Μία συνέντευξη για δουλειά - τέσσερις υποψήφιοι - μία φωνή. Μία σειρά από εξευτελιστικές ερωτήσεις και δοκιμασίες, μετατρέπουν ένα φυσιολογικό "interview" σε μία διαδικασία κωμικοτραγικού παραλογισμού. Λίγο πριν φύγει για το θέατρο "Βικτώρια" για την παράσταση "Interview", ο Χρήστος Θάνος μου είπε όσα δεν ήξερα κρατώντας για το τέλος την αναφορά σε μια κοινή μας αγάπη: τον Μπρεχτ.
Πώς δημιουργείται ένα θεατρικό κείμενο κατά τη διάρκεια των προβών;
Καταρχάς χρειάζεται μία ισχυρή ιδέα που να έχει κάτι να πει – πράγμα όχι και τόσο απλό. Στη συνέχεια απαιτείται πολλή έρευνα από όλους τους συντελεστές, και σε ομαδικό, αλλά και σε ατομικό επίπεδο. Μετά πρέπει να δημιουργείται ένα πρόσφορο έδαφος, το οποίο να εμπνέει τα μέλη της ομάδας να φέρνουν ιδέες, οι οποίες με απελευθεροωμένη διάθεση και χωρίς συστολή, παρουσιάζονται μέσω τις διαδικασίας των αυτοσχεδιασμών. Αυτοί οι αυτοσχεδιασμοί καταγράφονται και ξεκαθαρίζονται διαρκώς, ώστε να κρατηθούν τα πιο χρήσιμα κομμάτια τους. Αυτή είναι και η πιο κρίσιμη φάση, αφού εδώ δημιουργούνται οι χαρακτήρες και οι μεταξύ τους σχέσεις. Στη συνέχεια χρειάζεται μία αυστηρή δομή, πάνω στην οποία τελικά, όλα τα μέλη της ομάδας, με έντονα τα χακτηριστικά του αυθορμητισμού και της συνειρμικής επικοινωνίας, συγγράφουν από κοινου το έργο, επικεντρώνοντας φυσικά ο κάθε ηθοποιός στο ρόλο που τελικά θα ερμηνεύσει.
Πρέπει όμως να διευκρινίσω ότι στην περίπτωσή μας το ζητούμενο δεν είναι να φτιάξουμε μία σπονδυλωτή δράση, όπου παρουσιάζονται κείμενα αγαπημένων συγγραφέων, άρθρα από εφημερίδες, μαρτυρίες κ.τ.λ, αλλά ένα πρωτότυπο και ολοκληρωμένο θεατρικό έργο. Γι’ αυτό και απαιτείται, όλα τα μέλη της ομάδας να είναι δημιουργικά και να έχουν μια κάποια συγγραφική ικανότητα. Είναι επίσης απαραίτητο να υπάρχει ένας άνθρωπος που να διευθύνει την όλη διαδικασία και ο οποίος μπορεί να διασφαλίσει την ενότητα του κειμένου, την δομική του ακεραιότητα και το ενιαίο δραματουργικό του ύφος. Κάπως έτσι λοιπόν, αρκετά περιληπτικά, μπορεί να δημιουργηθεί ένα θεατρικό κείμενο κατά την διάρκεια των προβών. Τουλάχιστον ‘’ΕΜΕΙΣ’’ έτσι λειτουργούμε.
Συνεντεύξεις των συνεντεύξεων για δουλειά χωρίς αντίκρυσμα σε καιρούς εκμετάλλευσης. Είχατε οργή μέσα σας;
Ναι. Ο καθένας από εμάς κουβαλάει έντονη οργή και απογοήτευση μέσα του, πράγμα που μεταφέρεται ως εκφραστική ανάγκη στην ομάδα. Ως ομάδα όμως, δεν μας χαρακτηρίζει η οργή, αλλά η ορμή. Μία θετικά δημιουργική ορμή, η οποία θεωρώ ότι αποτυπώνεται επί σκηνής. Όλοι φέρνουμε στην ομάδα την ανάγκη μας για αντίδραση. Η ανάγκη όμως αυτή, μέσα στην ομάδα μετατρέπεται σε δράση αυτούσια, που δεν καθορίζεται από τους εξωγενείς παράγοντες που προκαλούν την ανάγκη μας για αντίδραση.
