Πλημμύρες και λύματα, τρωκτικά και έντομα...
«Η οριστική λύση θα είναι η “υιοθεσία” του Θεατρικού Μουσείου από τη Λυρική Σκηνή», αποκαλύπτει στην «Κ» ο κ. Κώστας Τασούλας. Ενημερωμένος για όσα συμβαίνουν στο κτίριο της οδού Ακαδημίας 50, όπου στριμώχνεται η ιστορία του ελληνικού θεάτρου, ο υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού διαβεβαιώνει ότι γνωρίζει κάθε λεπτομέρεια του προβλήματος. Οχι μόνο για το μουσείο, που στεγάζεται στο υπόγειο του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων, αλλά και για τους «θησαυρούς» που ασφυκτιούν στο μισθωμένο οίκημα στα Πατήσια, όπου βρίσκεται η τεράστια Βιβλιοθήκη του Κέντρου Μελέτης και Ερευνας του ελληνικού θεάτρου, με εκδόσεις του 1700, ντοκουμέντα όπως οι σημειώσεις της Ελένης Παπαδάκη, το αρχείο του Αδαμάντιου Λαιμού από την Αμερική, αλλά και θεατρικά ντοκουμέντα από την Κωνσταντινούπολη και την Οδησσό.
Μία ημέρα πριν από την επικοινωνία μας με τον κ. Τασούλα, η επίσκεψη στο μουσείο ήταν απογοητευτική εμπειρία: «Λατρεύουμε ό,τι μας αρρωσταίνει, ΑΕΚ», «Εξάρχεια, ούτε βήμα πίσω» είναι ορισμένα από τα συνθήματα που λερώνουν την πρόσοψη του κτιρίου στην οδό Ακαδημίας 50. Ολα εδώ έχουν γνωρίσει καλύτερες μέρες, αν και το θεατρικό μουσείο, στο υπόγειο πάντα του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου, από τη δεκαετία του ’80 πάλευε με τις πλημμύρες, έπειτα με τα λύματα από τις διπλανές δημόσιες τουαλέτες, τα τελευταία χρόνια με τα τρωκτικά, τώρα...
«Κάντε πίσω, κάντε πίσω», ακούγεται η φωνή της υπαλλήλου Κάτιας Αλεξάνδρου, που τινάζει οργισμένη τα ρούχα της, ενώ ο φωτογράφος της «Κ» Αλέξανδρος Φιλιππίδης στην πόρτα έχει βγάλει το πουκάμισό του και προσπαθεί να απομακρύνει δεκάδες έντομα που έχουν γαντζωθεί επάνω του. Την επομένη, συνειδητοποιήσαμε ότι οι ενοχλητικές κοκκινίλες πάνω μας ήταν η... εκδίκηση των ψύλλων.
Επιβιώνουν μια χαρά μες στην κλεισούρα και την υγρασία, τα «πτώματα» από τις κατσαρίδες δεξιά κι αριστερά, δίπλα στα εμφανή καλώδια, τις ακαθαρσίες. Αδέσποτες γάτες μπήκαν στο κτίριο από τα κρυφά περάσματα, στέλνοντας πριν από λίγο καιρό τον ηθοποιό Γιώργο Δεπάστα (υπάλληλος και αυτός στο μουσείο) με αλλεργία στο νοσοκομείο. Τα πεσμένα cd, τα ντοσιέ, μαρτυρούν βραδινούς απρόσκλητους επισκέπτες. Το πιο ανατριχιαστικό όμως στο μουσείο είναι η εικόνα στο βάθος της αίθουσας αριστερά: από το ταβάνι κρέμονται τα λεπτά κουκούλια που έπλεξαν οι τερμίτες!
Οι αφίσες στους τοίχους, τα κιτρινισμένα σπάνια προγράμματα από παλιούς θιάσους, οι φωτογραφίες πρωταγωνιστών, σκηνοθετών, συγγραφέων του 19ου και 20ού αι., οι μακέτες, η προθήκη με τα προσωπικά αντικείμενα του ιστορικού του νεοελληνικού θεάτρου Γιάννη Σιδέρη μοιάζουν όλα να καταρρέουν. Οσο για εκείνα τα καμαρίνια των πρωταγωνιστρών που στριμώχνονταν μεταξύ τους σαν να τσακώνονταν οι ιδιοκτήτες τους, από τη Μαρίκα Κοτοπούλη, την Κυβέλη, την Ελλη Λαμπέτη, τον Δημήτρη Χορν, την Ελένη Παπαδάκη, τον Αλέξη Μινωτή με την Κατίνα Παξινού, την Αλίκη Βουγιουκλάκη, την Τζένη Καρέζη, θλιβερά όλα, ακόμη και της Μαρίας Κάλλας, του Κουν, μοιάζουν περισσότερο με φτηνό σκηνικό των νέων ενοίκων του χώρου.
