Με αφορμή τον " Ματωμένο γάμο" του Λόρκα που ανεβάζει στο θέατρο Αποθήκη ο Γιάννης Κακλέας μιλάει στο onlytheater για την τραγωδία του έρωτα, για τα άκρα που επιλέγει να διαπραγματεύεται στις παραστάσεις του καθώς εκεί βρίσκεται η αλήθεια και για τους φόβους που μας εμποδίζουν να ζήσουμε τα ονειρά μας, οδηγώντας μας στην καταστροφή.
Γιατί επιλέξατε φέτος τον "Ματωμένο γάμο του Λόρκα;
Είναι ένα έργο βαθιά ριζωμένο μέσα μου, ήθελα πολύ να το ανεβάσω. Είναι από τα αριστουργήματα του θεάτρου. Μια σύγχρονη τραγωδία που διαπραγματεύεται θέματα που με απασχολούν, όπως ο έρωτας, ο αγώνας για να πραγματοποιήσουμε τις επιθυμίες μας και η τραγωδία όταν τα όνειρά μας καταρρίπτονται. Ο Λόρκα γράφει αυτό το έργο σε μια Ισπανία που εκείνη την εποχή το αναρχικό κίνημα ήταν σε έξαρση, που το όνειρο για την ελευθερία ήταν ζωντανό και δυστυχώς βίωσε την ήττα. Και αυτή η Ισπανία τελικά σκότωσε τον μεγάλο ποιητή. Ο Λόρκα μαγνητιζόταν από την παράδοση, αλλά και τα σύγχρονα ρεύματα τέχνης και αυτός ο συνδυασμός ήταν εκρηκτικός.
Ένας από τους χαρακτήρες του έργου λέει: « Καλύτερα να πεθάνεις χύνοντας όλο το αίμα σου, παρά να ζεις και να το έχεις σάπιο στις φλέβες σου». Αυτή η φράση χαρακτηρίζει το ύφος της σκηνοθεσίας. Όταν ένας άνθρωπος δεν είναι στο δρόμο των ονείρων του και των επιθυμιών του, η αρρώστια, καταστροφή και παρακμή είναι βέβαιες. Η δυτική κοινωνία σήμερα βιώνει αυτή την κατάσταση και βλέπουμε και τα αποτελέσματα στις βίαιες πράξεις των ανθρώπων. Παρόλο που ακούγομαι κοινωνικός, γιατί με αφορούν οι ζυμώσεις στην κοινωνία, το έργο διαπραγματεύεται τις ανθρώπινες σχέσεις, τον έρωτα, την επιθυμία της ηδονής και την απελευθέρωση του σώματος , αλλά και την καταπίεση που δεχόμαστε από τον ίδιο μας τον εαυτό. Η παράσταση γοητεύεται από την πιο σκοτεινή και αμείλικτη πλευρά αυτού του φαινομένου.
Η Νύφη και ο Λεονάρντο φεύγοντας μπορούν στ’αλήθεια να πραγματοποιήσουν την βαθύτερη επιθυμία τους;
Η Νύφη και ο Λεονάρντο γνωρίζουν ότι θα πεθάνουν και εδώ είναι το ποιητικό στοιχείο του Λόρκα. Μέσα από το θάνατο απελευθερώνονται από το μικρό τους εγώ και ερωτεύονται. Εμείς φωτίσαμε τη σκοτεινή πλευρά του έρωτα στην παράσταση, αυτή τη φωτιά που μας καίει, το duende, η δύναμη η οποία καταστρέφει τα πάντα και οδηγεί αυτή την ιστορία στην κάθαρση. Επιλέξαμε να δούμε την εσωτερική πλευρά των πραγμάτων.
Αν είχαν εξαρχής κάνει διαφορετικές επιλογές και είχαν, ας πούμε, παντρευτεί, αυτή φωτιά θα είχε παραμείνει ή θα έσβηνε μέσα στην καθημερινότητα;
Δε θα μπορούσαν ποτέ να είναι μαζί. Αυτοί οι δύο είναι φλεγόμενοι βάτοι, δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Η έννοια πάθος είναι μια καθαρά σωματική διαδικασία, δεν εξηγείται λογικά, οι άνθρωποι χάνουν το μυαλό μέσα από το πάθος τους και βρισκονται σε ένα άλλο τοπίο που τελικά τους εξαγνίζει. Σε μια κοινωνία που φοβάται την ηδονή, οτιδήποτε πάει να δημιουργηθεί, η συντήρηση θα το καταστρέψει.Η πράξη της Νύφης και του Λεονάρνο να το σκάσουν είναι επαναστατική, αλλά τόσο απελπισμένη που δεν έχει ελπίδες. Ή θα εξοστρακιστείς από τον κοινωνικό ιστό, ή θα τιμωρηθείς από το ίδιο σου το σώμα.