Τι ακριβώς συμβαίνει με τους θεατές; Χθες, που βρέθηκα στο "Βικτώρια" τους είδα να βγαίνουν με κολλημένα νούμερα στο... πέτο.
Στο “Interview” δεν υπάρχουν θεατές παρά μονάχα υποψήφιοι. Υποψήφιοι για μία δουλειά αγνώστου περιεχομένου, που πιθανότατα καμία σχέση δεν θα έχει με το αντικείμενό τους. Υποψήφιοι που παρακολουθούν αμήχανα, πότε γελώντας έντονα και πότε αντιδρώντας με θλίψη και εκευρισμό, τους συνυποψηφίούς τους που προηγούνται στη σειρά, να υφίστανται επί σκηνής έναν κωμικοτραγικό παραλογισμό. Όπως ακριβώς εξάλλου συμβαίνει και στην καθημερηνότητά μας. Χάνουμε σταδιακά την αξιοπρέπειά μας όλο και περισσότερο, είτε ζώντας το προσωπικό μας βιωτικό δράμα, είτε παρακολουθώντας του διπλανού μας, γνωρίζοντας ότι αυτό το δράμα βρίσκεται έξω από την πόρτα μας, αυταπατόμενοι όμως ότι δεν πρόκειται την χτυπήσει. Στο τέλος, οι περισσότεροι θεατές αποχωρούν εξοργισμένοι. Και εύχομαι αυτή η αίσθηση να τους ακολουθεί διακριτικά και να τους βοηθάει να θυμούνται ότι δεν νοείται να ανέχονται να αντιμετωπίζονται με τον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι υποψήφιοι της παράστασής μας.
Η δική σου εμπειρία από τις συνεντεύξεις ποια είναι;
Αντίστοιχες εμπειρίες έχω αποκλειστικά και μόνο από ακροάσεις, από τις οποίες έχω περάσει ως ηθοποιός. Η αλήθεια είναι ότι οι καλλιτέχνες συνήθως έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία σε αυτά τα θέματα. Και αυτοί οι ίδιοι οι καλλιτέχνες όμως, όταν τους δοθεί το “προνόμιο” της εξουσίας (σκηνοθέτες, παραγωγοί, θιασάρχες) είναι πολύ πιθανό να αναπτύξουν το χαιρέκακο φαινόμενο του σαδισμού προς τους ‘’κατώτερους’’ απλούς ηθοποιούς.
Στην παράστασή μας έχουμε και μία σκηνή ακρόασης, καθώς μία εκ των υποψηφίων είναι ηθοποιός. Η απρόσωπη Φωνή μάλιστα, που αξιολογεί τους υποψηφίους, της ζητάει να κάνει κάτι που στους θεατές μπορεί να φαίνεται πολύ τραβηγμένο, το οποίο όμως έχει ζητηθεί στην ‘’πραγματική ζωή΄’ σε ακρόαση από έναν πολύ επιτυχημένο σκηνοθέτη.
Γιατί η profile -picture σου στο Φέισμπουκ είναι ένα σκίτσο του Μπρεχτ (σε προ-συμπάθησα και μόνο απ' αυτό);
“Ο φασισμός δεν μπορεί να πολεμηθεί παρά σαν καπιταλισμός στην πιο ωμή και καταπιεστική του μορφή, σαν ο πιο θρασύς κι ο πιο δόλιος καπιταλισμός. Η βαρβαρότητα γίνεται ορατή απ' τη στιγμή που το μονοπώλιο δεν μπορεί πια να προστατευτεί παρά μονάχα με την ανοιχτή βία.”
Μπέρτολτ Μπρεχτ
Γι’ αυτό. Και γιατί είναι ένα πολύ ωραίο σκίτσο, δε συμφωνείς;
Έχω το ίδιο στο γραφείο μου.
Χρύσα Φωτοπούλου
