O Zαν Ζενέ (1910-1986) από τα πρώτα χρόνια της ζωής του ήρθε αντιμέτωπος με το «παράλογο» μιας κοινωνίας που τον κατέταξε στο περιθώριο. Πήρε εκδίκηση γράφοντας ασταμάτητα...
Νόθος γιος μιας πόρνης που τον εγκατέλειψε στην πρόνοια, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του σε αναμορφωτήρια και φυλακές. Βίωσε τη βία, την εκμετάλλευση, υπερασπίστηκε την ομοφυλοφιλία του, έκανε την πένα του όπλο, κατέληξε να γίνει πολιτικός ακτιβιστής. Μάγεψε την γαλλική διανόηση (Ζαν Πωλ Σαρτρ, Ζαν Κοκτώ) αλλά δεν ξέχασε τα τραύματα που τροφοδοτούσαν το έργο του.
Έγραψε ποίηση, μυθιστορήματα (με πιο γνωστό την «Παναγία των λουλουδιών») και μια σειρά θεατρικών έργων που επιστρέφουν διαρκώς στη σκηνή. Το θέατρο για τον Ζενέ συνιστά πράξη εξέγερσης.
Το δημοφιλέστερο έργο του, οι «Δούλες» είναι εμπνευσμένο από ένα πραγματικό έγκλημα: το 1933 οι αδελφές Παπέν, εργαζόμενες υπηρέτριες σε ένα αστικό σπίτι σκότωσαν την Κυρία και την κόρη της. Ο Ζενέ με τις «Δούλες» και την «Υψηλή εποπτεία» αναγάγει τον τελετουργικό στοιχείο και τη μεταμφίεση σε συστατικά στοιχεία του έργου του.
Το 1955 δουλεύει το λιγότερο γνωστό μονόπρακτό του «Εκείνη» και δεσμεύει τον εκδότη του να κυκλοφορήσει το κείμενο μετά το θάνατό του. Το «Εκείνη» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη σκηνή με τη Μαρία Καζαρές στον πρωταγωνιστικό ρόλο σε σκηνοθεσία του Μπρούνο Μπαγέν, στα τέλη της δεκαετίας του ’80.
Στο «Μπαλκόνι» (1956), «μια ερωτικοπολιτική τελετουργία», ένας οίκος ανοχής γίνεται η μικρογραφία του κοινωνικού κατεστημένου, με τους «πελάτες» να υποδύονται διάφορους ρόλους για να ικανοποιήσουν τις φαντασιώσεις τους. Το εν λόγω κείμενο «αγκάλιασαν» σημαντικοί σκηνοθέτες, από τον Τζόρτζιο Στρέλερ ως τον Πίτερ Μπρουκ. Με το εξίσου εμπρηστικό «Οι νέγροι» (1959) στρέφει τα πυρά του στο ρατσισμό.
Όμως το έργο με το οποίο κατόρθωσε να προκαλέσει τις μεγαλύτερες αντιδράσεις στη σκηνή του Οντεόν το 1966 ήταν το «Παραβάν», καθώς θεωρήθηκε ότι αναφερόταν εμμέσως στον αγώνα της Αλγερίας για ανεξαρτησία. Ο Ζαν Ζενέ πέθανε τη νύχτα της 14ης Απριλίου 1986 στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου στο Παρίσι.
Μάνια Στάικου
Πηγή: click@life
