"Έγραψα την Αυτοκρατορία μέσα στο αδιέξοδο του χρόνου. Την είδα πρώτα μέσα στους χρόνους των ρημάτων, δηλαδή μέσα από την ακριβολόγο ιδιότητα της γραμματικής, που διατυπώνει στα ρήματα, στις εγκλίσεις τους και τις φωνές, όλη την παλλόμενη αγωνία ενός σώματος, όταν υποφέρει το τέλος του χρόνου, και, επειδή μιλά, γερνά αναζωογονούμενο". Μέχρι να συναντηθούμε με τον Φίλιππο Τσαουσέλη στην οδό Εθνικής Αμύνης 2, στη Θεσσαλονίκη και να μου εξηγήσει τι και πώς με την "Αυτοκρατορία", είπαμε να λύσουμε μερικές απορίες μου σήμερα, ανήμερα των Φώτων. Με πέντε ερωτήσεις και πέντε απαντήσεις.
Γνώρισες και τον Μ. Μαρμαρινό και τον Γ. Βέλτσο. Τι έχεις να πεις;
Με τον κ. Μαρμαρινό συναντηθήκαμε πρώτη φορά στην "Αυτοκρατορία". Δεν ξέρω, αν μέσα σε λίγες γραμμές, μπορείς να μιλήσεις γενικά για έναν άνθρωπο και ειδικά για τον Μιχαήλ Μαρμαρινό. Αυτό, που μπορώ να πω με σιγουριά, είναι πως είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος διακατέχεται κατ' αρχάς από φοβερή ευγένεια και σεβασμό και προς τους συναδέλφους, αλλά και απέναντι στο ίδιο το θέατρο. Είναι ένας σκηνοθέτης, ο οποίος έχει έναν φοβερά αποτελεσματικό και "καθαρό" τρόπο να δουλεύει απέναντι στα πράγματα, αλλά και με τους ίδιους τους ηθοποιούς του. Και αφιέρωσε χρόνο στο να σταθεί και να δουλέψει με τον κάθε ηθοποιό ξεχωριστά. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η στοχοπροσήλωση του στη δουλειά. Αυτό είναι τρομερά σημαντικό και θετικό στοιχείο για έναν σκηνοθέτη, αλλά και για έναν ηθοποιό. Όταν έχεις να "συναντηθείς" με έναν άνθρωπο, ο οποίος ξέρει πολύ καλά τι θέλει από σένα, τότε, σου αφήνεται ένα τεράστιο πεδίο για να δημιουργήσεις, να δοκιμάσεις, να "γευτείς" και τέλος να κρατηθούν αυτά που εξυπηρετούν τον στόχο, που έχει τεθεί. Θεώρω μεγάλο μάθημα για μένα, ως σχετικά νέο ηθοποιό, αυτήν την συνεργασία. Ο κ. Μαρμαρινός, πρώτα ως δάσκαλος και μετά ως σκηνοθέτης, με βοήθησε να δω έναν δρόμο πολύ πιο καθαρό σε σχέση με τη γλώσσα μας, την βαρύτητά της, τον ήχο και τις σιωπές της, την πραγματικότητα και την "παράστασή" της. Το τι σημαίνει αντιμετωπίζω τις λέξεις ως όντα και όχι "φτύνω" τις λέξεις. Με τον κύριο Βέλτσο είχαμε ελάχιστες συναντήσεις. Μόλις δύο. Κυρίως τον γνωρίσαμε μέσα από το κείμενο. Επίσης, δεν ξέρω όμως, αν γίνεται και για αυτόν τον άνθρωπο να μιλήσεις μέσα σε λίγες γράμμες. Είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος έχει ένα μεγάλο έργο πίσω του σαν στίγμα, με σίγουρα βαθιά πολιτική και φιλοσοφική σκέψη. Με μεγάλη γνώση και κρίση πάνω στην ιστορία και την πορεία της, αλλά και όχι μόνο. Από την μικρή επαφή, που είχαμε, είδα έναν άνθρωπο ταπεινό ο οποίος είναι λάτρης της γλώσσας και των λέξεων. Έναν συγγραφέα, ο οποίος συζήτησε και μίλησε μαζί μας χωρίς κανένα ύφος αφ' υψηλού και με απόλυτη απλότητα, βοηθώντας να καταλάβουμε αυτό το διαφορετικό, που έπρεπε να γνωρίσουμε.
