Της Ελένης Κουτσιλαίου
Μια ανάσα πριν από την εκπνοή του 2014, σήμερα Δευτέρα 29 Δεκεμβρίου, μας αποχαιρέτησε ο Δημήτρης Σπάθης . «Ο Θεατρολόγος, ο καθηγητής Πανεπιστημίου, ο Αριστερός με όρους που έχουμε ξεχάσει», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στη σημερινή της συγκινητική ανάρτηση η Όλγα Σελλα… Ο διανοούμενος, ο ερευνητής ,ο σκεπτόμενος.
Έφυγε πλήρης ημερών στα 89 του χρόνια, έχοντας ζήσει μια ζωή βαθιάς αγωνιστικότητας, ήθους, ευθύνης, συντροφικότητας και ουσίας.
Η σημερινή «απόδρασή» του -αν και με όρους βιολογίας είναι απόλυτα φυσιολογική- ωστόσο με τα σημερινά πολιτικά συμφραζόμενα φαντάζει συμβολική: σαν να είναι αυτή η τελευταία του πολιτική πράξη. Βαθιά πολιτικό όν ο ίδιος, που η δράση του συνυφαίνεται με την ταραγμένη Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας, συνοδοιπορεί μαζί της παρατηρώντας τις πληγές, τον ανεπούλωτο θυμό, τα βαθιά ρήγματα, τα αγεφύρωτα χάσματα, τις αγκυλώσεις, και μετουσιώνοντάς σε ερευνητικό έργο και σε διδακτική προσφορά νηφάλια και ουσιαστική, μακριά από φανατισμούς και υπερβολές.
Μακροημερεύει με τρυφερή σοφία που δε ζητά να επαληθεύσει τον εαυτό της, με διαυγή διεισδυτικότητα ,κριτική σκέψη, αλλά χωρίς επιτιμητική διάθεση, με ολιγάρκεια και τέλος με το δυσκολότερο γι' αυτό τον τόπο: με αξιοπρέπεια.
Στους γραφικούς όσο και ανθρωποφάγους καιρούς μας που η γελοιότητα συνυπάρχει με τον κανιβαλισμό, και η ταύτιση της κοινής λογικής με το κοντόφθαλμο μας συμφέρον ο τρόπος που αντιλαμβανόταν την έννοια του πολίτη ο Δημήτρης Σπάθης μοιάζει λυτρωτικός, αλλά τόσο μακρινός όχι μόνο στις αντοχές, αλλά και στις επιδιώξεις μας.
Η αποχώρησή του σε καιρούς ακρωτηριασμένης Δημοκρατίας μας αναγκάζει να στοχαστούμε τη σχέση μας με την πολιτεία, την τέχνη, τους συμπολίτες και την κοινωνία μας και αν η νωθρότητα στην οποία βρισκόμαστε μας το επιτρέψει θα τρομάξουμε από τα θλιβερά συμπεράσματα.
Ο ίδιος δεν έχει λόγους να ανησυχεί, όπως εμείς, ήδη έχει ξεκινήσει την πορεία του σε «χώρα αναμάρτητη» μακριά «από τους χρόνους μας, όπου την αμαρτία την είπαν αρετή και την ευλόγησαν» ( "Άξιον Εστί, Ο. Ελύτης, Προφητικόν ΙΖ').
Ο τίτλος του άρθρου είναι από το "Άξιον Εστί" του Ο. Ελύτη ( Προφητικόν ΙΗ').
