Ο κλάδος των ηθοποιών μαστίζεται από ανεργία. Θα μου πεις με 1500 παραστάσεις ανεργία; Ναι, παραστάσεις μπορεί να γίνονται πολλές, αλλά μόνο το 1/3 – κι ούτε καν κι αυτό- από αυτές μπορούν να πληρώνουν μισθό και ένσημα στους ηθοποιούς, οπότε στην ουσία οι καλλιτέχνες μπορεί να απασχολούνται και να δουλεύουν πολύ, όμως δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ούτε καν τα προς το ζην.
Έτσι αναγκάζονται να κάνουν τέσσερις και πέντε δουλειές (!) - πολλές φορές άσχετες του αντικειμένου τους. Επιπλέον στις παραστάσεις που λειτουργούν με τη συνθήκη ποσοστού, πάντα οι τελευταίοι που πληρώνονται είναι οι ηθοποιοί. Δεν εννοώ ότι δεν πρέπει να αμείβονται όλοι όσοι εργάζονται, αλλά γιατί πάντα οι ηθοποιοί που είναι και το βασικό συστατικό μιας παράστασης και αφιερώνουν και τις περισσότερες εργατοώρες να θεωρούνται στο θέμα πληρωμών ο τελευταίος τροχός της αμάξης;
Πόσο να αντέξει ένας άνθρωπος; Κουράζεται… Κι αυτή η κούραση θα επηρεάσει και τη δημιουργικότητά του και το αποτέλεσμα της δουλειάς του. Ναι, το θέατρο είναι ευλογία. Ναι, οι καλλιτέχνες γεμίζουν από αυτό που κάνουν και είναι άνθρωποι τυχεροί γιατί μπορούν να κάνουν ρουτίνα και καθημερινότητά τους αυτό που αγαπούν περισσότερο απ’ όλα. Αλλά η πραγματικότητα δεν αλλάζει…
Συνομιλώντας με πολλούς ηθοποιούς, ακούω συνέχεια ότι έχουν απηυδήσει Και τους καταλαβαίνω, γιατί παλεύουν σε τρομερά αντίξοες συνθήκες. Οι παραγωγοί προσπαθούν να τους απομυζήσουν, η πολιτεία αδιαφορεί για τον πολιτισμό, ακόμα και σε κρατικά θέατρα μένουν απλήρωτοι. Γιατί οι ηθοποιοί τα δέχονται όλα αυτά; Είναι ο μόνος κλάδος που δεν αντιδρά… Δύο εξηγήσεις μάλλον υπάρχουν: πρώτον γιατί θεωρούν ότι αν κάνουν μια καλή δουλειά τα πράγματα θα αλλάξουν, πράγμα που όμως ως φαίνεται δεν ισχύει. Και δεύτερον γιατί κάνουν αυτό που αγαπούν. Έχουν ανάγκη να εκφραστούν, δυστυχούν όταν δεν το κάνουν, κι έτσι πολλές φορές δέχονται κάθε όρο προκειμένου να βρεθούν στη σκηνή. Ένας ηθοποιός όταν είναι άνεργος νιώθει ότι μένει πίσω, επειδή δεν ασκείται. Κι έτσι από την αδράνεια προτιμά να δουλεύει αμισθί και κάτω από απελπιστικές συνθήκες.
Όμως είναι καιρός πια οι ηθοποιοί να μην επιτρέπουν στον καθένα να εκμεταλλεύεται την αγάπη τους, να βάλουν όρια και να διεκδικήσουv κάποια αυτονόητα. Αυτό γίνεται σε συλλογικό επίπεδο, κι εδώ το σωματείο πρέπει να στηρίξει τους καλλιτέχνες πρακτικά, αλλά και ο κάθε καλλιτέχνης μεμονωμένα οφείλει να δράσει. Όταν υπάρχουν παραγωγοί που βγάζουν χρήματα, μην δέχεστε, αγαπητοί, να τους κάνετε δώρο τη δουλειά σας. Μην πείθεστε από διαφόρους που κλαίγονται ότι τάχα δεν βγαίνουν. Ναι, το θέατρο δεν είναι κερδοφόρα επιχείρηση, αλλά αναρωτηθείτε γιατί κάποιοι που δεν είναι καλλιτέχνες την κάνουν και μην ακούτε ό,τι σας λένε. Μην περιμένετε επίσης ότι δουλεύοντας για κάποιον δωρεάν, θα εκτιμήσει την προσφορά σας και κάποια στιγμή θα σας το ανταποδώσει. Μπορεί να γίνει κι αυτό, δεν λέω, αλλά ο κανόνας είναι ό,τι οι άλλοι σε αντιμετωπίζουν όπως εσύ τους επιτρέπεις και τους μαθαίνεις. Είναι δύσκολο, το ξέρω, αλλά κάποτε πρέπει να συμβεί για να αποκτήσει ο κλάδος το κύρος που του πρέπει, γιατί οι ηθοποιοί είναι φορείς πολιτισμού και μπορούν να παράξουν σημαντικό έργο, όταν τους επιτρέπεται. Το πλήρωμα του χρόνου έφτασε, ήρθε καιρός να πληρωθεί και ο χρόνος…
Παρασκευή 26 Ιουνίου 2015
Νατάσσα Χανιώτη