Γιατί "Αυτοκρατορία";
Κατ' αρχάς, γιατί αυτόν τον τίτλο επέλεξε ο συγγραφέας. Άρα, υπάρχει πολύ συγκεκριμένος λόγος, που λέγεται έτσι. Και οφείλουμε να τον σεβαστούμε. Αλλά και πέρα από αυτό, δε θα μπορούσε να λέγεται αλλιώς. Είναι αυτό. Είναι η "εικόνα" της έννοιας της Αυτοκρατορίας. Όχι μιας αυτοκρατορίας συγκεκριμένα, αλλά κάθε αυτοκρατορίας. Άλλωστε, όλες οι αυτοκρατορίες έχουν κοινή εξέλιξη, πορεία και λήθη. Άρα, νομίζω πως αυτός ειναι και ο πιο καθαρός και απόλυτα αντιπροσωπευτικός τίτλος για αυτό που καλούμαστε να σας μεταφέρουμε και να "μιλήσουμε".
Τι πραγματεύεται;
Αυτό είναι ένα ερώτημα, που δεν είναι εύκολο να απαντηθεί. Κυρίως γιατί δεν μπορεί να απαντηθεί καθαρά θεωρητικά, διότι δεν έχουμε να κάνουμε με ένα λογοτέχνημα, αλλά με ένα θεατρικό κείμενο. Γ'ι αυτό υπάρχει και το πραγματικό κομμάτι, που είναι αυτό της παράστασης. Από τα κύρια θέματα που πραγματεύεται η "Αυτοκρατορία" είναι η πορεία της Εξουσιάς σε όλο αυτο το νήμα που λέγεται Ιστορία. Το πόσο πραγματικά η Εξουσία έχει τρομερά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, αλλά και επαναλαμβανόμενα μοτίβα, καθώς φυσικά και στόχους. Και φυσικά, ένα άλλο μεγάλο θέμα ειναι η "διά - Φθορά" που φέρνει αυτή μαζί της. Η πτώση/βύθιση αυτών που κατέχουν, σε μία λάσπη και το παράδοξο πως κανείς σε όλη αυτην την πορεία..."δεν βάζει μυαλό". Και ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι ο Χρόνος. Το πώς υπάρχει, το πώς δρα πάνω μας, το πώς θα έρθει. Όλα αυτά, αλλά και άλλα θέματα, περιστρέφονται πάντα με άξονα τον Άνθρωπο. Το ίδιο το Είναι του Ανθρώπου και ειδικά (δανειζόμενος έναν οντολογικό όρο) το "Πώς Είναι" του Ανθρώπου, ενέχοντας όλα τα προηγούμενα μέσα του.
Διάβασα κάτι για το "ψεύδος του χρόνου" και συμφώνησα. Εσύ;
Φυσικά και συμφωνώ. Ανέκαθεν, ο Χρόνος έχει απασχολήσει και απασχολεί ακόμη την Φιλοσοφία και άλλες επίστημες. Δεν ξέρω τι ακριβώς μπορεί να θεωρηθεί ως Χρόνος. Δεν ξέρω καν, αν είναι μια ψευδής σύμβαση, που έχει επιβάλλει ο άνθρωπος για να μετράει οικονομικά μεγέθη, όπως ώρες εργασίας, ώρες αναμονής κτλ. Δηλαδή, ποιος ορίζει το ότι το ένα λεπτό έχει αυτήν την διάρκεια που έχει και όχι μεγαλύτερη; Ποιος καθορίζει αυτήν την διαβάθμιση. Το μόνο μέτρο που έχει ο άνθρωπος, σε σχέση με τον χρόνο, νομίζω πως ειναι η Φθορά. Μόνο αυτήν μπορούμε να αντιληφθούμε πραγματικά. Γι' αυτό και, αν με κλείσουν σε ένα δωμάτιο χωρίς να έχω την δυνατότητα να δω την αλλαγή ήμερας-νύχτας, και χωρίς πρόσβαση σε ρολόι, θα χάσω πολύ σύντομα την αίσθηση της ώρας, αλλά σίγουρα θα καταλαβαίνω την φθορά, βλέποντας τα μαλλιά μου και τα νύχια μου να μεγαλώνουν. Οπότε σίγουρα ναι, ο Χρόνος ψεύδεται σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ένας Γάλλος φιλόσοφος είπε πως ο άνθρωπος αγχώνεται πάρα πολύ και αδίκως για το παρελθόν που πέρασε, αλλά και για το μέλλον που θα έρθει, με αποτέλεσμα να χάνει το παρόν που είναι το ΜΟΝΟ που του ανήκει.
Πες μου 3 λόγους για να κάνω 504 χιλιόμετρα και να 'ρθω να σας δω.
α) "Αυτοκρατορία".
β) Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός.
γ) Όλοι οι συντελεστές και ένας θίασος, που κόπιασαν πραγματικά, γι' αυτό που θα δείτε.
Χρύσα Φωτοπούλου