Κατσαρίδες είχαν εγκατασταθεί στο στρίφωμα ενός φορέματος της Μελίνας Μερκούρη. Ανακαλύφθηκαν, ευτυχώς, όταν πήγαν να πάρουν τα αντικείμενά της τον περασμένο χειμώνα, για την έκθεση του Μουσείου Μπενάκη. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι άλλο κρύβει ένας χώρος με τόσες ξύλινες βιτρίνες και τόσους τερμίτες να αλωνίζουν.
Απέραντη θλίψη. Τα 60 παιδιά, μαθητές σχολείων που έφταναν καθημερινά εδώ μέχρι πριν από λίγα χρόνια (περίπου 1.200 τον μήνα), μπορεί να μη γνώριζαν πόσο σημαντικοί υπήρξαν οι Αιμίλιος Βεάκης, Μάνος Κατράκης, Βασίλης Λογοθετίδης, Βασίλης Αργυρόπουλος, Χριστόφορος Νέζερ, όμως κάτι τους έμενε από τις ζωγραφικές μακέτες των Κλώνη, Βακαλό, Τσαρούχη, Μόραλη, Βασιλείου, Ανεμογιάννη, Χατζηκυριάκου-Γκίκα, και ας ήταν αραχνιασμένες.
Σε διαπραγματεύσεις υπουργός και πιστωτές
«Γνωρίζω τα προβλήματα του Κέντρου Μελέτης και Ερευνας του Ελληνικού Θεάτρου - Θεατρικού Μουσείου», λέει ο κ. Τασούλας. «Η “υιοθεσία” του από τη Λυρική Σκηνή εξετάζεται σοβαρά. Η διοίκησή της δεν έχει αντίρρηση. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, υπάρχει ένα χρέος που ξεπερνά τις 500.000 ευρώ, γεγονός που περιπλέκει την κατάσταση. Εχω δώσει εντολή στις υπηρεσίες του υπουργείου να επεξεργαστούν το θέμα, είτε με τη σταδιακή εξόφληση κάποιων χρεών είτε με συμβιβασμούς ιδιωτών πιστωτών, οι οποίοι δείχνουν κατανόηση για τη μείωση των ποσού που οφείλει το μουσείο».
Ο υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει συναντήσει ιδιώτες στους οποίους το μουσείο οφείλει ενοίκια, και –όπως τονίζει– δέχθηκαν να μειωθεί το ύψος των μισθωμάτων από το 2013. Κάτι ανάλογο προσπαθεί να πετύχει και με κρατικούς οργανισμούς όπως το ΙΚΑ, στο οποίο τα χρέη του μουσείου έχουν πολλαπλασιαστεί. «Εγώ δεν είμαι υπουργός, αλλά εκκαθαριστής του ΥΠΠΟΑ», επισημαίνει για όλα τα μέτωπα που αντιμετωπίζει το υπουργείο. Από τα προβλήματα με το Μέγαρο Μουσικής, τις Ορχήστρες μέχρι τον κινηματογράφο. «Ρωτάνε τι νέο θα κάνω στο υπουργείο. Είναι σαν να έχεις πέντε παιδιά, να μην μπορείς να τα ταΐσεις και να θέλεις και έκτο. Πρώτα λύνεις τα υπάρχοντα προβλήματα και ύστερα προχωρείς σε σχέδια».
