Ένα παιδί. Στα τωρινά μου μάτια, ένα παιδί. Όταν έγραφε αυτά που θα διαβάσετε ήταν δεν ήταν εικοσιτριώ χρονώ. Όσο και οι μαθητές μου στα ΙΕΚ. Μου είναι πολύ γνώριμες αυτές οι ηλικίες. Μαζί τους ζω. Ξέρω πως νοιώθουν και πως σκέφτονται.
Άλλαξαν οι καιροί, θα πεις. Τότε οι νέοι ήταν πιο ώριμοι, πιο υπεύθυνοι, πιο ενεργοί πολίτες, πίστευαν στην πολιτική. Μπα, δε βαριέσαι. Στερεότυπα. Μυθολογία.
Μου έχει τύχει μαθητής ετών δεκατεσσάρων, στο Γυμνάσιο, που με έβαζε στη θέση μου. Δικαίως. ΄΄Ήταν απόλυτη ανάγκη, κύριε, να μας μοιράσετε φωτοτυπίες; Κόβονται δέντρα για να γίνει το χαρτί΄΄. Το έλαβα υπόψη, Κωνσταντίνε. Μείνε ήσυχος. ΄΄Γιατί δε διασχίζουμε το δρόμο από τη διάβαση, κύριε;΄΄ Τι να απαντήσω; Εξ όνυχος τον λέοντα. Ναι, λέων… αλλά ένας.
Έναν μόνο θυμάμαι συνειδητό πολίτη ετών δεκατεσσάρων. Από πολλές εκατοντάδες πλέον μαθητές. Στα χρόνια τα δικά μου, στα τέλη του ΄60, σ΄αυτήν την ηλικία, ούτε έναν.
Σαν ήμουν μαθητής, ετών 16, στα μέσα της δικτατορίας, διακήρυξα αυθόρμητα στην τάξη, στην Αγωγή του Πολίτη, πως εμένα ο κομμουνισμός μου φαίνεται κοινωνικά πιο δίκαιος και δεν καταλαβαίνω γιατί καταδικάζεται με τόση βδελυγμία στο πυρ το εξώτερο. Έμφραγμα και εγκεφαλικό συγχρόνως, ο καθηγητής. Έγινε θέμα. Πίστευε πως ήμουνα βαλτός. Δεν ήταν παρά μια εκ φύσεως αντίληψη δικαίου. Ήμουν ολωσδιόλου άσχετος από πολιτική. Άρχισα να…νογάω φοιτητής. Δεν ήμουνα στη βιοπάλη να ακονιστούν τα αντανακλαστικά μου πιο νωρίς. Ίσως γι αυτό να με εντυπωσιάζουνε και σήμερα οι εύστοχες επισημάνσεις του 23χρονου αυτού παλικαριού, που πλήρωσε με τη ζωή του τις ιδέες του. Για τον Σωτήρη Πέτρουλα ο λόγος. Πενήντα χρόνια πριν, τον ξεπροβόδιζε μια λαοθάλασσα.
Το κείμενο που έγραφε έμεινε μισοτελειωμένο. Το θέρισε μια σφαίρα μαζί με τη ζωή του, εκείνον τον σημαδιακό Ιούλη. Έλεγε τα εξής:
΄΄Για όσους έχουν ζήσει το κίνημα από τα μέσα, τους γίνεται πλέον έντονα αντιληπτή η κατάσταση των αγωνιστών που διαμορφώνονται, δηλαδή των φορέων πραγμάτωσης της στρατηγικής και τακτικής του κόμματος (σ.σ. της ΕΔΑ, της τότε ευρύτερης αριστεράς, που στήριζε εκλογικά τον αστικό εκσυγχρονισμό, την Ένωση Κέντρου, το ΚΚΕ ήταν παράνομο).
Η πρώτη διαπίστωση είναι η αδυναμία του κινήματος να έλξει τους οπαδούς του με τέτοια δύναμη που να τους εμπνεύσει τέτοια και τόσα ιδανικά, ώστε να θελήσουν να οργανοποιηθούν, δηλαδή να δεθούν οργανικά με το κίνημα, με όλες τις συνέπειες που έχει αυτή η σύνδεση.
Η δεύτερη διαπίστωση είναι ότι πολλοί αγωνιστές αποτραβιούνται από το κίνημα για διάφορους λόγους. Βασικά εντάσσονται είτε σε ένα προτσές διαφωνιών είτε σε ένα προτσές αστοποίησης, είτε σε ένα προτσές διαφωνιών που οδηγεί στην αστοποίηση ή στον προβληματισμό. Είναι κι αυτό μια ένδειξη ότι το κίνημα όχι μόνον δεν εμπνέει ιδανικά, αλλά τα ίδια τα μέλη του δεν τα διαπαιδαγωγεί σωστά ούτε τα ολοκληρώνει σαν αγωνιστές. Η απομάκρυνση από το κίνημα σημαίνει αν όχι οριστικό ξέκομμα, πάντως μακροχρόνια αποχή και ίσως παντοτεινή από την οργανωμένη δράση.
