«Το βράδυ το ονειρεύτηκα, το μικρό-μικρό σπίτι, το σπίτι μου. Σαν μία μυρωδιά που κάπως κάτι σου θυμίζει, εγείρει τη φαντασία και σε αναστατώνει, αλλά και σου προκαλεί αγωνία όπως κάθε καινούργιο και άγνωστο. Ονειρεύτηκα παιδιά που τα σπίτια τους είναι άλλα σπίτια. Που τα παιδιά είναι άλλα παιδιά. Που η φαντασία τους δεν είναι δειλή όπως η δική μου. Που τολμήσανε να κοιμηθούν σε ιπτάμενα χαλιά, να γίνουν ακροβάτες σε κόκκινο τσίρκο. Που γκρεμίσανε τοίχους για να φωλιάσουνε τα άγρια ζώα του δάσους στην κουβέρτα τους. Έτσι, για να μετατρέπεται το φευγιό της φαντασίας σε ύλη.»
Πωλίνα Γιωλτζόγλου
Η «κατάρα» της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας: αφαιρετική και συγκεχυμένη, συχνά ερμητική και αυτοαναφορική, κάνει τους θεατές της να εξέρχονται από τους χώρους δράσης της αμήχανοι, προσπαθώντας να πείσουν τους εαυτούς τους ότι κατάλαβαν, ότι ένιωσαν, ότι αυτό που είδαν τους αφορά. Σα να ξεχνάει ότι αφετηρία και προορισμός, δημιουργός και αποδέκτης, συνδέονται με μια κοινή ύλη και μια κοινή γλώσσα: την ανθρώπινη.
Αυτός ακριβώς ο διαλείπων ανθρώπινος παράγοντας, όπως δομείται από τις επιθυμίες του και όπως δομεί τον περιβάλλοντα χώρο του, τίθεται στο επίκεντρο της εικαστικής εγκατάστασης με τίτλο «home? το μικρό–μικρό σπίτι» που παρουσιάζει η ομάδα τέχνης και δημιουργίας «Εν δυνάμει». Στο πλαίσιο της εγκατάστασης, 10 συμμετέχοντες, ηλικίας 16-31 ετών, μέλη της καλλιτεχνικής ομάδας που μας συστήθηκε πέρυσι με την παράσταση «Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα», μας παρουσιάζουν τα δωμάτια των ονείρων τους, αλλά και τους τρόπους να προσδιορίζουν τις επιθυμίες και τις διαφορετικότητές τους.
Η εγκατάσταση προέκυψε από μια ιδέα της καλλιτεχνικής διευθύντριας της ομάδας, κας. Ελένης Δημοπούλου, στο πλαίσιο μιας ενδελεχούς έρευνας πάνω στο ζήτημα του χώρου και εντάσσεται σε ένα σύνολο καλλιτεχνικών δράσεων για την περίοδο 2014-2016, που περιστρέφονται γύρω από έναν κοινό άξονα με γενικό τίτλο «Το μεγάλο-μεγάλο σπίτι, το Άλλο σπίτι, το μικρό-μικρό σπίτι και το σπίτι μου» και οι οποίες θα κορυφωθούν με τη δημιουργία μιας θεατρικής παράστασης σε σκηνοθεσία της Ελένης Ευθυμίου.
Στο πρώτο στάδιο της έρευνας, μέσα από προσωπικές συνεντεύξεις, συζητήσεις και δραστηριότητες δημιουργικής γραφής, ζητήθηκε από τα μέλη της ομάδας να καταθέσουν τις προσωπικές τους σκέψεις για το «σπίτι» στο οποίο θα ήθελαν να ζουν. Με βάση τα σχέδια των μελών, και με τη βοήθεια της δημιουργικής ομάδας, κατασκευάστηκαν μακέτες και στη συνέχεια πραγματικά δωμάτια σε μέγεθος 3×3, ως σκηνογραφικές αναπαραστάσεις της αρχικής ιδέας του δημιουργού. Η πρώτη επαφή του δημιουργού με το χώρο των ονείρων του καταγράφηκε σε τρισδιάστατα βίντεο, ενώ βίντεο και φωτογραφίες τεκμηριώνουν και την επίσκεψη των υπόλοιπων μελών σε καθένα από τα διαφορετικά σπίτια. Τέλος, στο τρίτο στάδιο της έρευνας, η φωτογραφική ομάδα επισκέφτηκε περισσότερα από 50 σπίτια και στο πλαίσιο μιας έρευνας όχι μόνο εικαστικού, αλλά και κοινωνιολογικού χαρακτήρα, συνέλεξε υλικά και φωτογραφικά αποτυπώματα της διαφορετικότητας κάθε ενοίκου.
