Η πρόεδρος του Κ.Θ.Β.Ε, κυρία Μένη Λυσαρίδου, σε μια συζήτηση εφ' όλης της ύλης μάς αναλύει τους στόχους, την πολιτική αλλά και το προσωπικό της όραμα σε σχέση με το δεύτερο μεγαλύτερο Κρατικό θέατρο τη χώρας.
Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι του Κ.Θ.Β.Ε.;
Τον Ιούνιο 2013 ήρθαμε σε ένα Κ.Θ.Β.Ε που βρισκόταν σε κατάσταση… εσωτερικού διχασμού και κρίσης στις σχέσεις του με την κοινωνία, με τον κόσμο της Θεσσαλονίκης, με το θεατρόφιλο κοινό. Συζητώντας με τον καλλιτεχνικό διευθυντή, επιλέξαμε να ανοίξουμε φτερά, αντί να καθηλωθούμε λόγω της κρίσης. Να στηριχθούμε στο ανθρώπινο δυναμικό μας. Να βάλουμε τέλος στα τσιφλίκια της ΕΜΣ και του Βασιλικού, που… παραδοσιακά ταλάνιζαν το Κ.Θ.Β.Ε με τις κόντρες μεταξύ προέδρων – διευθυντών.
Θέσαμε λοιπόν ως πρωταρχικό στόχο να αποκτήσει το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος την εξωστρέφεια που του αρμόζει. Ο οδικός χάρτης για να το πετύχουμε αυτό ήταν προκαθορισμένος, αρκεί να διαβάσει κανείς τον ιδρυτικό νόμο του 1961: υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικό έργο, έμφαση στον εκπαιδευτικό ρόλο, ένταση στην κοινωνική ευθύνη και προσφορά του Οργανισμού. Αυτούς τους στόχους υπηρετούμε όλοι μαζί –διοίκηση, διεύθυνση, εργαζόμενοι- κάποιες φορές και ξεπερνώντας τον εαυτό του ίδιου του Οργανισμού, αλλάζοντας τη νοοτροπία σε μεγάλο βαθμό. Με την πεποίθηση ότι ο μεγαλύτερος πολιτιστικός Οργανισμός της χώρας μπορεί και πρέπει να καταστεί αναπτυξιακό εργαλείο για την τοπική και την εθνική οικονομία. Και τα αποτελέσματα μας δικαιώνουν. Δεκαοκτώ μήνες πανθομολογούμενης ανάκαμψης του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος: 40% αύξηση θεατών, 34% αύξηση εσόδων από τα εισιτήρια, απτό πια και σαφές άνοιγμα στην κοινωνία!
Πώς το Κ.Θ.Β.Ε ενσωματώνεται στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης και με ποιους τρόπους προσπαθεί να επηρεάσει το κοινωνικό σύνολο;
Ένα κομμάτι της εξωστρέφειας είναι και ο επανακαθορισμός της σχέσης του Κ.Θ.Β.Ε με την κοινωνία της πόλης. Είναι αδιανόητο, για παράδειγμα, ο μεγαλύτερος παραγωγικός πολιτιστικός οργανισμός της χώρας να μη συνεργάζεται με τους δήμους και τους φορείς της Θεσσαλονίκης. Αμέσως λοιπόν ξεκινήσαμε συνεργασία με το Δήμο Θεσσαλονίκης, με τη HELEXPO, με το Λιμάνι, με τα πανεπιστήμιά μας (Αριστοτέλειο, Μακεδονίας, Διεθνές), αλλά και με φορείς που προσφέρουν κοινωνικό έργο όπως το Make a Wish. Συνεργασίες σε πολλά επίπεδα που έδειχναν ότι το Κ.Θ.Β.Ε δεν είναι μόνο ό,τι βλέπει κάποιος πάνω στη σκηνή. Πίσω από αυτήν εργάζεται και δημιουργεί ένας ολόκληρος κόσμος: σκηνογράφοι, ξυλουργοί, μοδίστρες, αλλά και επαγγελματίες της πόλης.
Αλλάξαμε εξαρχής την τιμολογιακή πολιτική, δίνοντας τη δυνατότητα σε όλους να δουν θέατρο, μέσα από μειωμένα εισιτήρια για οικογένειες, για παρέες, για ευπαθείς ομάδες και συλλόγους.
Φυσικά, η βάση για όλα αυτά είναι το στοχευμένο ρεπερτόριο. Αν δεν έχεις δυνατά έργα, παραστάσεις που να αγγίζουν το μέσο πολίτη και κάθε προσδοκία θεατή, δε διαθέτεις τη βάση για να αναπτυχθείς, να ανοίξεις φτερά.