Ο Λόρκα στο μυαλό των περισσοτέρων ανθρώπων είναι λυρικός, αλλά τα θεατρικά του έργα είναι έργα, θα έλεγα, στριντμπεργκικής υφολογίας. Είναι τόσο σκληρός και αμείλικτος, γίνεται πολύ βίαιος, χτυπάει «στη σκοτεινή μας ρίζα της κραυγής», όπως λέει μέσα στο έργο. Γιατί άραγε κραυγάζουμε και από πού προέρχεται αυτή η κραυγή;
Στην τελευταία σκηνή όπου η Μάνα και η Νύφη συναντιούνται τίθεται το θέμα της τιμής…
Η τιμή οπλίζει και το χέρι του Γαμπρού. Το έργο έχει τα χαρακτηριστικά μιας βεντέτας. Υπάρχει ένας κύκλος αίματος.. Αυτή η σκηνή είναι μια συνέρευση δυο γυναικών που έχουν χάσει τα πάντα. Είναι μια σπαρακτική σκηνή, χωρίς ηθική, χωρίς ενοχή και καμιά από τις δυο δεν απολογείται για τίποτα. Η μια έχασε το γιο της και η άλλη τα πάντα. Η θηλυκή πλευρά της ζωής βρίσκεται σε ένα τοπίο απόλυτης καταστροφής. Ξέρετε, έχω μια μανία με τα τελετουργικά στοιχεία, οι γυναίκες στα μεγάλα τραγικά κείμενα ξεπερνάνε την ανθρώπινη υπόστασή τους και εξελίσσονται ως αρχέτυπα. Όταν οι γυναίκες αυτές λοιπόν θρηνούν για την απώλεια των αντρών, στην πραγματικότητα ακούμε την κραυγή του ποιητή για τον κίνδυνο της καταστροφής της φύσης.
Στην παράστασή σας ο θάνατος παρουσιάζεται σαν μικρό κορίτσι..
Σε ένα από τα αυτοβιογραφικά του βιβλία, ο Λόρκα λέει ότι ο θάνατος είναι σαν μικρό παιδί. Στην παράσταση λοιπόν έχουμε ένα βαμπιρικό παιδί( η Αριάδνη Καβαλιέρου ερμηνεύει το ρόλο) που γυρίζει στην πόλη με ένα μαχαίρι- παίζει σε όλες τις σκηνές- και φέρνει την οσμή του θανάτου.
Έχετε μεταφέρει την παράσταση στο σήμερα;
Δεν έχει ιστορικότητα η παράσταση, αναφέρεται στο τώρα, και αυτό είναι κάτι που χαρακτηρίζει τις παραστάσεις μου τα τελευταία χρόνια. Αν δεν βρίσκουν τη θέση τους στο σήμερα, δεν έχουν για μενα ενδιαφέρον.
Ενώ συνήθως η Μάνα παίζεται από μεγάλες σε ηλικία γυναίκες, εσείς επιλέξατε την Εβελίνα Παπούλια. Γιατί;
Αυτή η επιλογή είναι η πρόταση του έργου: το πάθος, ο φόνος και το κακό χτυπάει τους πιο όμορφους και τους πιο ελκυστικούς ανθρώπους. Η Εβελίνα είναι όμορφη και δυναμική, αρά βλέπουμε στην παράσταση να καταστρέφεται μια οντότητα που θα μπορούσε να είναι ηδονιστική και ζωντανή. Αλλά και η Μάνα είναι ουσιαστικά νέα στο έργο, έμεινε χήρα πολύ νωρίς και νέκρωσε συναισθηματικά. Και σήμερα δεν υπάρχουν γυναίκες –και όχι μόνο- με κατάθλιψη, νεκρές ερωτικά στα 40 τους που ζουν με χάπια, σε ερωτική απόγνωση. Εγώ δυστυχώς ξέρω πολλές. Όλα αυτά δεν μπορούμε να τα αγνοούμε, γιατί αλλιώς οι παραστάσεις δεν έχουν ενδιαφέρον.
Τι κάνει για σας μια παράσταση καλή;
Το έργο καταρχάς που σε αναγκάζει να βγει εκτός του κέντρου σου για να βρεις την προσωπική σου αλήθεια και η ομάδα των ηθοποιών που τολμάει να αγγίξει τα άκρα. Τίποτα άλλο.
Ο ποιητικός μας εαυτός, που υπάρχει ερημήν μας, ενεργοποιείται μόνο όταν συνταράσσεσαι, όταν βρίσκεται σε ανεξερεύνητα τοπία, εκεί που χάνεσαι για να βρεθείς. Αυτή είναι η καλλιτεχνική μου ιδεολογία: χάνομαι για να βρεθώ. Η αλήθεια είναι ακραία. Γι’ αυτό νομίζω ότι πάνε άνθρωποι στο θέατρο. Και πάντα η παράσταση είναι μια γενναιόδωρη κίνηση, προσφορά στην ψυχή του άλλου.
Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ.
Α.Κ
