Παρακολουθούμε τα τελευταία λεπτά της πρόβας του "9:05", στο "Διάνα". Από τον εξώστη. Είχα χρόνια να δω τον Παπακωνσταντίνου σε πρόβα, από την εποχή του "Οξυγόνου". Είπαμε (μεταξύ μας) με την Μαρία τα γνωστά, τις διαχρονικές, επιφωνηματικές φράσεις που λέγονται για τον Βασίλη, χρόνια τώρα και ύστερα ξεκίνησε η συζήτηση. Στην Πανεπιστημίου, είχαν πέσει τα πρώτα δακρυγόνα..
Βασίλη, πώς σου ήρθε η ιδέα του "9:05"; Θ μπορούσε να είναι ένας άμεσος φόρος τιμής στο ελληνικό τραγούδι για το οποίο αισθάνεσαι ευγνώμων;
Αυτό το πράγμα το είχα στο μυαλό μου πάρα πολλά χρόνια και το παίδευα και είπα φέτος να το κάνουμε. Απευθύνθηκα, λοιπόν, στον Οδυσσέα Ιωάννου, στον Χρήστο Θηβαίο και στον Παντελή Βούλγαρη. Τους είπα την ιδέα μου και μπορώ να πω ότι ενθουσιάστηκαν. Και έτσι ξεκίνησε όλο αυτό. Ήθελα να είμαστε ένα συγκρότημα της Μεταπολίτευσης που ξεκινάει περιοδείες, συναυλίες, όπως είναι δηλαδή και η τωρινή δουλειά μας. Μόνο που οι περιοδείες αυτές δεν έχουν εδώ και τώρα, θα γίνονται μέσα σε σαράντα χρόνια. Κι όμως, περιμένουμε να έρθει το τρένο να μας πάρει, γιατί πηγαίνουμε με το τρένο, όπως πηγαίναμε και τότε. Και περιμένουμε το τρένο. Και όπως περιμένουμε το τρένο φυσικό είναι να κάνουμε πρόβα εκεί στο σταθμό που το περιμένουμε. Μέχρι εδώ μπορώ να σου πω.
Και ο τίτλος;
Το "9:05", τον τίτλο, τον γεννήσαμε όλοι μαζί. Γιατί το τρένο είναι των 9:05. Το 9:05 δε λέει τίποτα, θα μπορούσε να είναι ώρα έναρξης την Παρασκευή, ξέρω γω, και την Πέμπτη, από τη μία. Συγχρόνως, συμπίπτει δε ότι η αμαξοστοιχία είναι των 9:05.
Και με τους τρεις (Ιωάννου, Βούλγαρη, Θηβαίο) δε σχετίζεσαι μόνο επαγγελματικά. Ο κόσμος έχει την αίσθηση ότι θ' ακούσει τις βαθύτερες σκέψεις μιας παρέας. Και μ' αυτό κολλάει.
Με όλους. Και όλοι με όλους, χρόνια τώρα. Τα κείμενα του Οδυσσέα μας τοποθετούν μέσα στο χρόνο, σε περιόδους, που τις έχουμε ζήσει όλοι. Δηλαδή έχουμε βρεθεί σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, σε συναυλίες διαμαρτυρίας και ο Βούλγαρης και ο Οδυσσέας και εγώ και ο Χρήστος. Είναι μια ματιά κοινωνική στην ιστορία των σαράντα χρόνων.
Έχεις ν' ανέβεις σε θεατρική σκηνή από το 1975, επί "Εχθρου λαού" ;
Τραγούδησα στον "Εχθρό λαό", το καλοκαίρι του 1974. Ήταν ένα μεικτό πράγμα. Μουσική και θέατρο μαζί. Μπορώ να πω και στο "Αχ Μαρία", σ' ένα χιουμοριστικό επίπεδο, έγιναν τέτοια πράγματα, για τρία χρόνια. Μετά συνέχισα και με τον Μπουλά. Και στο Άλσος και στο Κεντρί. Δε θα μπορούσα να είμαι σε πίστα, ποτέ δεν έχω υπάρξει σε πίστα. Μόνο σε μουσικές σκηνές έχω υπάρξει. Θέλουμε να υπάρχουν και άλλα επίπεδα. Δε θέλουμε να έρχεται ο κόσμος και να διασκεδάζει επιδερμικά. Θέλουμε και να σκέφτεται και να μας καταλαβαίνει. Δεν παραδίδουμε κανένα μάθημα. Απλώς, εμείς έχουμε ανάγκη να εκφραστούμε.