Ένα κρατικό θέατρο δεν είναι προνόμιο καμίας ελίτ, ούτε οικονομικής ούτε καλλιτεχνικής. Στο κάτω κάτω όλοι οι πολίτες πληρώνουν για το ΚΘΒΕ και έχουν επομένως το δικαίωμα να ανοίγει η βεντάλια στο ρεπερτόριο, αρκεί να υπάρχει αυθεντικότητα, πρωτοπορία και καινοτομία. Πρέπει να σας πω ότι ο σχεδιασμός του Γ. Βούρου ήταν εύστοχος κι αυτό φάνηκε από την ανταπόκριση του κοινού, όπως προανέφερα.
Ένας μικρός απολογισμός -εκτίμηση του έργου του Κ.Θ.Β.Ε της χρονιάς που πέρασε και στόχοι της επόμενης.
Δε θα σταθώ στον απολογισμό της πρώτης χρονιάς, είναι γνωστά τα στοιχεία. Θα σας πω μόνο μερικά ενδεικτικά στοιχεία:
• παράγουμε υψηλό εκπαιδευτικό έργο μέσα από τη Δραματική Σχολή του Κ.Θ.Β.Ε που είναι η κορυφαία της χώρας, φυτώριο ηθοποιών με ήθος, ποιότητα και επαγγελματική επάρκεια
• αναπτύξαμε κοινωνικό έργο πρωτόγνωρο για το Θέατρο και εξαιρετικά σημαντικό για τον κοινωνικό ιστό στην εποχή μας, με δάνεια αρχειακού υλικού, φροντιστηριακού υλικού και βεστιαρίου σε σχολεία, κοινωνικές ομάδες, δημιουργούς που αγαπούν και αγωνίζονται για το θέατρο σε όλη την Ελλάδα (από το Καστελόριζο, τα Χανιά, τη Ρόδο, την Αλεξανδρούπολη, τη Θεσσαλονίκη κ.α.), με δράσεις, παραστάσεις και εκδηλώσεις.
• για πρώτη φορά στην ιστορία του Κ.Θ.Β. Ε κινούμαστε μεθοδικά για την εξεύρεση οικονομικών χορηγών ώστε να καταστήσουμε το Κ.Θ.Β.Ε αναπτυξιακό εργαλείο, γεγονός που θα ευνοήσει, εκτός των άλλων, και την τοπική οικονομία.
• επαναλειτουργήσαμε το Κλιμάκιο Μακεδονίας – Θράκης, παρουσιάζοντας παραστάσεις σε 20 πόλεις και ακριτικές περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης
• ξαναζωντανέψαμε το υπέροχο θέατρο της Μονής Λαζαριστών (στη Δυτική Θεσσαλονίκη) που μέχρι πέρυσι παρέμενε κλειστό, με 3 παραστάσεις στη διάρκεια της σεζόν και πολύ μεγάλη προσέλευση κόσμου.
Νιώθω ότι αυτό που κερδίσαμε ως εμπειρία, ως πολίτες αλλά και ως εργαζόμενοι για το Κ.Θ.Β.Ε, στην Ελλάδα της κρίσης, της γκρίνιας, των εγωισμών και της μεμψιμοιρίας, είναι ότι αποδείξαμε -πρώτα στους εαυτούς μας- ότι τα πράγματα δεν είναι μονόδρομος που οδηγεί σε ένα σκοτεινό τούνελ. Πολλά μπορούν να γίνουν κι αλλιώς, αρκεί να υπάρχει σχεδιασμός, οργάνωση, ικανό ανθρώπινο δυναμικό, διάθεση να αλλάξουμε την οπτική με την οποία μέχρι τώρα αντιμετωπίζαμε τα πράγματα, να ξεβολευτούμε, να δούμε πέρα από το μικρόκοσμό μας. Γι’ αυτό μπορούμε και μιλάμε πια για ένα μικρό θαύμα που συμβαίνει στο Κ.Θ.Β.Ε, πολύ περισσότερο αν σκεφτεί κανείς ότι όλα έγιναν με αιματηρές οικονομίες και στερήσεις, αφού η επιχορήγηση περικόπηκε κατά 40%...
