ζωντανή του απουσία τις ψυχές και τα λόγια όσων παρευρίσκονται ή συμμετέχουν στον αγώνα για τη σορό του. Το μεγάλο σώμα του είναι ακόμα πάνω στη σκηνή, η φωνή του ακούγεται.
Φερέφωνα των λόγων του καθίστανται οι δικοί του άνθρωποι: ο αδελφός, οι σύντροφοι, η γυναίκα του στους οποίους και έχει αφήσει την τελευταία του παραγγελία: να νοιαστούν γι αυτόν, να μην τον αφήσουν εκτεθειμένο στους εχθρούς,
Από όλες τις τραγωδίες του ο Σοφοκλής στον Αίαντα επιδεικνύει τη μέγιστη επιμέλεια για την ενδελεχή μελέτη μιας προσωπικότητας. Μιας προσωπικότητας και μιας ιδιοσυγκρασίας μελαγχολικής που ακριβώς εξαιτίας της μελαγχολίας της είναι σε θέση να αγκαλιάσει όλα τα μήκη και τα πλάτη του ανθρώπινου βιώματος.