Έχεις υπάρξει νοσταλγός μιας εποχής; Ή νοσταλγείς παραδεχόμενος ότι τίποτα δε χάθηκε, όλα είναι στο παρόν κτλ;
Σ' ένα στίχο που έχω τραγουδήσει και τυχαίνει να είναι του Οδυσσέα Ιωάννου, λέει ο Οδυσσέας "η νοσταλγία είναι πέτρα στο λαιμό". Και βέβαια είναι καλό να θυμάσαι. Το θέμα είναι να είσαι ζωντανός και να κοιτάς πιο πολύ στο τώρα και το μέλλον, παρά να γυρίζεις πίσω, σηκώνοντας τα χέρια ψηλά και νοσταλγώντας παλιές, καλές εποχές. Αυτό είναι λάθος. Πρέπει να διεκδικείς τις νέες καλές στιγμές.
Είσαι ένας απ' τους ερμηνευτές που έχει συνδεθεί με τραγούδια που έμειναν στην ιστορία. Πότε ένα τραγούδι, Βασίλη, μένει στην ιστορία;
Τα τραγούδια χωρίζονται σε καλά και κακά. Αυτό δεν το κρίνει κανείς, όταν τα τραγούδια βγαίνουν. Το κρίνει μόνο ο χρόνος. Για πόσο καιρό μένουν στις καρδιές των ανθρώπων. Αυτή είναι η μόνη κριτική που μπορεί να ασκηθεί σ' ένα τραγούδι. Και κανείς "ευκαιριάκιας επαΐων", που κάνει τον κριτικό, δεν μπορεί να πει κάτι επί της ουσίας. Την κριτική πάνω στην τέχνη δεν την δέχομαι. Βλέπεις ότι τα τραγούδια τα ουσιαστικά που έγιναν για να εκφραστεί ο δημιουργός τους, γιατί αν δεν εκφραστεί θα σκάσει λόγω ευαισθησίας, είναι και μια λύτρωση γι' αυτόν. Και μετά πάλι με τεντωμένες τις κεραίες, ξανα-ευαισθητοποιείται και πάει για το καινούριο. Έτσι γίνεται.
Στην Πανεπιστημίου αυτή τη στιγμή (Σάββατο, 6/12, βράδυ) έχει συγκεντρωθεί κόσμος για να πραγματοποιήσει πορεία στη μνήμη του Α. Γρηγορόπουλου. Ένα παιδί είναι στην 26η μέρα απεργίας πείνας. Οι δικές σου σκέψεις ποιες είναι;
Ζούμε σε άθλιες συνθήκες. Σε συνθήκες που προσπαθούν να εξαλείψουν κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ζούμε συνθήκες, θα έλεγα, μιας μοντέρνας χούντας, η οποία δε χρησιμοποιεί τανκς. Χρησιμοποιεί πολύ πιο επικίνδυνα όπλα για να καταρρακώσει τις συνειδήσεις των ανθρώπων, για να χάσουν το κουράγιο τους και να φτάνουν ακόμη και μέχρι την αυτοκτονία. Οι εκπρόσωποι της κυβέρνησής μας είναι απλοί λογιστές, δεν έχουν καμία σχέση με την κοινωνική πολιτική, είναι λογιστές των αφεντικών τους. Τους εξυπηρετούν συνέχεια. Έχουν φτάσει σε ένα σημείο να μην μπορούν να πάρουν μια ανθρώπινη θέση απέναντι στον Νίκο Ρωμανό. Αποδεικνύεται πάλι ότι αυτή παράνομη κυβέρνηση παρανομεί ξεδιάντροπα για ακόμη μία φορά.
Πιστεύω ότι έχεις ζήσει και ζεις όπως σκέφτεσαι. Αν κάνω λάθος, πες με ρομαντική.
Προσπαθώ να ζω όπως σκέφτομαι. Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Τουλάχιστον, υπάρχει το φιλότιμο και η προσπάθεια. Το ζητούμενο είναι να παίρνεις μέρος στη λύση των προβλημάτων γιατί αλλιώς είσαι μέρος του προβλήματος και συ ο ίδιος.
*Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Οδυσσέας Ιωάννου και ο Χρήστος Θηβαίος συμμετέχουν στην παράσταση "9:05" που θ' ανέβει σε λίγες μέρες, στο Θέατρο "Διάνα", σε σκηνοθεσία Παντελή Βούλγαρη.