Πώς ακριβώς λειτουργεί το Κ.Θ.Β.Ε σε διοικητικό επίπεδο;
Οι θεσμοί λειτουργούν, όταν υπάρχει κοινή αντίληψη στους στόχους. Αυτή η συναντίληψη υπάρχει, γι’ αυτό και λειτουργούμε όλοι μαζί. Πρεσβεύουμε μία άλλη οπτική, δεν αντιμετωπίζουμε το Κ.Θ.Β.Ε ως αντικείμενο λογιστικής διαχείρισης, αλλά επιλέξαμε στρατηγική για να το αναπτύξουμε. Κάτι που σημαίνει διείσδυση στην κοινωνία, αύξηση της αξίας του Κ.Θ.Β.Ε, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, δυνατότητες για πιο στέρεες διεκδικήσεις έναντι της πολιτείας, αλλά και εξεύρεσης χορηγών.
Επίσης, είναι ευτυχής συγκυρία ότι έχουμε ένα διοικητικό συμβούλιο που όλα τα μέλη του ενδιαφέρονται πραγματικά και εργάζονται για την επίλυση θεμάτων του Οργανισμού. Αυτό συμβαίνει ίσως για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό: δίπλα στον καλλιτεχνικό διευθυντή ένα διοικητικό συμβούλιο που δεν τον περιμένει στη γωνία, που δεν είναι «καρέκλα» ή σφραγίδα.
Φυσικά, πολλά θα έπρεπε να αλλάξουν όχι μόνο σε φορείς πολιτισμού. Οι διοικήσεις πρέπει να διορίζονται από την πολιτεία, αφού καταθέσουν συγκεκριμένα πλάνα, όχι μόνο οικονομικής διαχείρισης αλλά και πολιτικής πολιτισμού του φορέα που καλούνται να διοικήσουν. Δεν μπορεί ο καθένας να αναλαμβάνει μια θέση ευθύνης και να πειραματίζεται χωρίς ορατό στόχο και προσανατολισμό…
Ποια είναι τα βασικά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει ένας τόσο μεγάλος οργανισμός;
Καταρχήν δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι το Κ.Θ.Β.Ε δεν είναι αποκομμένο από την κοινωνία και τον περίγυρο της χώρας. Επομένως, πρώτα και κύρια οι άνθρωποί του, οι εργαζόμενοι, είναι κι αυτοί αντιμέτωποι με την οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα. Δεν είναι προνομιούχοι δημόσιοι υπάλληλοι.
Και ο ίδιος ο Οργανισμός βιώνει την κρίση σε μια χώρα, όπου ο πολιτισμός ήταν πάντα ουραγός στην κυβερνητική ατζέντα. Δυστυχώς, στην Ελλάδα το μερίδιο στον προϋπολογισμό είναι ελάχιστο, αν και σε περιόδους κρίσης η παιδεία και ο πολιτισμός θα έπρεπε να αυξάνουν τα κονδύλιά τους. Γιατί ο πολιτισμός είναι το κέντρο ισορροπίας σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο, κάτι απολύτως αναγκαίο σε μια εποχή που κυριαρχεί η σύγχυση και η αποσύνθεση.
Φυσικά, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι έχουμε την ευκαιρία να αξιοποιήσουμε την ευρωπαϊκή συγκυρία, όπου ο πολιτισμός είναι κυρίαρχος στην εκπόνηση πολιτικών της ΕΕ και η ΕΕ προσφέρει και τα χρηματοδοτικά εργαλεία για την επίτευξη αυτού του στόχου. Η πολιτική ηγεσία αλλά και οι ίδιοι οι Οργανισμοί οφείλουν να κάνουν δομικά βήματα εκσυγχρονισμού και να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.
Με ποιους τρόπους προσπαθείτε να προσπελάσετε τις δυσκολίες;
Το πρώτο που κάναμε είναι να δώσουμε αξία στο ανθρώπινο δυναμικό. Την αξία που είχε ο κάθε εργαζόμενος. Βγάλαμε από τη γωνία νέα παιδιά με προσόντα, τους δόθηκε η ευκαιρία να δημιουργήσουν.
Επίσης, κεφαλαιοποιήσαμε τα χρέη τρίτων προς το Κ.Θ.Β.Ε, τα οποία δεν είχαν διεκδικηθεί στα προηγούμενα χρόνια. Και, με συντονισμένες κινήσεις ενημέρωσης κάθε αρμοδίου, καταφέραμε να κατοχυρώσουμε ακόμη και στη Βουλή όσα το Κ.Θ.Β.Ε έχει λαμβάνειν από το κράτος και άλλους φορείς (ΦΠΑ, Δήμος, Όπερα Θεσσαλονίκης). Μιλάμε για ποσά που ισοσκελίζουν τα παλαιά χρέη προς τρίτους τα οποία κληρονομήσαμε… Χρειάστηκε πολλή και μεθοδική προσπάθεια για να πείσουμε την πολιτική ηγεσία για το ορθό των αιτημάτων μας.
