Το Μπετόν του Τόμας Μπέρνχαρντ ήταν για πολλά χρόνια στη βιβλιοθήκη μου, από τότε που πρωτοκυκλοφόρησε, εκεί γύρω στο ’90. Ένα μικρό, μαυρόασπρο- στην εμφάνιση, αλλά και στο περιεχόμενο- βιβλίο σε εξαιρετική μετάφραση του Αλέξανδρου Ίσαρη που πάντοτε βρισκόταν σε περίοπτη θέση, μπαινόβγαινε και ανεβοκατέβαινε μες στα χρόνια και κυκλοφορούσε στο σπίτι, στις διακοπές και σε άλλες σημαντικές στιγμές. Ο έντονος σαρκασμός του κειμένου πάντοτε έδινε προοπτική και θέα σε δύσκολες στιγμές επικοινωνίας με το κοινωνικό σύνολο. Η δύναμη αυτού του κειμένου σε λύτρωνε τις περισσότερες φορές και σου έδινε τη δυνατότητα να δεις την πραγματικότητα από μια πιο αποστασιοποιημένη σκοπιά.
Έτσι, πέρυσι, όταν η επιθυμία να ανεβάσω κάποιο έργο δεν ήταν και τόσο δυνατή, το Μπετόν εμφανίστηκε πάλι και έδωσε, όπως πάντα, τη λύση. Η απαγγελία από στήθους, εκεί κοντά στα ξημερώματα, κράτησε περίπου τρείς εβδομάδες. Η άγρυπνη παρακολούθηση από τη Μαρία Γίτσα στη σκηνοθετική επιμέλεια και οι συμβουλές πάνω στις ψυχικές μεταπτώσεις του ήρωα από την κλινική ψυχολόγο Αμαλία Ατσαλάκη έδωσαν το σκηνικό αποτέλεσμα.
Οι παραστάσεις που ακολούθησαν τόσο στο Beton7 όσο και στο θέατρο Αυλαία στη Θεσσαλονίκη που φιλοξενήθηκε η παράσταση, αλλά και αυτές τις μέρες πάλι στο Beton7, δικαίωσαν την επιλογή και επαλήθευσαν τον ορισμό ότι στο θέατρο ένα καλό κείμενο, μια καρέκλα, ένας προβολέας και ένας ηθοποιός μπορούν να οδηγήσουν στη λύτρωση τόσο τον ερμηνευτή όσο και αυτούς που το παρακολουθούν.
Η κατάδυση στον κόσμο του Τόμας Μπέρνχαρντ είναι το πέρασμα, όπως το περιγράφει ο Δάντης στη Θεία Κωμωδία: Κόλαση- Καθαρτήριο- Παράδεισος. Ο ήρωας του έργου, περνώντας από τον καλπάζοντα σαρκασμό του κοινωνικού περίγυρου, οδηγεί το θεατή σε μια ουσιαστική λύτρωση, αλλά ταυτόχρονα και συγκίνηση.
Παράλληλα ανίχνευσα έναν Αμερικανό συγγραφέα, τον Wallace Shawn, που τα έργα του δίχασαν στην Αμερική. Υπήρξε για αρκετά χρόνια στο περιθώριο των αμερικανικών σκηνών, εξαιτίας της θεματολογίας των έργων του. Όταν ανέβασε για πρώτη φορά στο Royal Court το «Ξενύχτι», το οποίο παρουσιάζουμε στο Beton7, εισέβαλε το τμήμα ηθών!
Ο Wallace Shawn συνεργάστηκε με τον Γούντι Άλεν, τον Στίβεν Φρίαρς και τον Λουί Μαλ και συστήθηκε στο ελληνικό κοινό με το έργο «Το πένθος του αρουραίου» από το Θέατρο των Εξαρχείων.
Έχει επηρεαστεί πολύ από το ευρωπαϊκό θέατρο, όπως ο Σέπαρντ και ο Μάμετ, και τράβηξε την προσοχή μου συνεχίζοντας μια εμμονή που έχω με την παρουσίαση ιδιόρρυθμων συγγραφέων, όπως παλιότερα του Άντονι Νίλσον, του Στίβεν Μπέρκωφ, αλλά και τα τελευταία χρόνια του Ντένις Κέλι και της Ντέα Λόχερ.
Το «Το ξενύχτι» είναι ένα κείμενο που προκαλεί και απομυθοποιεί το αμερικάνικο όνειρο, παρουσιάζοντας στη σκηνή σεξουαλικές νευρώσεις, βουλιμικές διαταραχές και ναρκισσιστικές προβολές κυριαρχίας: εικόνες οικείες από τη σύγχρονη κοινωνία.
Για το έργο αυτό συνεργάστηκα με ηθοποιούς με τους οποίους έχω ξανασυναντηθεί στο παρελθόν και είναι σημαντικό να συναντάς ανθρώπους που γνωρίζουν καλά τις ιδιορρυθμίες σου και αφοσιώνονται απόλυτα στην επίτευξη του πιο άρτιου σκηνικού αποτελέσματος.
Ο ιδιόρρυθμος Wallace Shawn με τον ισοπεδωτικό σαρκασμό του συμπληρώνει από μια άλλη σκοπιά την επιλογή του Τόμας Μπέρνχαρντ και το Μπετόν. Το «Ξενύχτι» είναι μια συνειδητή επιλογή ενός έργου που φαινομενικά δεν προέρχεται από την προθήκη των «σημαντικών έργων του παγκόσμιου δραματολογίου», αλλά δίνει τη δυνατότητα να αναδειχθούν αθέατες πλευρές της ανθρώπινης ύπαρξης με τις οποίες πολλοί συγγραφείς αποφεύγουν ή αρνούνται να ασχοληθούν. Και τα δύο έργα είναι παραγωγές του Beton7.
