Αναρωτιέται κανείς από πού εμπνέεται η νεότατη γενιά καλλιτεχνών.
Με ποιες αισθητικές αξίες τροφοδοτείται από τις δραματικές σχολές όπου φοιτά. Πόσο ανήσυχα κινείται το πνεύμα της και ποιες οι αναζητήσεις της που θα την οδηγήσουν ενάντια στα στερεότυπα και τα τετριμμένα. Θα περίμενε κανείς ότι οι σύγχρονοι νέοι, πριν ανεβούν στη σκηνή, έχουν φροντίσει να οπλιστούν με ισχυρά υποκριτικά εφόδια, προσφέροντας κάτι περισσότερο από ερασιτεχνισμούς. Υπάρχουν δυστυχώς νεανικές απόπειρες που απογοητεύουν συγγραφικά ή σκηνικά, λόγω απουσίας έμπνευσης και καλλιτεχνικής πρότασης, ατεχνίας, υπερβολών, συντηρητισμού.
Οι «Αδερφές» του Ιανού Σβάρνα αποτελούν ένα τέτοιο παράδειγμα: μια ομάδα ως επί το πλείστον αποφοίτων συγκεκριμένης δραματικής σχολής ανεβάζουν το έργο τού επίσης συμφοιτητή και συμπρωταγωνιστή τους και καλούν το δάσκαλό τους, το συμπαθή ηθοποιό Κρατερό Κατσούλη, να τους σκηνοθετήσει. «Αδερφές» με διπλή σημασία, αφού στο επίκεντρο βρίσκεται ένα γκέι αγόρι που, ενώ συζεί με το σύντροφό του, η διαθήκη του πατέρα που απαιτεί το γάμο του, αναγκάζει τις πέντε αδερφές του, από διαφορετικές μανάδες και άρα διάσπαρτες σε διαφορετικά μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού, να καταφτάσουν σπίτι του για να τον παντρέψουν. Σε αυτές προστίθεται η Ρωσίδα που φροντίζει το σπίτι, μια πλασιέ βιβλίων και μια πόρνη που εμφανίζεται ως υποψήφια νύφη, ακολουθούμενη από τον νταβατζή της, δημιουργώντας πλείστες όσες χιουμοριστικές, αλλά τετριμμένες, κλισέ τηλεοπτικές καταστάσεις.
Με φωνασκίες, κακή συχνά εκφορά του λόγου που δεν φτάνει στο κοινό, καρικατούρα απομίμησης κοινωνιολέκτων, απουσία κάθε οργανωμένης κινησιολογίας και ελέγχου των εκφραστικών μέσων, με μόνο εφόδιο τα εύκολα γκαγκς και τα αφελή κιπροκό, η παράσταση αγγίζει τον ερασιτεχνισμό και διασκεδάζει ένα εθισμένο στα τηλεοπτικά σίριαλ κοινό. Θα μπορούσε να είναι αλλιώς; Ισως, αν η αρχική ιδέα διατηρούσε μιαν αφέλεια πέρα από στερεότυπα, έτεμνε ζητήματα τολμηρά, αλλά κυρίως διέθετε υποκριτική. Διότι, στο γενικό κομφούζιο, ακόμη κι αν υπήρχαν κάποιοι υποσχόμενοι ηθοποιοί (όπως ο Αντώνης Αντωνάκος), καταποντίστηκαν. Η συμβατική σκηνογραφία (Ελενα Χριστούλη-Μαργαρίτα Χατζηιωάννου) του μικροαστικού σαλονιού ήταν προσαρμοσμένη προφανώς στη σκηνή του συγκεκριμένου εμπορικού θεάτρου, υπερχαρακτηρίζοντας το έργο εξαρχής ως παρωχημένο μπουλβάρ με αδέξιους φωτισμούς (Μιχάλης Μπούρης), ενώ τα εύστοχα, εν πολλοίς, δεικτικά χαρακτήρων κοστούμια (από την Ομάδα) έχαναν τη λειτουργικότητά τους.
Τα νέα παιδιά της ομάδας, παρά το κέφι και τη φρεσκάδα τους, έχουν ακόμη δουλειά μπροστά τους. Οι καλές τους προθέσεις δεν αρκούν.
