Μπαίνοντας με φόρα από την κρύα νύχτα της Αθήνας στην παγωμένη νύχτα της Μόσχας (όπως τη ζωντανεύει ο Τολστόι) σε αιφνιδιάζει μια αλλιώτικη ζεστασιά - στη, μάλλον, απρόσωπη μικρή σκηνή του Ελληνικού Κόσμου. Είναι ένα κύμα συγκίνησης που γεννάει το αλληγορικό παραμύθι του κορυφαίου Ρώσου «Από τι ζουν οι άνθρωποι»; Είναι η τρυφερότητα που γεννιέται από τη δραματοποίησή του; Είναι η εικονοποίησή του που φέρει χαρακτηριστικά άλλοτε παραμυθένιας κι άλλοτε χειροποίητης μαγείας - όπως εκείνες οι εικόνες που έπλαθες μικρός στο μυαλό σου όταν οι γονείς σου διηγούνταν ιστορίες; Είναι κάτι και όλα αυτά μαζί.
Η θεατροποίηση της νουβέλας του Τολστόι από το σχήμα των Ολιας Λαζαρίδου, Γιώργου Νανούρη και Ηλία Κουνέλα λειτουργεί σαν ξυπνητήρι της αθωότητάς μας, εκείνης της γλυκιάς ανάμνησης όταν, οι απαντήσεις για τη ζωή ήταν απλές και πηγαίες. «Νομίζουμε ότι ζούμε επειδή φροντίζουμε τους εαυτούς μας. Στην πραγματικότητα αυτό που μας κάνει να ζούμε, είναι η αγάπη» λέει ο Τολστόι και είναι μια παραδοχή που θα χρειαστεί να ανασύρουμε από την παιδική μας ηλικία, πριν αρχίσουμε να διαστρεβλώνουμε το νόημα της ζωής.
Η ιστορία που μας αφηγούνται οι τρεις ηθοποιοί –διασκευάζουν και συν-σκηνοθετούν το έργο– γυρίζει ποικιλοτρόπως πίσω το χρόνο, καθώς στο επίκεντρό της βρίσκεται ένας φτωχός παπουτσής του περασμένου αιώνα που μια κρύα νύχτα αποφασίζει να ζητήσει από τους πελάτες του τα χρωστούμενα. Στο δρόμο θα συναντήσει έναν αινιγματικό άνδρα που τουρτουρίζει βυθισμένος μέσα στα χιόνια κι ενώ ανακλαστικά θα πει «αρκετά προβλήματα έχω, καλύτερα να φύγω», τελικά θα τον φιλοξενήσει στο σπίτι του, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις της γυναίκας του. «Εμείς όλο δίνουμε, αλλά σε μας κανείς δεν δίνει» διαμαρτύρεται εκείνη.
Μπορεί οι ήρωες του έργου να παρουσιάζουν τις αναμενόμενες ανθρώπινες αντιδράσεις, αλλά στο τέλος η μεγαλοψυχία –ή απλά η ψυχή τους– θριαμβεύει. Κι αν τα ιδεώδη περί αγάπης και αλληλεγγύης μοιάζουν παρωχημένα ή αφελή στη σκληρή εποχή μας, η έξυπνη ιδέα της ομάδας να ενθέσει στην αφήγηση του Τολστόι σύγχρονες και σπαρακτικές ιστορίες της πόλης, υπογραμμίζει ότι αυτές οι αξίες είναι αιώνια επιτακτικές. Όπου κι όσο υπάρχουν άνθρωποι.
Αυτό το δίδαγμα με την ενστικτώδη, ακούσια δύναμη το παραλαμβάνει η παράσταση των Λαζαρίδου, Νανούρη και Κουνέλα και το τοποθετεί εκεί που τα ουσιώδη αρκούν για να ζήσεις - και να κάνεις θέατρο. Ένα λιτό αλλά ευφάνταστο σκηνικό από παλιές, ξύλινες ντουλάπες (με την υπογραφή της Κατερίνας Χριστίνας Μανωλάκου) -που μεταμορφώνονται σε σπίτι, τσαγκάρικο, αρχοντική άμαξα- σηματοδοτούν το άνοιγμα σε ένα χαμένο κόσμο αξιών που πρέπει να ξεθάψουμε από το χρονοντούλαπο της ύπαρξής μας. Οι φωτισμοί της Σοφίας Αλεξιάδου δίνουν την πιο ωραία και ποιητική σκηνή της παράστασης σε ένα παιχνίδι σκιάς και φωτός, όπου το βάρος του αδυνάτου μοιάζει να συνθλίβει τον ευεργέτη του. Πολύ ταιριαστή και η ατμοσφαιρική μουσική του Κωνσταντίνου Βήτα.
Ο συνδυασμός αυτών των χαρακτηριστικών απαλείφουν τις αρρυθμίες στη ροή της παράστασης και την, κατά τόπους, έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των πρωταγωνιστών που υπήρχαν την τρίτη ημέρα του ανεβάσματος. Είναι ίσως ζήτημα χρόνου και τριβής να δέσουν περισσότερο σαν διανομή και να μην περιορίζονται στην καλή, αλλά παρόλα αυτά «ατομική» παρουσία στη σκηνή.
Στέλλα Xαραμή
