Χαμ: Τι κάνει;
Κλοβ: Κλαίει.
Χαμ: Άρα ζει.
Ζει. Το πιο σημαντικό. Κι ας κλαίει. Αρκεί μονάχα να μη ζει ένα μαρτύριο. Πάντα υπάρχει ελπίδα όσο ζούμε. Όποια κι είναι η συνθήκη. Για όποιο διακύβευμα κι αν πρόκειται. Πάντα υπάρχει ελπίδα να καταλάβουμε. Κι αν καταλάβουμε θα βρούμε τρόπο. Θα τον αναζητήσουμε τουλάχιστον.
΄΄Τέλος παιχνιδιού΄΄. Του Μπέκετ. Τέσσερεις άνθρωποι εγκλωβισμένοι σε ένα καταφύγιο σκοτεινό. Χώρος γυμνός. Ο Χαμ παράλυτος, στο αναπηρικό του καροτσάκι, τυφλός, εξαρτημένος και κυρίαρχος συγχρόνως. Ο Κλοβ, εξαρτημένος κι αυτός, εκτελεί εντολές, αεικίνητος. Απειλεί διαρκώς τον Χαμ ότι θα φύγει μα δεν το κάνει. Σχέσεις εξουσίας. Οι άλλοι δυο, γεννήτορες του Χαμ, πεταμένοι σε σκουπιδοτενεκέδες, αναμασάνε μνήμες από ένα παρελθόν απροσδιόριστο και λαχταράν να αγγιχτούν. Τίποτα δε συμβαίνει. Τίποτα δε μπορεί να συμβεί.
΄΄Είμαστε καταδικασμένοι σε έναν αιώνιο μονόλογο, χωρίς νόημα, χωρίς περιεχόμενο. Σε ένα αιώνιο μουρμουρητό. Να μιλάμε, να μιλάμε για το τίποτα΄΄, λέει ο Μπέκετ. Κουρέλια οι λέξεις για να ντύσουμε τη γύμνια μας, τη μοναξιά μας. Χωρίς προοπτική. Χωρίς ελπίδα. Κι όμως…
΄΄Τι θάκανα χωρίς αυτόν τον κόσμο χωρίς πρόσωπο χωρίς απορίες, όπου η ψυχή δε ζει παρά μια στιγμή, όπου κάθε στιγμή χάνεται στο κενό (…) θάκανα ό,τι και χτες ό,τι και σήμερα, αγναντεύοντας απ΄το φεγγίτη μου μπας και δεν είμαι μόνος (…) χωρίς φωνή ανάμεσα στις φωνές που είναι έγκλειστες μαζί μου΄΄.
Συνυπάρχουμε. Νοηματοδοτούμε. Όσο κι όπως μπορούμε.
Αγωνίες υπαρξιακές ακατανόητες ή μήπως η καθημερινή αλήθεια μας που περιφέρουμε δήθεν ανέμελα μαζί με το σαρκίο μας; Όπως και χτες όπως και σήμερα. Συντροφικότητα και μοναξιά. Ελπίδα και απελπισία.
Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, πόσο οικείος φαίνεται ο Μπέκετ. Κανένα σκοτεινό περιεχόμενο. Κανένας παραλογισμός δυσεξιχνίαστος. Η μνήμη των κυττάρων μας οδηγεί συχνά στο βάθος των πραγμάτων. Ποιος δεν κατανοεί αυτά που λέει ο άλλοτε ΄΄δυσνόητος΄΄ συγγραφέας; Ποιος δεν τα νοιώθει στο πετσί του;
Περιφερόμαστε απελπισμένοι σε μια κοινωνία αφιλόξενη, σκεφτόμαστε, μιλάμε, διαισθανόμαστε την αλήθεια μας κι όμως δεν αντιδρούμε. Περιμένουμε.
Έντρομοι περιμένουμε κάτι να συμβεί. Να μας συμβεί. Και συντηρούμε το αδιέξοδο αντί να παίρνουμε θέση. Μια λάθος θέση έστω. Που διορθώνεται ενδεχομένως.
Βλαντιμίρ: Μα πως γίνεται να ξεχνάς τόσο εύκολα;
Εστραγκόν: Έτσι είμαι εγώ. Ή ξεχνάω αμέσως ή δεν ξεχνάω ποτέ.
΄΄Περιμένοντας τον Γκοντό΄΄. Που ποτέ δεν έρχεται. Που δεν υπάρχει πιθανόν. Μπέκετ κι αυτό όπως το ΄΄Τέλος παιχνιδιού΄΄.
΄΄Το τέλος είναι φυλακισμένο μέσα στην αρχή΄΄ λέει ο Χαμ. Τετέλεσται…
Πάμε για μια καινούργια αρχή. Αλλιώτικη, όσο μπορούμε. Να ανασυγκροτηθούμε όμως πρώτα. Ερείπια γύρω μας παντού. Και μέσα μας το ίδιο.
Πάμε για άλλη μια παρτίδα. Κι ας είναι πάλι λάθος. Το διορθώνουμε. Ατέρμονα.
΄΄Ο χρόνος είναι ανύπαρκτος κι όμως ο χρόνος τώρα τελειώνει΄΄. Έσχατη ευκαιρία, λένε.
Chicken game. Του δειλού. Blame game. Του εσύ φταις. Μας τα λένε Αγγλικά για νάχουν... κύρος. Endgame, προς το παρόν. Παρτίδα ήταν. Με αντίπαλο το σύστημα. Το σύστημα, βρε αδερφέ, όχι το θάνατο. Οπότε…
Χαμ: Τι κάνει;
Κλοβ: Κλαίει.
Χαμ: Άρα ζει.