Ιανός Σβάρνας, «Αδερφές»
* Σκηνοθεσία: Κρατερός Κατσούλης, Ομάδα ARTοποιητές - Θέατρο «Πειραιώς 131»
Με το κλασικό έργο του Βέντεκιντ αποφάσισε να αναμετρηθεί μια άλλη νεανική ομάδα αποφοίτων άλλης δραματικής σχολής, αναλαμβάνοντας όχι μόνο την από κοινού σκηνοθεσία αλλά και μια νέα μετάφραση (Γρηγόρης Λιακόπουλος). Με την καθηγήτριά τους στη σχολή, Τζωρτζίνα Κακουδάκη, να φέρεται ότι αναλαμβάνει την όλη σκηνοθετική επιμέλεια και δραματουργία, αλλά και να συμμετέχει στη διανομή χωρίς να αποτρέπει τον εμφανέστατο σκηνοθετικό κερματισμό, η ομάδα διασκευάζει το έργο απλώς μειώνοντας την έκτασή του. Σε ένα έργο, ωστόσο, που έρχεται από τα τέλη του 19ου αιώνα, που έχει γνωρίσει ποικίλες σκηνοθετικές εκδοχές και στην Ελλάδα, περιμένει κανείς από ένα νεανικό θίασο να καταθέσει σκηνοθετικά τους λόγους που τον ενέπνευσαν για να ασχοληθεί μαζί του. Το πώς τα προβλήματα του τότε γίνονται σύγχρονα προβλήματα που αφορούν τη γενιά του. Πώς αναπαρίσταται η ακραία αντιπαράθεση νέων και ενηλίκων που περιγράφεται στο έργο; Πώς θίγονται ζητήματα σεξουαλικής αφύπνισης και απαγορεύσεων, παραβατικής συμπεριφοράς και ομοφυλοφιλίας, έκτρωσης και αυτοκτονίας, καθημερινού διαλόγου και λυρικότητας;
Η εκδοχή της ομάδας δεν φάνηκε να προβληματίζεται διόλου για τη σκηνοθετική μορφή και τις δυαδικές αντιθέσεις, δεν φάνηκε καν να γνωρίζει τη σχετικά πρόσφατη πρωτοποριακή σκηνοθεσία του έργου στο Εθνικό από τον Νίκο Μαστοράκη. Με διάθεση που αποπνέει σκηνοθετικό συντηρητισμό, επιφανειακή, με ρεαλιστικό παίξιμο που δείχνει όλες τις αβεβαιότητες και υποκριτικές ατέλειες των ηθοποιών, με προσέγγιση που αποστραγγίζει το έργο από τους χυμούς του, κακή εκφορά ενός αδούλευτου ακόμη λόγου από τους περισσότερους συμμετέχοντες και ανύπαρκτο έως αγκυλωμένο σώμα, η νεανική αυτή πρόταση παραπαίει μεταξύ ευγενών προθέσεων και άτεχνων σκηνών.
Υπερβολική βραδύτητα στη ροή της παράστασης, χάσματα ακόμη και σε διαλογικά μέρη, το όλον διαψεύδει τον πολλά υποσχόμενο τίτλο: ούτε «άνοιξη» αλλά ούτε, κυρίως, «εξπρές». Είναι δυσάρεστο να βλέπει κανείς νεότατα παιδιά να κινούνται στη σκηνή αρτηριοσκληρωτικά, δίχως ζωντάνια, κέφι, εντάσεις. Ακόμη και οι πλέον ευφρόσυνες σκηνές περιορίζονται σε αποστειρωμένη ανταλλαγή λόγων. Αυτοί οι νέοι δεν διαφέρουν σε τίποτα από τους γονείς που στην παράσταση οι ίδιοι υποδύονται.
Μόνη υποσχόμενη, αλλά ατελέσφορη στη σκηνοθετική άποψη, η σύλληψη του σκηνικού και των κοστουμιών (Ηρώ Καρρά). Ανεκμετάλλευτες τελικά οι animations στους τοίχους, του Περικλή Αγιανόζογλου. Πίσω από τη γενικότερη αποτυχημένη ρεαλιστική υποκριτική μπορεί να διακρίνει κανείς κάποιους υποσχόμενους σε άλλο, ίσως, σκηνοθετικό περιβάλλον ηθοποιούς: την Ελένη Κουτσιούμπα (Ιζλε), τον Απόστολο Κουτσιανικούλη ή την Ηρώ Καρρά (Βέντλα).
Μια σωστή επιλογή έργου για νεανική ομάδα, που έμεινε ανεκμετάλλευτη λόγω απουσίας στόχευσης και εμπνευσμένης απόδοσης.
Οι νέοι πρέπει να πετούν με σκηνική φαντασία κι όχι να απομιμούνται άτεχνα κατεστημένες οπτικές. Και οι θωπείες, δυστυχώς, δεν θα τους βοηθήσουν.
Spring Xpress: Frank Wedekind, «Το ξύπνημα της άνοιξης»
* Σκηνοθεσία: Σταύρος Γιαννουλάδης, Θανάσης Ζερίτης, Γρηγόρης Λιακόπουλος, Ομάδα 4Frontal και Ω2 - BIOS
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΑΤΣΟΥΛΗΣ
