Λίγες σκέψεις...
Όλοι μας έχουμε παρακολουθήσει μια παράσταση με μαριονέτες. Παιδικές αναμνήσεις, που δύσκολα σβήνονται από τα ενήλικα, «εκλογικευμένα» εγκεφαλικά μας κύτταρα. Οι γονείς μας, προσπαθώντας να βρουν μερικά λεπτά γαλήνης, φρόντιζαν να μας απασχολούν με πολλές μεθόδους. Ένας τρόπος, λοιπόν, ήταν οι παιδικές παραστάσεις. Θυμάμαι, μικρές ξύλινες εξέδρες, όπου κλόουν, ζογκλέρ και άλλοι πολύχρωμοι άνθρωποι, κέντριζαν το ενδιαφέρον και μάγευαν τα γουρλωμένα, από θαυμασμό, μάτια των παιδιών.
Μια παράσταση έχει μείνει καρφωμένη στη μνήμη μου. Επρόκειτο, για την ιστορία μιας μαριονέτας. Μια θλιμμένη φιγούρα, με μεγάλα σκυθρωπά φρύδια και κόκκινα μάγουλα. Αρχικά τρόμαξα, γιατί δεν είχα παρατηρήσει την χαμογελαστή κυρία, που την κινούσε. Αυτό που έχει χαραχθεί στο μυαλό μου, είναι ο τρόπος που το μικρό ανθρωπάκι περπατούσε, η μουσική και η ανάγκη μου να μην τελειώσει ποτέ αυτό το μικρό ταξίδι.
Σήμερα, οι παραστάσεις με πρωταγωνιστές μαριονέτες συνεχίζουν να προκαλούν τον θαυμασμό και το ενδιαφέρον όλων.
Τροφή για το μυαλό...
Η ιστορία της μαριονέτας χάνεται στην Αρχαιότητα. Τα πρώτα ευρήματα, εντοπίζονται στην Αρχαία Ελλάδα. Ονομάζονταν «Αγάλματα-Νευρόσπαστα». Οι παραστάσεις με «Νευρόσπαστα» ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς και θεωρούνταν σύμβολα της ανθρώπινης μοίρας.
Ο Πλάτωνας είπε: «Ας υποθέσουμε, ότι ο καθένας από εμάς είναι μια κινούμενη φιγούρα (νευρόσπαστο), που βρίσκεται στα χέρια των Θεών για τη δική τους διασκέδαση ή επειδή είχαν ένα σοβαρό σκοπό για μας για τον οποίο δε γνωρίζουμε τίποτα. Οι παρορμήσεις που μας κινούν μοιάζουν με κλωστές, που τις τραβούν οι θεοί από διάφορες κατευθύνσεις...»
Στη συνέχεια, η τέχνη των νευροσπάστων μεταφέρεται στη Ρώμη και σ΄ όλη την Ευρώπη. Οι Ρωμαίοι είχαν πολλά ονόματα για τις μαριονέτες ( pupae, sigillae, imagunculae, homunculi).
Το 1600μ.χ. υπήρχαν θέατρα, που παρουσιάζαν αποκλειστικά θεάματα με μαριονέτες. Αυτές οι παραστάσεις, πρέπει να είχαν εντυπωσιάσει αρκετά και τον Σαίξπηρ. Συχνά τις αναφέρει και μάλιστα σε ένα σημείο, ο Αμλετ, εκφράζει την επιθυμία να παρουσιάσει θέατρο μαριονέτας.
Στη Γαλλία, το θέατρο με μαριονέτες του Fanchon Brioche, προκάλεσε τον θαυμασμό όλων. Το 1777, ιδρύθηκε το θέατρο «Des Bamboches» και γνώρισε τεράστια επιτυχία. Η πρόοδος του θεάτρου με μαριονέτες, προκάλεσε το φθόνο των ηθοποιών του «ζωντανού θεάτρου». Οι ηθοποιοί άρχισαν να διαμαρτύρονται για το «νεό θέαμα», καθώς η οικονομική ζημία ήταν μεγάλη,. Έτσι, το θέατρο με μαριονέτες υποχρεώθηκε να μετακινηθεί στα πανηγύργια των Παρισινών προαστίων. Στα μέσα του 18ου αιώνα, τα θέατρα μαριονέτας χάνονται σιγά-σιγά από τη Γαλλία και μεταφέρονται στην Αυστρία, την Ιταλία, την Γερμανία και αργότερα σε όλη την Ευρώπη.