Ολα ρημάζουν
Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, με επιστολή που υπογράφουν ο πρόεδρος του ΚΜΕΕΘ Κώστας Γεωργουσόπουλος και τα μέλη του Δ.Σ., έχει ενημερωθεί για όλα. Τα ληξιπρόθεσμα χρέη ξεπερνούν τις 500.000 ευρώ. (Κάποιοι λένε ότι άγγιξαν τις 700.000.) Η επιχορήγηση των 254.000 ευρώ που εγκρίθηκε στο ΥΠΠΟΑ δεν μπόρεσε ποτέ να εισπραχθεί. Πώς άλλωστε να γίνει η διαδικασία με τόσα χρέη;
Οι υπάλληλοι από 17 έμειναν 8, οι μισθοί τους μειώθηκαν με βάση το ενιαίο μισθολόγιο, αλλά, έτσι κι αλλιώς, ποτέ δεν εισπράχθηκαν. Οι υπολογιστές δεν λειτουργούν. Οι βάσεις δεδομένων είναι ανενεργές, η ιστοσελίδα που επιδοτήθηκε από την «Κοινωνία της Πληροφορίας» με ψηφιοποιημένο αρχειακό υλικό δεν εμφανίζεται στο Διαδίκτυο. Η Βιβλιοθήκη στο κτίριο της οδού Καραμανλάκη 7 είναι κλειστή ακόμη και για την πανεπιστημιακή κοινότητα. Το Κέντρο έπαψε να ενημερώνεται για τις παραστάσεις των τελευταίων χρόνων και τα θεατρικά τμήματα των πανεπιστημίων απ’ αυτό. Οι τουρίστες φτάνουν με τους οδηγούς στα χέρια για να δουν το καμαρίνι της Κάλλας, άλλοι για να βρουν υλικό για παραστάσεις αρχαίου δράματος. Φεύγουν σαστισμένοι.
Στον 21ο αιώνα, ένα θεματικό μουσείο όπως αυτό, εκτός από πολλαπλή εμπειρία και μάθηση, πρέπει να προσφέρει ποιότητα, εγκαταστάσεις, συναισθηματική ευχαρίστηση, ψυχαγωγία, κοινωνικότητα, ατμόσφαιρα. Να δημιουργεί με τα εκθέματά του ένα αφήγημα.
Από σχέδιο σε σχέδιο
Το Κέντρο Μελέτης και Ερευνας του Ελληνικού Θεάτρου - Θεατρικό Μουσείο είναι ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που από τη δεκαετία του ’70 επιχορηγείτο από το υπουργείο Πολιτισμού. Οι δυσκολίες του άρχισαν να γίνονται εντονότερες αμέσως μετά το 2004 και κορυφώθηκαν στην πορεία, γεγονός που εμπόδισε ένα μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς του. Πολλοί υπουργοί πέρασαν, «ο Αντ. Σαμαράς προσπάθησε να βοηθήσει», λέει ο ηθοποιός Γ. Δεπάστας, ενώ επί δημαρχίας του ο Ν. Κακλαμάνης παραχώρησε στέγη σε νεοκλασικό κτίριο της οδού Μητροπόλεως για τη μεταφορά της Βιβλιοθήκης.
Η μετακόμιση δεν έγινε ποτέ αφού τα χρήματα δεν περίσσευαν, ενώ στην πορεία ο Γ. Καμίνης πρότεινε το εν λόγω κτίριο να χρησιμοποιηθεί για Μουσείο της Μαρίας Κάλλας και στο ΚΜΕΕΘ να δοθεί χώρος στο Πάρκο Ελευθερίας. Ούτε αυτό το σχέδιο προχώρησε. Το μουσείο βυθίστηκε στην πλήρη απαξίωση, οι εργαζόμενοι προέβησαν σε επίσχεση εργασίας. Οσοι έμειναν προσπαθούν με ξεχασμένη αφοσίωση να περισώσουν αναμνήσεις και ιστορία. Με βάρδιες πηγαίνουν στον χώρο για να ελέγχουν, ενώ ο πρόεδρός του, ο Κ. Γεωργουσόπουλος, όπως άλλωστε και ο Γ. Μιχαλακόπουλος, «κάθε τρεις μήνες τρέχουν στα δικαστήρια για ληξιπρόθεσμα χρέη. Τον Οκτώβριο έχουν ακόμη μία δίκη».
«Είναι εγκληματική η αδιαφορία όλων», λέει οργισμένη η παλιότερη υπάλληλος, Κάτια Αλεξάνδρου (επίσης ηθοποιός), που εργάζεται στο μουσείο από το 1991. Οι περισσότεροι εδώ ονειρεύονται βοήθεια από το Ιδρυμα Νιάρχου. Ισως η «υιοθεσία» του Κέντρου και του μουσείου από τη Λυρική Σκηνή, που προωθεί ο υπουργός Πολιτισμού, να γυρίσει οριστικά αυτή την άσχημη σελίδα.
ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΚΑ
ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή
