Με μια σφαίρα στην καρδιά σκοτώνουμε το μέλλον.
Με μια σφαίρα στην καρδιά πεθαίνουνε τα νιάτα.
Ο δεκαεξάχρονος πιτσιρικάς από το Λίβερπουλ που με τα φιλαράκια του από το σχολείο φτιάξανε, την Άνοιξη του 1957, το συγκρότημα Quarrymen πρόλαβε να σημαδέψει μια ολόκληρη εποχή πριν φύγει από σφαίρα, πρόωρα. Σαν αύριο ήταν, το 1980. Τζων Λέννον το όνομά του.
Λίγες ώρες νωρίτερα υπέγραφε αφιέρωση στο τελευταίο του άλμπουμ για τον διαταραγμένο ψυχικά θαυμαστή και… δολοφόνο του !
Στους Quarrymen εντάχθηκε και ο δεκαπεντάχρονος Πωλ Μακ Κάρτνεϋ και την επόμενη χρονιά ο δεκατετράχρονος Τζωρτζ Χάρρισον.
Παιδιά σχεδόν. Παιδιά που έμελλε να καθορίσουνε το μέλλον.
Από τους Quarrymen προέκυψαν το 1960 οι Μπητλς, το διασημότερο συγκρότημα στην ιστορία της ποπ μουσικής.
Στην παρέα προστέθηκε το 1962 ο Ρίνγκο Σταρ.
Σύντομα γίνονται ασυγκράτητη νεανική μανία και η κάθε τους εμφάνιση προκαλεί στα πλήθη υστερία. Συχνά-πυκνά επεμβαίνει η αστυνομία να…. κατευνάσει τον ενθουσιασμό.
Δεν πρόκειται για μόδα. Ο μεγαλύτεροι μουσικοί της εποχής τούς θεωρούν φαινόμενο. Στη Νέα Υόρκη, τον Αύγουστο του 1965, είναι το πρώτο συγκρότημα που παίζει σε στάδιο μπέιζμπολ.
Αντίπαλο δέος οι Ρόλλινγκ Στόουνς. Άλλη πορεία.
Στις 21 Απριλίου του 1967 οι Μπητλς ολοκληρώνουν την ηχογράφηση ενός άλμπουμ που έμελλε να αλλάξει το ύφος του ροκ. Είναι το ΄΄Sergeant pepper΄s lonely hearts club band΄΄ που μερικοί χαρακτηρίζουν σαν το καλύτερο ροκ-πόπ άλμπουμ που έγινε ποτέ.
Τον ίδιο καιρό, στη χώρα μας, η εφηβεία μας δεν πρόλαβε να ανθίσει. Επεσε ξαφνικά κι απότομα απάνω μας βαριά η σκιά της χούντας. Το ξύπνημα της άνοιξης θόλωσε μια για πάντα. Μια εφηβεία φιμωμένη μέχρι τέλους.
΄΄Με τι καρδιά, με τι πνοή, τι πόθους και τι πάθος πήραμε τη ζωή μας ! Λάθος !΄΄ σιγοτραγουδούσαμε κρυφά, πικρά, για χρόνια.
Βαδίζαμε στα σκοτεινά κι αντιστεκόμαστε, με το δικό του τρόπο ο καθένας.
΄΄Τακ-τακ εσύ, τακ-τακ εγώ…. Που πάει να πει σ΄αυτή τη γλώσσα τη βουβή, βαστάω γερά, κρατάω καλά΄΄
Σύμβολο νεανικής εξέγερσης και οι Μπητλς, με το δικό τους τρόπο.
Οι Μπητλς, οι ανυπόταχτοι μαλλιάδες που τάραζαν… φιλήσυχους μπαμπάδες και μαμάδες.
΄΄Πως είσαι έτσι, παιδάκι μου ! Πήγαινε γρήγορα να κουρευτείς ! Μπητλ έγινες !΄΄ και τέτοια.
Κάποιες ιδιορρυθμίες, κάποιες υπερβολές και καταχρήσεις όπως η χρήση παραισθησιογόνων, δεν κατάφεραν να σκιάσουν την συμπάθεια των οπαδών τους.
Σημείο αναφοράς στον μουσικό μας σύμπαν μέχρι σήμερα. Ροκ εντ Ρόλ ανάμεικτο με Σκιφλ, στοιχεία δηλαδή από τζαζ, μπλουζ, φόλκ και κάντρυ. Καινούρια ακούσματα, αίσθηση αλλιώτικη.
Μετά τη διάλυση του συγκροτήματος, ο Λέννον ακολούθησε μοναχική πορεία. Τα τραγούδια του έγιναν… ύμνος για το αντιπολεμικό κίνημα της δεκαετίας του ΄70. Και συγκινούν το ίδιο μέχρι σήμερα.
Αγωνιζόταν με όλα τα μέσα του για την ειρήνη και τον άνθρωπο. ΄΄Ο άνθρωπος είναι γεννημένος για να γίνει ήρωας της εργατικής τάξης΄΄ υποστήριζε αν και ένοιωθε πως ο ίδιος δεν είχε τις προδιαγραφές.
Μέσα στα ιδεαλιστικά μηνύματά του είχε δύναμη, ηρεμία, πίστη, ελπίδα, κυνισμό καμιά φορά αλλά ποτέ του μίσος. Προτιμούσε να πολεμά για την αγάπη με την αγάπη.
΄΄Για να κόψουμε ένα λουλούδι δεν χρειαζόμαστε μαχαίρι΄΄.
All you need is love. Αυτό που πραγματικά σου λείπει είναι η αγάπη, τραγουδούσε.
΄΄Προσχώρησε στην αντίδραση κάνοντας επανάσταση… ξαπλωμένος στο κρεβάτι΄΄ έλεγαν όσοι περίμεναν διαφορετική δυναμική. Διαφορετική πολιτική συνείδηση. ΄΄Μας έδωσε βέβαια το "Imagine" αλλά και αρκετά άλμπουμ μουσικού… αποπροσανατολισμού και ηχητικής αλλοφροσύνης΄΄
΄΄Ο Λέννον μάς έλεγε να φανταστούμε έναν κόσμο χωρίς ιδιοκτησίες αλλά αυτός έβγαζε εκατομμύρια και είχε απ΄όλα΄΄ είπε αργότερα ο εικοσιπεντάχρονος δολοφόνος του. Τον ενοχλούσε το απυρόβλητο.
Help ! I need somebody. Help !
Στην απολογία του ο δολοφόνος το μόνο που έκανε ήταν να διαβάσει ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Σάλιντζερ ΄΄Φύλακας στη σίκαλη΄΄… προτείνοντας να το διαβάσουμε όλοι.
Είναι η στιγμή που ο έφηβος ήρωας εξομολογείται, με τον δικό του τρόπο, στη μικρή του αδελφούλα πώς ονειρεύεται το μέλλον, τη ζωή του :
΄΄Τέλος πάντων, φαντάζομαι όλα αυτά τα μικρά παιδιά να παίζουν σ΄ αυτό το μεγάλο λιβάδι με τη σίκαλη και τέτοια. Χιλιάδες μικρά παιδιά και κανένας γύρω τους - κανένας μεγάλος, εννοώ - εκτός από μένα. Και στέκομαι στην άκρη ενός γκρεμού. Κι αυτό που έχω να κάνω είναι να πιάσω όποιον πάει να πέσει στον γκρεμό - εννοώ αν τρέχουν και δεν βλέπουν πού πηγαίνουν είμαι υποχρεωμένος να ξεφυτρώσω από κάπου και να τα πιάσω. Αυτό είναι το μόνο που με βλέπω να κάνω όλη τη μέρα. Είμαι ο φύλακας στη σίκαλη και τέτοια.΄΄
΄΄Κάποιος πρέπει να προστατεύει τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τα παιδιά΄΄ είπε ο δολοφόνος ΄΄ταυτισμένος΄΄ με τον ήρωα του Σάλιντζερ.
Σκοτώνοντας ; Θανάσιμες παρανοήσεις.
΄΄Τα θύματα είμαστε εγώ και αυτός, το παιδί και εγώ, πεθαίνω κάθε μέρα, κάθε λεπτό΄΄ είπε, στην απολογία του ο δολοφόνος του δεκαπεντάχρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου, εξομοιώνοντας… το θύτη με το θύμα. Θανάσιμες παρανοήσεις.
Είχαμε γενική δοκιμή στο θέατρο το βράδυ που σκοτώθηκε ο Αλέξης. Λίγα μέτρα πιο πέρα, Γραβιάς και Εμμανουήλ Μπενάκη, διάλεγα… παιδικά δωράκια για τους φίλους-συνεργάτες. Μας κόπηκε η χαρά με το μαχαίρι. Μας κόπηκε η ανάσα. Μας κόπηκε η ψυχή. Ματαιώσαμε, εννοείται, την πρεμιέρα.
΄΄Ο Αλέξης, λέει ο κολλητός του, ήταν ήσυχος. Αν τον κούραζε το μάθημα, αν βαριόταν, θα μπορούσε να τον πάρει ο ύπνος μες στην τάξη, σαν μικρό παιδί. Ολα τα άλλα παιδιά εκείνο το βράδυ ήταν πιο υποψιασμένα. Δεν ήταν κακά παιδιά. Απλά, ήξεραν πού βρίσκονται. Ισως αυτό να έφταιγε – πως ο Αλέξης ήταν έτσι αθώος΄΄. Ηξεραν πού βρίσκονται ! Ετσι αθώος ! Ξαφνικά, το να ζεις την εφηβεία έγινε ύποπτο.
