Η περίφημη Γαβριέλλα Ουσάκοβα ήταν ίσως η διασημότερη εταίρα της Αθήνας και η μοναδική στην ιστορία του ελληνικού κράτους που πέρασε επισήμως την πόρτα του Προεδρικού Μεγάρου για να λάβει τιμητική διάκριση για τις υπηρεσίες της στη χώρα κατά της διάρκεια της Κατοχής. Μια γυναίκα που δεν ήθελε να εξαρτάται από κανέναν και τίποτα. Ένα ελεύθερο πνεύμα που δεν μπορούσε να δεσμευτεί.
Γεννήθηκε στη Ρωσία και ήρθε στην Ελλάδα στα δεκατρία της. Tότε σε εκείνο το ταξίδι, δύο περιστατικά συνέβησαν που καθόρισαν όλη της τη ζωή. Καταρχάς σκότωσε τον μικρό της αδερφό στο καράβι, πετώντας τον από το καρότσι, πιθανόν εξαιτίας της ζήλειας της, πράγμα που την έκανε από τύψεις να στραφεί στο Θεό. Έκτοτε βοηθούσε όσους είχαν την ανάγκη της, προσπαθώντας ίσως να ξεπλύνει τις ενοχές της. Επίσης σε εκείνο το ίδιο πλοίο κάποιος με τον όποιο πλάγιασε μαζί του της έδωσε χρήματα. Και τότε κατάλαβε ότι ο έρωτας μπορούσε να της προσφέρει την ανεξαρτησία που τόσο επιθυμούσε.
Η Γαβριέλλα ήταν γυναίκα με πλατιά μόρφωση, μια διανοούμενη της εποχής. Γνώριζε πέντε γλώσσες και ήταν καθηγήτρια γαλλικών. Πήγαινε συχνά στο θέατρο και παρακολουθούσε παραστάσεις. Υπήρξε εξαιρετικά κοκέτα, αφιερώνοντας άπειρο χρόνο στην εμφάνιση της, την όποια φρόντισε μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Αγαπούσε πολύ τους άνδρες και περνούσε πολύ χρόνο μαζί τους. Ήθελε να τους μάθει και να τους ικανοποιεί. Όμως λειτουργούσε και με τη λογική και δεν επέτρεψε ποτέ στον εαυτό της να ερωτευτεί κάποιον από τους πελάτες της.
Η «πλανεύτρα των Αθηνών» έγινε όμως κυρίως γνωστή για το ήθος, το χαρακτήρα και το φιλανθρωπικό της έργο, στοιχεία που έκαναν τους γείτονές της να τη λατρέψουν μέχρι τέλους. Μάλιστα, μετά το θάνατό της, οι περισσότεροι που μιλούν για εκείνη αναφέρονται σε αυτές τις πλευρές της προσωπικότητας της και όχι στο επάγγελμα που συνειδητά επέλεξε να εξασκεί. «Έγινα πόρνη επειδή έτσι γεννήθηκα». Αυτή η φράση της αναγράφεται στον υπότιτλο της αυτοβιογραφίας της, αλλά βασικά η ανάγκη της για ελευθερία και ανεξαρτησία την οδήγησε εκεί. Μια γυναίκα, εκείνη την εποχή, δεν μπορούσε να είναι ανεξάρτητη από συζύγους και πατέρες με άλλον τρόπο. Εκείνη την εποχή η ανεξαρτησία των γυναικών δεν ήταν δεδομένη, ήταν μια παράλογη απαίτηση. Όμως η Γαβριέλλα ήξερε να πληρώνει τις απαιτήσεις της. Δεν είχε οίκο ανοχής, ούτε κορίτσια που εξωθούσε στην πορνεία. Δούλευε εντελώς μόνη της, σε ένα σπίτι στον Λυκαβηττό, μια αριστοκρατική γειτονία της εποχής.
Ποτέ δεν έκανε διακρίσεις στους πελάτες της, δεχόταν από βοσκούς μέχρι πρόσωπα της υψηλής κοινωνίας, διατηρώντας ξεχωριστές τιμές για τον καθένα, γιατί ήθελε να είναι δίκαιη. Στο μήνυμα στον τηλεφωνητή της, μάλιστα, ανέφερε την κοστολόγηση των υπηρεσιών της, ανάλογα με την επαγγελματική και οικονομική κατάσταση του ενδιαφερόμενου.
