΄΄Οπου σταθείς κι όπου βρεθείς, λες πως σου δίνω 120 € το μήνα΄΄ μου είπε φανερά ενοχλημένος ο φίλος σκηνοθέτης και συμπαραγωγός της επιτυχημένης παράστασης που παίζουμε για δεύτερη χρονιά.
΄΄Γιατί, δεν το 'ξερες; Εσύ δε μου τα δίνεις ;΄΄ απάντησα πειρακτικά.
΄΄Ναι, αλλά το θέατρο γεμίζει. Θα νομίζουν πως σε κλέβω΄΄ διευκρίνισε αποκαλύπτοντας… ΄΄της δυσαρέσκειάς του τον χειμώνα΄΄.
΄΄Μα αυτό ακριβώς θέλω να καταλάβουν όλοι. Πως τα θέατρα γεμίζουν από τις προσκλήσεις που διαθέτουμε σε ραδιοφωνικούς σταθμούς, σε έντυπα, σε sites στο διαδίκτυο, σε πάσης φύσεως χορηγούς επικοινωνίας κι από τις προσφορές δυό άτομα με ένα εισιτήριο. Βλέπουν 50 και 70 θεατές μέσα στην αίθουσα και θα νομίζουν πως αμειβόμαστε ανάλογα ενώ μονάχα οι μισοί έχουν πληρώσει. Και λιγότεροι.΄΄
΄΄Πού θες να καταλήξεις, δεν καταλαβαίνω΄΄ μου απάντησε.
΄΄Τι δεν καταλαβαίνεις; Πρότεινα, πολλές φορές, στους συναδέλφους να μην πληρώνεται κανείς μας και να κόβουμε εισιτήρια των 5 €, μόνο για τα λειτουργικά έξοδα του χώρου. Αφού η παράσταση αρέσει νάρχεται να τη βλέπει όποιος θέλει με ένα συμβολικό αντίτιμο. Και μεις να λέμε πως το κάνουμε για τον πολιτισμό ή για το κέφι μας΄΄.
΄΄Μα σοβαρά μιλάς;΄΄
΄΄Πιο σοβαρά δε γίνεται. Είμαι τριαντατόσα χρόνια στη δουλειά και με μακρά θητεία στο τζάμπα κι ανασφάλιστος κι όμως πρώτη φορά που νοιώθω τόσο άβολα.΄΄
΄΄Μα εσύ κάνεις προσωπική επιτυχία στην παράσταση. Όλοι καλά λόγια σου λεν.΄΄
΄΄Κι αυτό είναι λόγος για να μην πληρώνομαι;΄΄
΄΄Δεν είπα αυτό, αλλά εσύ ειδικά δεν δικαιούσαι να γκρινιάζεις΄΄.
΄΄Μια πρόταση έκανα. Για να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Ούτε συ να νομίζεις πως με πληρώνεις ούτε και γω να επιτρέπω την ψευδαίσθηση΄΄.
΄΄Ειλικρινά δε σε καταλαβαίνω. Αυτή ήταν η συμφωνία μας. Με ποσοστά επί των εισπράξεων. Υπάρχει κρίση. Λογικό είναι να εκμεταλλεύονται τις προσφορές. Και μεις να παίζουμε με θέατρο γεμάτο. Θα προτιμούσες νάναι άδειο;΄΄
΄΄Άλλο σου λέω. Παίρνω λιγότερα και από τον ταμία κι από την ταξιθέτρια κι απ΄το παιδί του μπαρ. Για να μη μιλήσω για τον τεχνικό που παίρνει μεροκάματο κανονικό. Το βρίσκεις λογικό να παίρνω σκάρτα 15 € την παράσταση; Ξέρεις πως κάνω και δεύτερη δουλειά για να μπορώ να ζήσω κι είμαι στο πόδι από τ΄ άγρια χαράματα. Όταν σχολάμε είμαι πεθαμένος και μερικές φορές γυρνάω σπίτι με ταξί. Δεν έχω άλλη αντοχή να περιμένω το λεωφορείο μισή ώρα, μέσα στη μαύρη νύχτα και το κρύο. Πες το πολυτέλεια, πες το όπως θες. Φαντάσου να 'μπαινα στον πειρασμό να' ρχομαι με ταξί στο θέατρο, ξεκούραστος. Το μεροκάματο δε θα ' φτανε. Θα 'βαζα κι απ΄την τσέπη μου. Είπαμε να δουλεύουμε με ποσοστά αλλά όχι κι έτσι΄΄.
Ο διάλογος είναι πέρα ως πέρα αληθινός. Πάσα ομοιότης με πρόσωπα και καταστάσεις δεν είναι διόλου συμπτωματική. Όλοι οι συνάδελφοι το ξέρουν και το ζουν.
