Μια θεατρική ομάδα νέα και νεανική συνεχίζει στο θέατρο «Αλκμήνη»,
στον Κεραμεικό, για δεύτερη χρονιά, με τον πιο πολυπαιγμένο Έλληνα θεατρικό συγγραφέα των τελευταίων δύο χρόνων, που είναι... ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης! Μάλιστα, ένα από τα πιο επίκαιρα πολιτικά αφηγήματά του, που είναι οι άγνωστοι σχετικά «Χαλασοχώρηδες». Το γεγονός με κάνει αισιόδοξο, τόσο επειδή η δημοτικότητα του μέγιστου νεοέλληνα πεζογράφου αυξάνει συνεχώς, ιδίως ανάμεσα στη νεολαία, ξεπερνώντας τα ανόητα γλωσσικά ταμπού κάποιων καλοθελητών (τι λέξη, της κοινής ελληνικής μας γλώσσας!), όσο και για τον υποδειγματικό σεβασμό και εντιμότητα με τα οποία τον αντιμετωπίζει η πιο πάνω ομάδα.
Το διήγημα επικεντρώνεται σε μια προεκλογική περίοδο όπου βασιλεύουν το ψέμα, η φαυλοκρατία και η εξαγορά. Μιλά… ο Λέανδρος Παπαδημούλης, ένα alter ego του συγγραφέα, για να μας πει, ανάμεσα σε άλλα, τα πιο κάτω : «Η πλουτοκρατία ήτο, είναι και θα είναι ο μόνιμος άρχων του κόσμου, ο διαρκής Αντίχριστος. Αυτή γεννά την αδικίαν, αυτή τρέφει την κακουργίαν, αυτή φθείρει σώματα και ψυχάς. Αυτή καταστρέφει κοινωνίας νεοπαγείς. Ανέκαθεν τα αξιώματα ήσαν αγοραστά. Και αφού η επάρατος πλουτοκρατία είναι άφευκτον κακόν, κατά ποίον άλλον τρόπον θ’ αποκτώνται τα αξιώματα; Πράγμα το οποίον έχασε προ πολλού πάσαν ηθικήν αξίαν, μόνον διά χρημάτων είναι κτητόν. Και ούτως επόμενον ήτο να καταντήσουν τα πράγματα. Ουδέν κακόν άμικτον καλού».
Στο εμπεριστατωμένο πρόγραμμα της παράστασης, η πιο πάνω τελική πρόταση σχολιάζεται σωστά: «Τι σημαίνει το “ουδέν κακόν άμικτον καλού;”. Τα πράγματα που έχουν ηθική αξία, δεν αγοράζονται με το χρήμα, άρα το χρήμα δεν είναι παντοδύναμο, αφού χάνει εντελώς την αξία του όταν έρχεται να αγοράσει κάτι που δεν πουλιέται. Η πλουτοκρατία δεν είναι τόσο δυνατή όταν βασίζεται μόνο στο χρήμα. Η δύναμή της πολλαπλασιάζεται όταν παράλληλα χρησιμοποιεί και το ψέμα. Η μόνη άμυνα που απομένει είναι η υπεράσπιση των αξιών. Το υπέρτατο πολιτικό καθήκον μιας κοινωνίας είναι η διαφύλαξη του πολιτιστικού της κεφαλαίου. Η υιοθέτηση συνταγών και ηθικών αξιωμάτων είναι ανώφελη. Το άτομο δεν πρέπει να ψιττακίζει (παπαγαλίζει), αλλά να επιστρατεύει όλη την ευφυΐα του. Ο Παπαδιαμάντης μιλά εδώ για τη διαστροφή των εννοιών και την επαγωγή (το αξίωμα της γενίκευσης) που αποτελούν τα τακτικά όπλα της κυριαρχίας. Γι' αυτόν η πολιτική διαχείριση δεν πρέπει να παραδίδεται στις εξουσίες αλλά να γίνεται υπόθεση όλη της κοινωνίας. (Πηγή: Τάκης Χρυσάφης, Σέρρες, 2011)».
Η σκηνοθεσία του Κώστα Παπακωνσταντίνου (επιμέλεια κίνησης της Μαργαρίτας Τρίκκα), απλή και ευθύβολη, χωρίς περιττά στολίδια, σκόπιμα ελλειπτική σαν σχήμα και όχι «τετραγωνισμένη» κατά την τρέχουσα εξουσιαστική λογική, χωρίς να «λέει», «σημαίνει». Διατηρεί ένα χρόνο ιστορικό στα αφηγηματικά της μέρη και επιλέγει τον «δρώντα» στα διαλογικά. Οι ρόλοι δίνονται, με συνέπεια, μετωπικά όταν αφηγούνται και πλαγίως όταν διαλέγονται, κατ’ αναλογία με τον τρόπο των αρχαίων παραστάσεων αγγείων, αλλά και της ύστερης βυζαντινής σχολής αγιογραφίας. Με μια λέξη: «Παπαδιαμαντικά». Η διδασκαλία αποσπά από τους ηθοποιούς (Ελισσαίος Βλάχος, Παύλος Εμμανουλίδης, Θοδωρής Θεοδωρίδης, Ροζαμάλια Κυρίου, Αγγελική Μαρίνου, Παναγιώτης Σούλης και ο σκηνοθέτης), ισοκέφαλα δουλεμένες καλές υποκριτικές, σε ένα ύφος αφηρημένου, ποιητικού ρεαλισμού. Τα ωραία σκηνικά - κοστούμια είναι της Λυδίας Κοντογιώργη, οι λιτοί φωτισμοί της Ελίζας Αλεξανδροπούλου, η πρέπουσα μουσική του Θοδωρή Οικονόμου.
*
Επισημαίνω μια έξοχη παράσταση ενός έργου, επίσης πολιτικού, στο μικρό θέατρο «Εκστάν», στα Πατήσια, μιας άγνωστης, κατά τα άλλα, Γαλλίδας συγγραφέως και ηθοποιού (Ε. Μπουρκέν) με τίτλο «Τι κάνω εγώ εδώ;». Με υπόθεση εκρηκτική και απρόοπτο, ανατρεπτικό τέλος. Γραμμένο πριν τριάντα χρόνια, μιλά όμως για το σήμερα, μέσα από τα μάτια ενός ευαίσθητου, λίγο προβληματικού παιδιού… που μας κοιτάζει απορώντας για όσα βλέπουν τα μάτια του. Θαυμάσια σκηνοθετημένο και παιγμένο, με τους Γιάννη Σταματίου (και σκηνοθέτη), Νίκο Ζάγαρη, Ελένη Παπαχριστοπούλου (έξοχη… στον ρόλο του παιδιού και ικανή μεταφράστρια), Άννα Δελαπόρτα, Μάριο Τσαμαντιώτη, Σαράντη Ρουμπάνη, Λευτέρη Αλεξανδρή, ΄Αντα Μπατσάκη, Κατερίνα Φουσέκη, Λαμπρινή Λίβα. Όμορφα σκηνικά του Αλέξη Πάτση, φωτισμοί του Μιχάλη Κουντή. Να το δείτε, οπωσδήποτε.
Πολενάκης Λ.
Η ΑΥΓΗ