Υ.Γ. Σπαρταριστό το ΄΄Περιμένοντας τον Γκοντό΄΄, ο μόνος Μπέκετ που συνάντησα επί σκηνής ως τώρα. Εστραγκόν, αιώνες πριν, Παρίσι. Στο ατελιέ του Αstruc. Σπουδαία εμπειρία. Νέοι και άφθαρτοι οι θεατές χαμογελούσαν διαρκώς με την ανθρώπινη συνθήκη. Κατανοούσαν. Λίγους μήνες αργότερα, στο Οντεόν, το ίδιο έργο, σε μια μεγάλη υποτίθεται παράσταση, μια αναβίωση της πρώτης, σκηνοθεσία πάλι Roger Blin. Μηδενιστική και αποπνικτική παρά τις διακριτικές παρεμβάσεις του ίδιου του Μπέκετ στις πρόβες, με χιούμορ εγκεφαλικό, βεβιασμένο, μαύρη κατάθλιψη, σούκοβε την ανάσα, σε ακύρωνε. Το αδιέξοδο ήταν πλήρες και απόλυτο. Ματαιότης ματαιοτήτων και τα λοιπά. Καμιά συμπόνια. Γύρισα σπίτι μες τη νύχτα με τα πόδια -κι ήταν μακριά- για να συνέλθω. Ελάχιστες φορές μούχει συμβεί. Κι όμως στον Μπέκετ το χιούμορ περισσεύει. Αμφίσημο. Κωμικοτραγικό. Απολαυστικό. ΄΄Τίποτα δεν είναι πιο διασκεδαστικό από τη δυστυχία, σε βεβαιώνω΄΄, λέει ο Μπέκετ. Ακόμα προτιμώ τη δική μας ανάγνωση κι ας ήμαστε νεοφώτιστοι, με ό,τι αυτό σημαίνει. Ανάσαινε τουλάχιστον.
Αφιερωμένο στον δάσκαλό μου στο Conservatoire, Jean-Paul Rousillon, χυμώδη ηθοποιό, που έπαιζε τον ίδιο ρόλο στο Οντεόν. Και στον Alain Astruc, τον λευκό κλόουν, τον φευγάτο, συνεχιστή του Αρτώ και δάσκαλό μου.
***
ΑΥΤΟΣ Ο ΜΠΕΚΕΤ
Βαρύ….
Δάσκαλε καλησπέρα,
(το πιασες το υπονοούμενο. Λίγο ψηλό για το μπόι μου το κείμενο!)
Με χτυπάς αδυσώπητα αλλά αντέχω!
Αν σου έλεγα ότι ήξερα τον Σάμιουελ Μπέκετ, θα ήταν ψέματα.
Έψαξα λίγο γι' αυτόν (Μπέκετ), για τον Γκοντό, για τους διαλόγους, για τους διαφόρους κ.λ.π.
Με προβληματίζεις "Φίλε", αφού είσαι αισιόδοξος το λες στο κείμενο "Ακόμα προτιμώ τη δική μας ανάγνωση κι ας ήμαστε νεοφώτιστοι, με ό,τι αυτό σημαίνει. Ανάσαινε τουλάχιστον."
Αυτός ο Μπέκετ, αν έχω καταλάβει, είναι φίλος της μαύρης κωμωδίας, με ιδιαίτερο χιούμορ, μια κάποια απαισιοδοξία να πω, σε κάποια σελίδα διάβασα ... σαφές τελικά σε εμένα πως το σκοτάδι που πάντα πάλευα να κατανικήσω είναι στην πραγματικότητα ο καλύτερός μου σύμμαχος... και κάπου αλλού ότι μέχρι και τον θάνατο του δεν ήξερε ποιός πραγματικά είναι ο Γκοντό.
Πολύ ωραίο κείμενο, λίγο απαισιόδοξο νομίζω, σύμφωνα με αυτά που λες μια παρτίδα τέλειωσε..., θα αρχίσουμε καινούργια!
Είσαι σωστός που αναφέρεσαι σε θεατρικό έργο, μήπως όλα αυτά που ακούμε, που βλέπουμε, που μας βάζουν και σχολιάζουμε δεν είναι "Θέατρο" ; Εσύ είσαι ο ειδήμων, σαν ηθοποιός και σαν σκηνοθέτης γνωρίζεις τη διαφορά της σκηνής και του παρασκηνίου σαν εικόνα, σαν ροή, σαν πλοκή.
Μήπως τα συναισθήματα που εκφράζουμε, με τα ερωτήματα που μας απασχολούν.
Μήπως η ψυχολογία μας, μέσα από τα προβλήματα που έχουμε ή που προσμένουμε.
Μήπως από τις ειδήσεις που μαθαίνουμε ή που μας "μαθαίνουν να μαθαίνουμε".
Μήπως η άποψη που έχουμε χρόνια τώρα ότι είμαστε "στο ίδιο έργο θεατές", εν τέλει είμαστε "του ίδιου έργου συντελεστές"!
Υ.Γ. Όντως είναι κουλτουριάρικο, είναι μια πλευρά σου που δεν ήξερα (δεν είναι ότι δεν στο 'χα) γενικότερα είσαι πολυμορφική προσωπικότητα και μάλιστα παιδευμένη, δεν ξέρω πόσο "παιδεμένη" αλλά είσαι ωραίος τύπος όταν γελάς, κράτα το χαμόγελο και τη χαρά μες την καρδιά σου, αφού προτιμάς την ανάγνωση που είχες νεοφώτιστος!
Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΣΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ Μ. Στέλεχος Ασφαλείας Προσώπων και Υποδομών, ΙΕΚ Αγίου Δημητρίου