Η τρίτη διαπίστωση είναι ο χαρακτήρας των οργανωμένων αγωνιστών. Αν δεν έχουν μεταβληθεί σε στείρους αρνητές -με ανυπαρξία πρακτικής δράσης- έχουν καλοπιαστεί σε τέτοια πλαίσια που αδίστακτα τους ονομάζουμε ΄΄κομματικούς μαζοχιστές΄΄, αυτοσκοπός το κόμμα. Τυφλά υπακούουν και ανεξέλεγκτα εκτελούν τις εντολές της ηγεσίας -ανυπαρξία προϋποθέσεων να θέσουν υπό κριτική το κόμμα. Γι΄ αυτούς το κόμμα είναι ΄΄ταμπού΄΄.
Έχουν ταυτίσει το κίνημα με το κόμμα το έχουν κάνει ΄΄φετίχ΄΄ και όλη η διαλεκτική τους σκέψη αναλίσκεται στην επανάληψη, με άλλα λόγια, των αποφάσεων της ηγεσίας, στολισμένες με ΄΄τσιτάτα΄΄ και ΄΄ρετσέτες΄΄ από τους κλασικούς του μαρξισμού.
Ακόμη μια κατηγορία είναι αυτοί που αποκαλούμε ΄΄δογματικούς΄΄ με ποικίλες αποχρώσεις. Η ρίζα τους είναι πιότερο αντίδραση στην πορεία του κινήματος.
Αυτοί συνειδητοποιούν τα λάθη της ηγεσίας από γεγονότα εξωτερικά και έτσι πάλι αντιδρούν, είτε επαναλαμβάνοντας αλήθειες και παλιότερες αντιλήψεις, είτε μεταφέροντας ξένη πείρα.
Φυσικά όλοι αυτοί σε αυτό συνταυτίζονται μεθοδολογικά με το επίσημο κίνημα. Αυτό που συμβαίνει με τους αγωνιστές, δυστυχώς συμβαίνει και με τους αριστερούς γενικά.
Η ανεξέλεγκτη εφαρμογή των αποφάσεων της ηγεσίας και η άκριτη παραδοχή, σαν ΄΄α πριόρι΄΄ σωστών κάθε πράξης και θέσης της ηγεσίας, είναι το κριτήριο της αριστερής μάζας, μαζί με την προσωπολατρεία του κόμματος που έντονα υπάρχει και αναπτύσσεται συνειδητά΄΄.
Αγωνιστή Σωτήρη Πέτρουλα, θα σε κακοκαρδίσω λιγουλάκι. Καλά τα λες, σε γενικές γραμμές, αλλά απευθύνεσαι σε συναγωνιστές, σε ομοïδεάτες. Διαπιστώνεις λάθη εκ των έσω, για περισυλλογή. Οι μαθητές μου θα βαριόντουσαν να σε διαβάσουν. Ακόμα και οι αριστερόστροφοι. Ο κώδικας της επικοινωνίας άλλαξε.
Σήμερα, για να καταλάβεις, λέμε η αριστερά… της αστακομακαρονάδας. Καλά παιδιά, φιλότιμα, που είναι στην πραγματικότητα ευαίσθητοι αστοί, κάπως καλλιεργημένοι, που θέλουν να αισθάνονται αριστεροί. Πεφωτισμένη δεξιά τους έλεγαν παλιότερα. Συνήθως έχουνε το πρόβλημα της επιβίωσης λυμένο. Αριστεροί εκ του ασφαλούς.
Σήμερα, για να καταλάβεις, λέμε Κνίτες, έτσι μονολεκτικά, αυτούς που εσύ αποκαλείς δογματικούς. Σημαίνει παρωπίδες. Ορίζοντα περιορισμένο.
΄΄Δεν τα μπορώ αυτά τα κομμουνιστιλίκια΄΄ είπε ένας φίλος μου, διαβάζοντας το κείμενό σου. Αριστερόστροφος παλιά, κατέληξε ΔΗΜΑΡ πριν να τον πάρει το απολιτικό ποτάμι. Άλλαξε τάξη. Επομένως και συμφέροντα.
Η ταξική συνείδηση, Σωτήρη, ήταν και παραμένει το ζητούμενο.
Υ.Γ. ΄΄Η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων΄΄ έλεγε το άρθρο 114 του τότε Συντάγματος. Ο Πέτρουλας, στα 20 του χρόνια, επικεφαλής μιας ομάδας, υψώνει τη σημαία του 114 στην Ακρόπολη, στο Υπουργείο Βιομηχανίας και στο Πανεπιστήμιο.
Άριστος φοιτητής, αν και σκληρά εργαζόμενος και ενεργός πολίτης, μπροστάρης σε όλες τις φοιτητικές κινητοποιήσεις, δεν παύει να ασκεί κριτική στις πολιτικές και ιδεολογικές επιλογές της ΕΔΑ. Επισημαίνει λάθη ως το τέλος.
Στις 21 Ιούλη του 1965, στη μεγάλη διαδήλωση της νεολαίας, δολοφονήθηκε άγρια στα 23 του χρόνια. Τον πήρε η λευτεριά…
Ένα παιδί-αγωνιστής που έκανε όνειρα για μας.
Α ρε, Σωτήρη, ξεχασμένο μας τραγούδι…
