14 φεβρουαρίου…Ημέρα των ερωτευμένων, αλλά και η επέτειος του θανάτου του Μεγάλου Δάσκαλου του θεάτρου Καρόλου Κουν πριν 27 ολόκληρα χρόνια.
Καταρρακτώδης η βροχή εκείνο το βράδυ γύρω στις 7. Βρισκόμουν σ' ένα ταξί και κατευθυνόμουν προς το θέατρο ΑΘΗΝΑΙΟΝ (τωρινό "ΤΖΕΝΗ ΚΑΡΕΖΗ") όπου παίζαμε το «Καινούριο Σπίτι» του Γκολντόνι σε σκηνοθεσία του Β. Παπαβασιλείου μαζί με άλλους συνομήλικους και μεγαλύτερους ηθοποιούς (κορυφαίος όλων ο αείμνηστος Τάσος Υφάντης) οι περισσότεροι από τους οποίους ήμασταν μαθητές του Θεάτρου Τέχνης (Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Βάνα Παρθενιάδου, Νίκος Αλεξίου, Ολια Λαζαρίδου, αλλά και Ανδρέας Μαυραγάνης, Θοδωρής Γκόνης, Υβόνη Μαλτέζου)…Θίασος ΕΠΟΧΗ. Κέφι, όνειρα ,επιθυμίες, αφραγκίες, αλλά και άγχος, αγωνία σύγκρισης με τις παραστάσεις του Μεγάλου Μάστερ ,του Κουν.
Θέλαμε να είμαστε στο ύψος των προσδοκιών αυτών που ήξεραν, αυτών που παρακολουθούσαν την Τέχνη στην Ελλάδα,των «σοφών»!!… Ηταν ο δεύτερος μικρός θίασος (όπως λέμε σήμερα θίασος νέων) που έσκαγε μύτη στην Αθήνα μετά τη ΣΚΗΝΗ. Για την ακρίβεια ήταν παρακλάδι της και «έπρεπε» να τα καταφέρουμε.
Τι βροχή ήταν αυτή!!!! Αστραπές βροντές κακό μεγάλο! Κάτι συμβαίνει. Με κάτι έχει θυμώσει ο Θεός, έλεγα μέσα μου. Ξέραμε ότι ο Κουν ήταν στο νοσοκομείο!
Η παράσταση προχωρούσε, πλησίαζε το διάλειμμα, όταν έπρεπε να βγω από τη σκηνή, να φέρω ένα ποτήρι νερό στην Μενεγκίνα που θα λιποθυμούσε. Μου δίνει στο χέρι μου το ποτήρι ο ηθοποιός Ανδρέας Μαυραγάνης από τα παρασκήνια και μου λέει: ΠΕΘΑΝΕ Ο ΚΟΥΝ…
Πίσω από το κεφάλι του ο ίδιος ο Βασίλης Παπαβασιλείου ο σκηνοθέτης μας, με το βλέμμα του επιβεβαιώνει την πληροφορία. Μπαίνω στη σκηνή και πια τίποτα δεν ήταν ίδιο. Σκύβω να δώσω το νερό και αντ' αυτού λέω σιγά στην Υβόνη Μαλτέζου-Μενεγκίνα: ΠΑΕΙ Ο ΚΟΥΝ. Δεν θα ξεχάσω αυτό το βλέμμα όλων. Σε ένα λεπτό ήταν το διάλειμμα. Αποφασίσαμε να ανακοινώσουμε στους θεατές το γεγονός μετά το τέλος της παράστασης.
Δεν μπορώ να σας περιγράψω πώς παίζαμε στο δεύτερο μέρος! Ενα απίστευτο παραζάλισμα των ηθοποιών που με κόκκινα μάτια και διεσταλμένα μόνο λέγαμε λόγια σκεφτόμενοι όλοι κάτι άλλο: ΠΕΘΑΝΕ Ο ΚΟΥΝ ΚΑΙ ΤΩΡΑ; Τι πρέπει να κάνουμε;
Η δύναμη της πληροφορίας αυτής άλλαζε όλων το ρυθμό. Τίποτα γύρω μας δεν ήταν πιο σημαντικό απ' αυτό! Όταν στο τέλος της παράστασης ανακοινώσαμε στους θεατές την πληροφορία έκαναν όλοι: «Ααααα….»
Σαν να τον ήξεραν όλοι πάρα πολύ καλά. Κάποιοι απ τους θεατές βέβαια μπορεί να μην είχαν δει ποτέ καμία παράστασή του (είχε ήδη αρχίσει η τηλεόραση να επεμβαίνει στη ζωή όλων και να τους απομακρύνει από το θέατρο), ήξεραν όμως πως ήταν γέρος και άρρωστος κάποιος Κουν που κάποτε έκανε σπουδαίο θέατρο, σπουδαιότερο-λένε- απ' όσο μπορεί κανείς ποτέ να δει στις μέρες μας. Κι αυτό τους έκανε να έρχονται και να ξαναπηγαίνουν μήπως και δουν κάτι που να μοιάζει με κείνο που τους είχαν περιγράψει.
Κι εμείς όλοι να προσπαθούμε να επιβεβαιώσουμε αυτόν το μύθο. Οι μύθοι όμως πάντα μας ξεπερνούν κι έτσι χάσαμε αρκετόν καιρό προπαθώντας να επαληθεύσουμε ανέφικτες ελπίδες. Αργότερα μάθαμε, καταλάβαμε, ωριμάσαμε όλοι μας και είδαμε την πίσω ιστορία με μεγαλύτερη ψυχραιμία.
Η πληροφορία για τον θάνατο του Κουν-όπως και η πληροφορία για τον θάνατο του Χατζιδάκι 10 χρόνια μετά δημιούργησε σε όλους όσοι πρόλαβαν να γνωρίσουν και να θαυμάσουν το έργο τους την ίδια αίσθηση ΑΜΗΧΑΝΙΑΣ… Κάτι μετακινήθηκε από εκεί που είχαμε νομίσει πως θα μένει για πάντα!!!
Σήμερα που όλα στη χώρα μας γκρεμίζονται με βία νιώθει κανείς την ανάγκη να αναφερθεί σ' αυτές τις μορφές και με όλη τη δύναμη της ψυχής του να επικαλεστεί (Σαν στους Πέρσες του Αισχύλου που επικαλούνται το φάντασμα του Δαρείου) το «φάντασμά» τους για να τους ρωτήσει πραγματικά τη γνώμη τους για όλα αυτά που ζούμε και να αφουγκραστεί τη συμβουλή τους.
Και σαν γηραιότερος πια να τολμήσει να εκφράσει ίσως μιαν επιφύλαξη απέναντι στης σημερινής νεότητας την αδιαφορία ή μερικές φορές άρνηση απέναντι σε κάθε τι παλιό και μεγάλο, πράγμα που ναι μεν ως διαδικασία, ελαφραίνει τη συνείδηση από τα βάρη κάθε ευθύνης ιστορικής σύνέχειας, αλλά από την άλλη μεγαλώνει την ΑΜΗΧΑΝΙΑ και ΤΟ ΚΕΝΟ το ΑΔΕΙΟ στο βλέμμα των ΑΝΘΡΩΠΩΝ απέναντι στο βασικό ερώτημα της υπάρξης ΠΟΙΟΣ ΕΙΜΑΙ ΚΑΙ ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΜΑΙ που είναι και ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα της τέχνης και της ζωής!
Η Μάνια Παπαδημητρίου είναι ηθοποιός και σκηνοθέτης.