Στους χώρους της εγκατάστασης, οι υπεύθυνοι για τη σκηνογραφική εφαρμογή, Richard Anthony και Μαρία Καβαλιώτη, αναπτύσσουν το ένα αρχικό δωμάτιο, που στηνόταν και απογυμνωνόταν ανάλογα με τις ανάγκες κάθε ονείρου, σε δέκα διαφορετικούς χώρους «ντυμένους» με ελάχιστα μικρά ή μεγαλύτερα αντικείμενα, όσα χρειάζονται για να «χτίσουν» μια ατμόσφαιρα, να αναπαραστήσουν μια αίσθηση, και να γίνουν η πλατφόρμα όχι μόνο για να μπορέσει να νιώσει το κάθε μέλος της ομάδας ότι αυτό που ονειρεύτηκε έγινε πράξη, αλλά και μια πλατφόρμα για την εξερεύνηση από την πλευρά του θεατή του προσωπικού του θέματος, αλλά και της σχέσης του με αυτό που βλέπει, όπως αναφέρει ο κ. Anthony, τονίζοντας την ασαφή σχέση των ανθρώπων με τις επιθυμίες τους σχετικά με τον προσωπικό χώρο τους.
Η ζωντανή εικαστική εγκατάσταση, όπως την αποκαλούν οι δημιουργοί της – μια ζωντάνια που ενισχύεται από τη χρήση στερεοσκοπικών 3D βίντεο που καταγράφουν την πρώτη επίσκεψη των εμπνευστών των δωματίων με τον προσωπικό τους χώρο του ονείρου (με εμάς να τους κατασκοπεύουμε σαν από κλειδαρότρυπα) – λειτουργεί σαν χώρος προβολής προσωπικών επιθυμιών, που ξεπερνούν τα κοινωνικά πλαίσια και νόρμες, επιβάλλοντας στην ουσία έναν κριτικό αναστοχασμό πάνω στη φύση και τη ιδιοσυστασία του ατόμου που ονειρεύεται και επιθυμεί ατομικά και όχι κοινωνικά.
Έτσι, η δόμηση του δωματίου, του εκάστοτε προσωπικού κόσμου, γίνεται στην ουσία ένας στοχασμός πάνω στην κατασκευή του ίδιου του εαυτού, μια κατασκευή που δεν είναι μόνο δικαίωμα, αλλά και υποχρέωση. Όπως αναφέρει η επιμελήτρια της έκθεσης, η ιστορικός τέχνης κα. Θούλη Μισιρλόγλου: «Το συγκεκριμένο εγχείρημα θέτει ουσιαστικά ερωτήματα γύρω από το θέμα κατασκευής του εαυτού, βάζει δηλαδή θέματα ταυτότητας σε ένα πλαίσιο πολύ ευρύτερο από τα συμβατικά όρια της σύγχρονης τέχνης. Αν η σύγχρονη τέχνη είναι το όχημα για διαφορετικές εμπειρίες του κόσμου, το project «home? το μικρό-μικρό σπίτι» μπορεί να συμβάλει καθοριστικά σ’ αυτή την κατεύθυνση και να εμπλουτίζει το περιβάλλον της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας και πρόσληψής της.»
Και αν υπάρχει ένα κρίσιμο στοιχείο που διαφοροποιεί την πρόσληψη της συγκεκριμένης έκφρασης της καλλιτεχνικής δημιουργίας, είναι ο τρόπος με τον οποίο «εξαναγκάζει» την εμπλοκή του θεατή, ο μονόδρομος της βιωματικής προσέγγισης που επιβάλλει, η ανάγκη που σου γεννά για να την ερευνήσεις, να την αφουγκραστείς και να την ψηλαφίσεις, και όχι μόνο για να διαλέξεις σε ποιο δωμάτιο θα διάλεγες να μείνεις ή για να πλάσεις στη φαντασία σου το δικό σου ιδανικό δωμάτιο, αλλά για να πάρεις κι εσύ μέρος στον διάλογο που ανοίγει για την ανθρώπινη φύση στην ατομική, αλλά και την οικουμενική εκδοχή της, για να παρατηρήσεις κι εσύ μέσα από την κλειδαρότρυπα την ανθρωπινότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Μαρίνα Κοντού
ΠΗΓΗ: elculture.gr