Σήμερα...
Η τέχνη της μαριονέτας συνεχίζει να προκάλει το ενδιαφέρον του κοινού. Γνωστοί καλλιτέχνες αλλά και καλλιτέχνες του δρόμου, παρουσιάζουν μονάδικα θεάματα και συνεχίζουν αυτή την ιδιαίτερη μορφή τέχνης, που επιβιώνει ανά τους αιώνες.
Οι μαριονέτες, έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους και στον κινηματογράφο. Σε πολλές ταινίες, κάθε είδους, υπάρχουν στιγμές, όπου άνθρωποι χρησιμοποιούν μαριονέτες, αποδεικνύοντας, ότι τα μικρά αυτά ανθρώπινα δημιουργήματα προκαλούν έντονα συναισθήματα στο κοινό.
Λίγα λόγια...
Γιατί οι μαριονέτες, έχουν αγαπηθεί τόσο από τους ανθρώπους;
Η απάντηση στο ερώτημα είναι δύσκολη και σύνθετη. Αν σκάψουμε βαθιά, συνειδητοποιούμε, πως οι μαριονέτες, ουσιαστικά είναι ανθρώπινα ομοιώματα. Πρόσωπα δεμένα με σκοινιά, που καθοδηγούνται απο μια αόρατη δύναμη.
Στην εποχή της κρίσης καταλαβαίνουμε, πως η ανθρωπότητα στο σύνολό της καθοδηγείται και ποδηγετείται. Όλοι μας φέρουμε αόρατα σκοινιά, που συντονίζουν τις κινήσεις μας και δεν επιτρέπουν παρασπονδίες. Παρατηρώντας τους δρόμους των πόλεων καταλαβαίνεις, πως όλοι περπατούν σαν μαριονέτες, προγραμματισμένες με συγκεκριμένες λειτουργίες.
Ίσως, αυτός να είναι ο λόγος που οι ανθρώποι αγαπούν τα θεάματα με μαριονέτες. Στην ουσία βλεπουν έναν καθρέπτη, σκληρό και αιχμηρό. Βλέπουν τον ίδιο τους τον εαυτό, δεμένο και φιμωμένο.
Από τα Αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα, οι άνθρωποι δεν είναι πραγματικά ελεύθεροι. Πάντα, έχουν διαφορετικές μορφές εξουσίας (θεός, κοινωνία, ισχυρές δυνάμεις, στερεότυπα κ.ο.κ.), που τους «αλυσοδένουν» και τους «ελέγχουν».
Τελικά οι μαριονέτες, μπορεί να δημιουργήθηκαν από τους ανθρώπους για να εκφράσουν την ασφυξία που νιώθουν και την «εικονική» ελευθερία που βιώνουν.
Η είκονα μιας μαριονέτας προκαλεί πολλές αντιδράσεις, διαφορετικού ύφους. Αυτή είναι και η δύναμη τους. Συνεχίζουν να μας διδάσκουν πολλά για την ανθρώπινη ύπαρξη και μας θυμίζουν κάτι πολύ σημάντικο. Μια φυλακή μπορεί να είναι αόρατη, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει.
«Aν ο Θεός ξεχνούσε για μια στιγμή, ότι είμαι μια μαριονέτα φτιαγμένη από κουρέλια και μου χάριζε ένα κομμάτι ζωή, ίσως δεν θα έλεγα όλα αυτά που σκέφτομαι, αλλά σίγουρα θα σκεφτόμουν όλα αυτά που λέω εδώ, Θα έδινα αξία στα πράγματα, όχι γι' αυτό που αξίζουν, αλλά γι' αυτό που σημαίνουν. Θα κοιμόμουν λίγο, θα ονειρευόμουν πιο πολύ, γιατί για κάθε λεπτό που κλείνουμε τα μάτια, χάνουμε εξήντα δευτερόλεπτα φως. Θα συνέχιζα όταν οι άλλοι σταματούσαν, θα ξυπνούσα όταν οι άλλοι κοιμούνται»
Gabriel Garcia Marquez