Όχι, ούτε τρελός είμαι ούτε προκλητικός να έχω την απαίτηση, σε τόσο δύσκολους καιρούς, να ζω δουλεύοντας δυο μέρες τη βδομάδα, σε μια παράσταση του Δευτερότριτου.
Δουλεύω σε δυο θέατρα. Σαββατοκύριακο στο άλλο. Εκεί πληρώνομαι με την παράσταση ποσό συμφωνημένο. Άθροισμα 480 € το μήνα. Προνόμιο προκλητικό! Ασυδοσία! ΄΄Βλέπω στον ουρανό ένα ψωμί διπλό κι εκατό δράμια ελιές, πω πω τι λιχουδιές!΄΄
Κι είμαι παλιός ηθοποιός κι αυτό που λεν αναγνωρίσιμος.
Ναι, χαίρομαι να παίζω. Το έχω ανάγκη όπως όλοι. Γι αυτό το λόγο άλλωστε έγινα ηθοποιός. Αλλά όχι κι έτσι.
Την πρώτη μου δεκαετία στο θέατρο, νέος, πολύ πριν απ΄την κρίση του συστήματος, μου βάλανε συνολικά μόνο 375 ένσημα. Σε δέκα χρόνια μέσα ! Μετά μούγινε μάθημα αλλά τι να το κάνεις; Ο χρόνος δε γυρίζει πίσω. Για σύνταξη ούτε λόγος. Και κοντεύω τα εξήντα.
Θα καταργηθεί, λέει, από τον Απρίλιο, η συλλογική μας σύμβαση εργασίας. Όχι πως δεν την καταστρατηγούσαμε ως τώρα και μεις οι ίδιοι, από ανάγκη να εκφραστούμε, αλλά ήταν ένα σύστημα αναφοράς. Ήταν μια κάποια ασφάλεια. Μπορούσες να διεκδικήσεις, βρε αδερφέ, το δίκιο σου, αν ήθελες. Και κάποιοι την τηρούσαν. Μέσες άκρες. Σου τρώγανε τις πρόβες – με το πρόσχημα δε βγάζω, δε σου δίνω – αλλά όσο να’ ναι ένα βασικό μισθό τον έπαιρνες. Τώρα, καθιερώθηκαν παντού – κρυφά ή φανερά – τα ποσοστά και οι… συμφωνίες.
Κι άιντε να δείξω κατανόηση σε όσους εργοδότες το ρισκάρουν, παλεύουν και δε βγάζουν. Να κάνω μια αβαρία. Αλλά όχι κι έτσι. Όχι κι έτσι ! Να εξασφαλίζουν ένα μεροκάματο, έστω της πείνας, στους άλλους εργαζόμενους στο θέατρο και μεις να μην εισπράττουμε ούτε αυτό. Γιατί εμείς είμαστε, λέει, καλλιτέχνες. Όντα χωρίς υπόληψη, εννοούν.
Υπάρχει κάτι σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας. Και θα μας πάρει η μπόχα όλους. Τέτοια αναξιοπρέπεια και τέτοιο έλλειμμα αυτοσεβασμού… θα ανέβουν λίγο-λίγο στη σκηνή και θα μας πνίξουν. Και μεις θα παίζουμε ταπεινωμένοι. Συνειδητά ή ασυνείδητα. Της ματαιοδοξίας μας αιχμάλωτοι. Και της απελπισίας. Κι άιντε μετά να μεταφέρεις πίστη και ομορφιά, ανάστημα κοινωνικό και ψυχικό, να γίνεσαι όνειρο…
Κάνουμε, λέει, θέατρο για την ψυχή μας. Ναι, αλλά όταν η ψυχή μας ταπεινώνεται, κάτι πρέπει να κάνουμε. Από κοινού. Δε θεωρώ ταπείνωση τη δεύτερη δουλειά. Παλιά μου τέχνη κόσκινο. Την αίσθηση του μέτρου εννοώ να ξαναβρούμε, που χάθηκε ολοσχερώς.
Να σώσουμε πάση θυσία τις ψυχές μας, αν όχι το σαρκίο μας. Είναι το εργαλείο μας!
Ο αυτοσεβασμός μας κινδυνεύει. Save Our Souls !
Υ.Γ. Αφιερωμένο στον Χρήστο, ταλαντούχο συνάδελφο άνεργο, που του τα είπα και μου απάντησε ΄΄Μη λες κουβέντα, μη μιλάς, εσύ είσαι τυχερός, εγώ τρέχω σε σεμινάρια για να αισθάνομαι πως παίζω΄΄. Τι να απαντήσω; Κόμπος η ψυχή μου. S.O.S.
Α, ναι! Παγκόσμια ημέρα για το Θέατρο, λέει, σήμερα. Γιορτάζουμε... Ε, ρε γλέντια!