Οι άνθρωποι που τη γνώριζαν καλά μιλούν για μία γυναίκα βαθιά θρησκευόμενη και απολύτως ανεξάρτητη, που βοήθησε πάρα πολλά παιδιά να πάνε σχολείο και πλήρωνε τα ιατρικά έξοδα των φτωχών γειτόνων της.
Σύμφωνα με το Greek Reporter, κατά τη διάρκεια της Κατοχής από τους Ναζί, ο οίκος ανοχής της Ουσάκοβα γνώρισε μέρες ευημερίας λόγω των συχνών επισκέψεων από στρατιώτες και διοικητές. Εκείνη εκμεταλλευόταν τις στενές της επαφές με τις ναζιστικές αρχές και αποκάλυπτε τα μυστικά τους στα μέλη της Αντίστασης... Στη διάρκεια του πολέμου, είχε πελάτες γερμανούς αξιωματικούς, από τους οποίους αποσπούσε πληροφορίες, τις οποίες διοχέτευε στο ελληνικό στρατηγείο.
Η Γαβριέλλα βρήκε τραγικό και άδοξο τέλος το 1991 όταν δολοφονήθηκε μέσα στο σπίτι της στο Λυκαβηττό. Ήταν 75 ετών. Το έγκλημα δεν εξιχνιάστηκε ποτέ. Πιθανόν πρόκειται για ληστεία. Η πιθανότητα να τη σκότωσαν για να μην αποκαλύψει μυστικά που γνώριζε και εκθέσει υπολήψεις είναι αβάσιμη, καθώς η ίδια δεν ανάφερε ποτέ τα ονόματα των πελατών της.Η Γαβριέλλα, όμως, ήταν ακόμα ζωντανή όταν ο Κώστας Καλδάρας έγραψε ένα τραγούδι γι' αυτήν το 1988.
Η σκηνοθέτης Κίρκη Καραλή, βλέποντας ένα ντοκιμάντερ για εκείνη, εντυπωσιάστηκε από την προσωπικότητά της κι αποφάσισε να κάνει μια παράσταση αφιερωμένη στη ζωή της. «Το ζήτημα της ανεξαρτησίας της με γοήτευσε, θέλει να είναι αυτόνομη, δε θέλει ούτε καν να ερωτευτεί. Είναι ελεύθερο πνεύμα. Επίσης είναι δοτική και γενναιόδωρη, με κάθε άνθρωπο που συναναστρέφεται θέλει να δώσει. Όμως, ποτέ δε συνδέθηκε με κανέναν και τίποτα», εξηγεί η Κίρκη.
Τρεις γυναίκες ηθοποιοί που θα παρουσιάσουν τρεις διαφορετικές πτυχές του χαρακτήρα της. Η Μαρίνα Ασλάνογλου τον ερωτισμό και τη θηλυκότητα της, η Λίλα Μπακλέση τη φιλοδοξία και το τσαγανό της και μια τρίτη γυναίκα την πιο διανοούμενη πλευρά της, την λιγότερη γήινη, την αλλόκοτη.
Η παράσταση θα βασίζεται στο βιβλίο της ίδιας της Γαβριέλλας. Η διασκευή θα γίνει από την Αναστασία Τζέλλου και την Κίρκη Καραλή, τα κοστούμια θα επιμεληθεί η Ηλέκτρα Λαμπριανίδου και τους φωτισμούς η Ελίζα Αλεξανδροπούλου. Αφηγήσεις, αλλά και δραματοποιημένα περιστατικά, όπου οι τρεις ηθοποιοί θα ενσαρκώσουν επί σκηνής και όλα τα υπόλοιπα πρόσωπα που πέρασαν από τη ζωή αυτής της ιδιαίτερης γυναίκας, ακόμα κι άντρες. Η Κίρκη αναφέρει ότι «μέσα από την παράσταση θέλουμε να δείξουμε την αλλαγή της Αθήνας από το 1929 ως το 1991. Αυτή η αλλαγή κλίματος είναι ο αισθητικός άξονας της παράστασης μας».
Στην κηδεία δεν πήγε πολύ κόσμος, ίσως από φόβο μην εκτεθεί. Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, είχε είπε γι’ αυτή ότι, αν ήταν δήμαρχος, θα έβαζε τιμητική πλακέτα έξω από το σπίτι της…
Φωτογραφία εξωφύλλου: Αkif Hakan Celebi
Παρασκευή 27 Μαρτίου 2015
Α.Κ.
