Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ το είχε επισημάνει εγκαίρως στη «Σονάτα των φαντασμάτων»: «αν στερήσεις από έναν άνθρωπο τις ψευδαισθήσεις του είναι σαν να τον σκοτώνεις». Κατόπιν, το τέρας του ορθολογισμού και της προτεσταντικής αντίληψης για τον κόσμο, οδήγησε εκατομμύρια ανθρώπους στα στρατόπεδα του Ολοκαυτώματος. Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν χτύπησε ξανά το καμπανάκι του κινδύνου στα τέλη του 20ού αιώνα, επαναλαμβάνοντας την ίδια φράση στο «Φάνυ και Αλέξανδρος».
Έκτοτε, η ποινικοποίηση του ονείρου, έγινε μέρος της καθημερινότητας. Ο κωμικοτραγικός «Δον Κιχώτης» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, δεν αφήνει περιθώριο αμφιβολίας: ο ολοκληρωτισμός με τη μορφή του ορθολογισμού, είναι οπλισμένο κτήνος, που επιδιώκει τη φυσική και ηθική εξόντωση όποιου τολμήσει να λοξοδρομήσει προς το όνειρο και την ουτοπία, να βιώσει τη ζωή ως ποιητικό γεγονός. Στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα, οι «ορθώς σκεπτόμενοι» του Στρίντμπεργκ δεν είναι πλέον οι κομισάριοι της KGB, που στερούν από τον Μπουλγκάκοφ το οξυγόνο. Φορούν κοστούμια τραπεζιτών, γραφειοκρατών της πολιτικής. Η στέρηση του ονείρου, μετριέται σήμερα στις στατιστικές της φτώχειας.
Στην παράστασή μας, όλα φαίνονται να οδηγούν στην κωμωδία. Ωστόσο, η ήττα τιμωρείται με θάνατο. Ο ουτοπιστής Δον Κιχώτης του Μπουλγκάκοφ δολοφονείται από τα μορφωμένα στελέχη του ρεαλισμού. Ο μαύρος γάτος, δραπετεύει από το «Μαιτρ και Μαργαρίτα» και τους οπλίζει το χέρι.
