Ο Γιώργος Κιμούλης είναι ένας καλλιτέχνης με βαθιά πολιτική συνείδηση. Αυτή η αγωνία του, η αισόδοξη όμως αγωνία, τον έκαναν φέτος να επιλέξει το "Party Time", μια παράσταση βασισμένη σε έργα του Πίντερ σε δική του σκηνοθεσία, αλλά και στη συνέχεια τον "Βασιλιά Ληρ" του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία του Τομάς Παντούρ, σε μια προσπάθεια να εκφράσει την ανάγκη της εποχής μας για συλλογικότητα, που όπως πιστεύει, θα φέρει την ευτυχία και την αλλαγή.
Τι είναι το "Party Time";
Μια ενιαία ιστορία που βασίζεται σε 4 έργα του Πίντερ. Ο άξονας ουσιαστικά που ενώνει αυτά τα έργα και το βασικό τους θέμα είναι η πολιτική απάθεια ως προϊόν της συστημικής βίας και της κρατικής τρομοκράτησης. Στην παράσταση παρακολουθούμε δύο ομάδες ανθρώπων, δυο διαφορετικούς κόσμους: μια οικογένεια που συλλαμβάνεται με μοναδική αιτία τη διαφορετικότητά της, όσον αφορά στη φυλή, τη θρησκεία και την ιδεολογία της, και μια ομάδα που διασκεδάζει, αδιαφορώντας για ό,τι συμβαίνει έξω από το δικό της χώρο.
Κάπως έτσι συμβαίνει και σήμερα…
Ναι, και ακριβώς γι’ αυτό το λόγο επέλεξα να ανεβάσω το συγκεκριμένο έργο. Αυτή βέβαια η απάθεια δεν ξεκίνησε τώρα. Τώρα βιώνουμε το αποτέλεσμα, στην πραγματικότητα όλο αυτό οργανώνεται εδώ και παρά πολλά χρόνια κι έτσι πέρασε η αντίληψη στον κόσμο ότι η πολιτική ανήκει μόνο στους πολιτικούς.
Μέσα από ποιες ενέργειες έγινε αυτό, κατά τη γνώμη σας;
Καταρχάς, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συντέλεσαν σε αυτό, απαξιώνοντας τους πολιτικούς. Με αυτό τον τρόπο απαξίωναν την ίδια την πολιτική. Παράλληλα το γνωστό πελατειακό σύστημα διακυβέρνησης, τα παιχνίδι όλης της διαπλοκής που τώρα το παρακολουθούμε ως κάποιο θέαμα αστυνομικού ενδιαφέροντος και η διαρκής εξαγορά απ' την οποία επιλεκτικά δημοσιοποιούσαν ό,τι τους συνέφερε, δημιούργησαν ένα κλίμα συνεχούς καχυποψίας προς τους πολιτικούς και οδήγησαν στην πλήρη απαξίωση. Δυστυχώς ελάχιστοι κατάλαβαν ότι με αυτό τον τρόπο απαξιώνεται και η ίδια η έννοια της πολιτικής.
Ναι, αλλά όλα αυτά δεν επηρέασαν τελικά το άτομο σε προσωπικό επίπεδο;
Ο άνθρωπος δε μεταμορφώνεται ερήμην του περιβάλλοντος χώρου, όταν λοιπόν ο περιβάλλων χώρος έχει ως σημαία την αδιαφορία, όταν «μαθαίνει» στους ανθρώπους ότι δεν υπάρχει κοινωνία, αλλά μόνο άτομα, βοηθάει στο να διαμορφωθεί ένας νέος ανθρωπολογικός τύπος που θα ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό του... Κατ’ επέκταση είναι λογικό να επηρεάζεται και το προσωπικό περιβάλλον του καθενός.
Μάλλον όμως δεν ενδιαφέρεται ούτε για τον εαυτό του..
Φαίνεται ότι δεν ενδιαφέρεται, επειδή κάνει τελικά κακό στον εαυτό του. Αν συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος ότι η ευτυχία δεν είναι ενικού αριθμού, αλλά πληθυντικού, τότε τα πράγματα θα αλλάξουν. Η ευτυχία βρίσκεται στο συλλογικό, αλλά σε ένα συλλογικό πραγματικό κι όχι φαντασιακό.
Η τέχνη πώς μπορεί να επηρεάσει τα πράγματα;
Μόνο με έναν τρόπο: με τη βασική της ιδιότητα, την υπομνηστική. Η Τέχνη υπενθυμίζει στους ανθρώπους αυτά που ξεχνούν. Και ενθρονίζει ξανά και ξανά όλα αυτά που δυστυχώς στις μέρες μας τα θεωρούμε άχρηστα: όνειρο, ελπίδα, ιδέα, ουτοπία. Ο σύγχρονος άνθρωπος πιστεύει ότι το μόνο που αξίζει είναι αυτό που του είναι χρηστικό στον παρόντα χρόνο.