Μιλήσατε γαι την εξωστρέφεια του Κ.Θ.Β.Ε. Πώς την επιτυγχάνετε; Έχετε αναπτύξει επαφές και με το εξωτερικό;
Το «άνοιγμα στην κοινωνία» που εξαρχής επιδιώκουμε, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει συνεργασίες ουσίας με τα Πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ, ΠΑΜΑΚ), με το Κέντρο Επιστήμης και Τεχνολογίας NOESIS, με τη HELEXPO – ΔΕΘ, με όλους τους φορείς που θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας, με οργανώσεις όπως το Make a Wish, με παραστάσεις στη νοηματική για κωφάλαλους θεατές, εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία κατά του ρατσισμού και του cyber bullying, ατέλειες σε ευπαθείς ομάδες, δωρεάν είσοδο σε άπορους μαθητές, δάνεια βεστιαρίου, φροντιστηρίου και αρχείου σε σχολεία και θεατρικές ομάδες σε όλη την Ελλάδα κ.ά.
Επίσης, ενίσχυση της Δραματικής Σχολής που έχει βέβαια μακρά ιστορία και αποτελεί το πιο ενεργό κομμάτι επαφής του Κ.Θ.Β.Ε με τη νεολαία, άπλωμα στο εξωτερικό πέραν των συνεργασιών μας στο πλαίσιο της Ένωσης Θεάτρων της Ευρώπης, με τις παραστάσεις Lysistrata Project στο Ευρωκοινοβούλιο ή με τη ροκ όπερα Alexander the Great που ετοιμάζεται για διεθνή περιοδεία (έγινε sold out στη Θεσσαλονίκη, ανεβαίνει στις 27 & 28/2 και 1/3 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών). Πρέπει να πούμε ότι είναι η πρώτη φορά που το Κ.Θ.Β.Ε κατεβαίνει στην Αθήνα με μια παράσταση στη χειμερινή περίοδο!
Ποιοι είναι το ιδανικό Κ.Θ.Β.Ε για εσάς και πόσο κοντά πιστεύετε ότι είστε στο όραμά σας;
Το ιδανικό είναι να λειτουργεί ως ένα «ανοιχτό πανεπιστήμιο» πολιτισμού. Δηλαδή γέφυρα κατανόησης όσων κάθε φορά συμβαίνουν γύρω μας. Πολλές φορές αναρωτιέμαι πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος εάν οι πολιτικοί μας έβλεπαν θέατρο. Βλέπετε τι έγινε στο Παρίσι. Συγκρούονται οι πολιτισμοί. Κι αυτό λειτουργεί διαλυτικά για την κοινωνία.
Πέρυσι παρουσιάσαμε το Debrayage του Γάλλου Ρεμί Ντε Βος, τον οποίο είχαμε την τύχη να φιλοξενήσουμε. Αυτό το έργο μιλά για την αποσύνθεση της κοινωνίας και πού τελικά αυτή οδηγεί. Και σήμερα, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη Λυών και στο Παρίσι, δηλώνουμε όλοι Je suis Charlie, γιατί αντιμετωπίζουμε φαινόμενα φονταμενταλισμού σε διάφορα επίπεδα. Αλλά αυτό δεν αρκεί.
Ο ρόλος, λοιπόν, που μπορεί να παίξει το Κ.Θ.Β.Ε είναι πολύ σημαντικότερος από αυτόν που θεωρούν ορισμένοι. Δεν είναι μόνο διαχείριση. Δεν είναι λογιστική. Είναι δημιουργία, εκπαίδευση, κοινωνική προσφορά. Η κοινωνία, με τον τρόπο που στηρίζει το Κ.Θ.Β.Ε, δείχνει ότι είναι πιο μπροστά από την πολιτεία. Είναι λάθος να κόβουμε κονδύλια από την παιδεία και τον πολιτισμό την ώρα της κρίσης. Αν μη τι άλλο, ο πολιτισμός είναι το πρώτο εργαλείο για να υπερασπιστούμε τις αξίες μας.
Οι πολιτικές ηγεσίες θα πρέπει να το λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους αυτό, διότι αν αποδομηθούν οι κοινωνίες θα απομείνουν μόνο οι αγορές…
Α.Κ.