Ποιο ήταν άραγε το αγαπημένο του τραγούδι ; Οι ροκ μπαλάντες που τραγουδούσε με την κιθάρα του; Το Imagine ίσως…
Nothing to kill or die for.
΄΄Μία μέρα πριν, λέγαμε τι θα κάνουμε όταν τελειώσουμε το σχολείο. ΄΄Εγώ δεν είμαι σίγουρος τι θα γίνω, είπε ο Αλέξης, αλλά θα γίνω διάσημος μια μέρα, θα το δεις΄΄. Μια μέρα μετά.
΄΄Ελάτε αν σας βαστάει, τσογλάνια΄΄. Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που είπε ο δολοφόνος πριν ευθυγραμμίσει την κάννη του με την καρδιά του παιδιού απέναντι. Στο ΄΄γιατί ;΄΄ των συναδέλφων, τραύλισε πως είδε σαν σε όραμα τον εαυτό του νεκρό σ’ ένα κρεβάτι και τη γυναίκα με τα παιδιά του να κλαίνε που τον σκότωσαν στα Εξάρχεια. Και χωρίς να του επιτεθεί κανένας, πυροβόλησε. Εκανε άλλους να κλαίνε.
Στο κινητό τού Αλέξη η πρώτη καταχώριση έγραφε ΄΄μαμά΄΄.
All you need is love.
Ο θάνατός του σημάδεψε μια ολόκληρη γενιά.
΄΄Αισθάνθηκα εγκλωβισμένος από την επίθεση, έβγαλα το πιστόλι και πυροβόλησα, νομίζω, δυο φορές. Δεν θυμάμαι πολλά πράγματα, έχω ακόμα στο μυαλό μου τους έντονους ήχους από σπασίματα και φωνές. Τα συναισθήματά μου εκείνη τη στιγμή είναι πάρα πολλά. Συνειδητοποιώ ότι έχω κάνει χρήση του όπλου και έχω συγκλονιστεί. Λέω στον συνάδελφο "πάμε να φύγουμε". Θυμάμαι, ότι κοιταζόμασταν, χωρίς να μιλάμε΄΄.
Τι να πουν ;
Αρχικά είχε υποστηρίξει ότι πυροβόλησε καθώς έτρεχε να ξεφύγει από την επίθεση νεαρών. Αντιφάσεις. Ηθελε, είπε, να διασφαλίσει τη σωματική του ακεραιότητα από την επίθεση που δεχόταν από τα παιδιά.
Σκοτώνοντας.
Οι δολοφόνοι καταδικάστηκαν. Για ανθρωποκτονία από πρόθεση με άμεσο δόλο.
Ούτε ο Τζων ούτε ο Αλέξης θα γυρίσουν πίσω.
Love, love me do !
6 Δεκέμβρη ο Αλέξης. 7 Δεκέμβρη σήμερα. 8 Δεκέμβρη ο Τζων.
Μια μέρα πριν - μια μέρα μετά.
Φαντάσου (Imagine - Τζων Λέννον)
Φαντάσου όλους τους ανθρώπους
να μοιράζονται όλο τον κόσμο
Μπορείς να πεις ότι είμαι ονειροπόλος
Αλλά δεν είμαι ο μόνος
Υ.Γ. 1 Τέσσερα χρόνια μετά τη δολοφονία του 15χρονου Αλέξη, η Ελλάδα έχει και τυπικά υποθηκεύσει το μέλλον αυτής της γενιάς.
Υ.Γ.2 ΄΄Μεταξύ των ετών 1961 και 1982, ο ΄΄Φύλακας στη Σίκαλη΄΄ αποτελούσε το πιο λογοκριμένο βιβλίο στα σχολεία και τις βιβλιοθήκες των ΗΠΑ. Οι ΄΄προκλήσεις΄΄ αφορούσαν κατά κύριο λόγο στο ότι υποβίβαζε τις οικογενειακές αξίες και τους ηθικούς κώδικες. Αν υπήρξατε ποτέ έφηβοι θα το διαβάσετε μονορούφι… ΄΄γιατί μιλάει σε ό,τι πιο απελπισμένο έχουμε όλοι μέσα μας΄΄.
Και του Αλέξη θα του άρεσε. Να θυμηθώ να του το πάω.
Υ.Γ. 3 Τον επίλογο της εφηβείας μας μελοποίησε, ανεπανάληπτα πιστεύω, ο Χατζιδάκις σε ποίηση του Γκάτσου.
Τα παιδιά κάτω στον κάμπο
κυνηγάνε τους αστούς
πετσοκόβουν τα κεφάλια
από εχθρούς και από πιστούς.
Τα παιδιά δεν έχουν μνήμη
τους προγόνους τους πουλούν
και ό,τι αρπάξουν δεν θα μείνει
γιατί ευθύς μελαγχολούν.