Οπότε τι έρχεται να υπενθυμίσει το "Party Time";
Ότι από τη στιγμή που αδιαφορούμε για τους άλλους και οι άλλοι θα αδιαφορήσουν για εμάς. Και ότι δεν είναι δυνατό επειδή μας είπαν κάποιοι πως αρκετά ονειρευτήκαμε, πρέπει κι εμείς να πάψουμε ωα έχουμε όνειρα. Τα τελευταία χρόνια κλείσαμε το φως του ονείρου, γίναμε φανατικοί ενός ψευδορεαλισμού και περιμένουμε το βράδυ να δούμε κάποια όνειρα στον ύπνο μας. Από τη στιγμή όμως που σταματήσαμε να βλέπουμε όνειρα με ανοιχτά μάτια, δεν πρόκειται να τα δούμε με κλειστά.
Η τέχνη μέσα σε αυτό τι ρόλο παίζει;
Η τέχνη δε φταίει ποτέ. Οι καλλιτέχνες ίσως. Οι καλλιτέχνες από τη στιγμή που και αυτοί επηρεαστήκαν από τη χρηστική αξία των πραγμάτων, δηλαδή πόσοι θα έρθουν να μας δουν, ποιοι και πώς, συνέβαλαν σε αυτό. Μπαίνοντας σε αυτή τη λογική έγιναν επίκαιροι κι όχι σύγχρονοι. Όταν λοιπόν η επικαιρότητα και η κρατούσα αντίληψη είναι αυτή, που ανέφερα πιο πριν, και οι καλλιτέχνες επηρεάζονται και τα προϊόντά τους είναι αντίστοιχα.
Μετά το "Party time", έρχεται ο "Βασιλιάς Ληρ"… Ακόμα ένα πολιτικό έργο...
Ναι, όντως, είναι εμφανής η σύγκρουση της γενιάς που φεύγει και της γενιάς που έρχεται. Τι σημαίνει παραδίδω την εξουσία στην επερχόμενη γενιά, μήπως το κάνω για να συνεχίζω να την καθοδηγώ;
Το "Party time" είναι μια παράσταση για το τώρα και ο "Βασιλιάς Ληρ" είναι μια παράσταση για το μετά, το αύριο. Γι’ αυτό τα επέλεξα αυτά τα έργα φέτος, πιστεύοντας ότι η χρονική περίοδος του ενός και του άλλου θα έχει δημιουργήσει και τις αντίστοιχες κοινωνικοπολιτικές αλλαγές.
Ποια πιστεύετε ότι θα είναι αυτή η αλλαγή;
Οι εκλογές και η απόφαση των πολιτών για το ποιοι θέλουν κα κυβερνήσουν αυτή τη χώρα.
Έχετε καλέσει για τον «Βασιλιά Ληρ» τον Τομάς Παντούρ να σας σκηνοθετήσει.
Πιστεύω ότι ίσως είναι ο σημαντικότερος σκηνοθέτης του postdramatic theatre. Ο Liehmann τον αναφέρει ως τον πιο σημαντικό, σε πολλά πανεπιστήμια αναλύονται οι παραστάσεις του. Ο Παντούρ αποδομεί το κείμενο και το επανασυνθέτει, δεν κάνει μια ψευδή αποδόμηση του κειμένου. Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν μπορει να δει μόνο την ανάλυση, πρέπει να το επανασυνδέσεις όλο αυτό. Κατά τη διάρκεια της ερμηνείας μπορεί να διασπάσει σε κομμάτια αυτό που αναλύει. Στη συνέχεια, όταν θέλει να το εμφανίσει ξανά, οφείλει να το συνθέσει και πάλι. Καλώς ή κακώς η εκκάλυψη της ανάλυσης έχει ανάγκη ξανά την κρυπτότητα της σύνθεσης.
Πώς βλέπετε το θέατρο στην Ελλάδα σήμερα;
Δεν υπάρχει ένα "γενικό θέατρο", υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται με το θέατρο, με τις αγωνίες τους, με αυτό που προσπαθεί ο καθένας να εκφράσει. Θα ήταν άδικη μια γενική κατηγοριοποίηση προς τον κάθε καλλιτέχνη. Η αυτονομία του καθενός ξεχωριστά διαμορφώνει την ιστορία του ελληνικού θεάτρου.
Πότε λέτε εσείς ότι μια παράσταση είναι καλή;
Πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο, πάρα πολλοί. Από τις ανάγκες που έχω εκείνη τη στιγμή. Ο θεατής δεν έρχεται στο θέατρο tabula rassa, είναι ήδη προπληροφορημένος. Και η επιλογή του να πάει σε μια συγκεκριμένη παράσταση, καθορίζει και τι θα εισπράξει από αυτή. Ο καλλιτέχνης όμως πρέπει να είναι συνεπής με αυτό που θέλει να πει ή να ρωτήσει μέσα από την παράστασή του.
Τι κάνει έναν ηθοποιό καλό;
Το να καταλάβει ότι πάνω απ’ όλα η διδαχή βρίσκεται στην ίδια του τη ζωή. Σαν τους ποιητές… Μπορείς να μάθεις όλους τους τρόπους, όλες τις φόρμες, αλλά αν δεν κοιτάζεις ποιητικά τον κόσμο, δεν μπορείς να γράψεις ποίημα. Το βασικό τοπίο που θα μάθει την τέχνη του ένας ηθοποιός είναι η ζωή και οι άλλοι άνθρωποι και αυτό δεν μπορεί να διδαχτεί.
Ένα μεγάλο σας όνειρο;
Γενικά ονειρεύομαι, ελπίζω και έχω ιδέες, αλλά πληθυντικού αριθμού…
Α.Κ.
