Η Μαριάννα Τόλη χρόνια τώρα είναι αφοσιωμένη στο παιδικό θέατρο. Φέτος ανεβάζει τον «Μυστικό Κήπο» στο Θέατρο Αμιράλ, ένα έργο που μιλάει για τη θετική σκέψη. Η ίδια πιστεύει ότι η ευτυχία δεν είναι αυτονόητη, είναι μια κατάκτηση και θα έρθει όταν είμαστε έτοιμοι γι’ αυτή.
Ποιος είναι ο μυστικός κήπος;
Ο Μυστικός Κήπος συμβολικά δεν είναι άλλος από τον κρυμμένο εαυτό μας που χάσαμε στην πορεία της ενηλικίωσής μας. Πιστεύω με όλη τη δύναμη της ψυχής μου πως όταν γεννιόμαστε κουβαλάμε μια απέραντη γνώση, φως, αθωότητα και ευτυχία. Καθώς μεγαλώνουμε φορτωνόμαστε τα γονικά πρότυπα, τα τραύματα της παιδικής ηλικίας, τις ματαιώσεις και τις απογοητεύσεις των σημαντικών ανθρώπων της ζωής μας που δεν κατάφεραν να βάλουν στο περιθώριο τα δικά τους προβλήματα και να μας δουν με φρέσκα μάτια. Έτσι η διάφανη και αθώα προσωπικότητά μας ενσωματώνει κομμάτια που δεν είναι δικά μας και ξεχνάμε από πού ήρθαμε και πού θα θέλαμε να πάμε. Ό,τι φρέσκο είχαμε μέσα μας ξεραίνεται και μαραίνεται σαν τα απότιστα λουλούδια. Χρειάζεται πολύ φροντίδα και αγάπη για να ανθίσουμε ξανά και τα μυστικά μας κομμάτια να βγουν στην επιφάνεια.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλει η παράσταση να περάσει στα παιδιά;
Το έργο θίγει πολλά θέματα γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντικό. Πρώτα απ’ όλα μας μαθαίνει να μην γκρινιάζουμε, γιατί η γκρίνια είναι μεταδοτική και σαν το δηλητήριο μεταφέρεται στις ψυχές των άλλων γύρω μας. Ύστερα μας τονίζει ότι η συνεχής ενασχόληση με τον εαυτό μας, μας κάνει εγωιστές και άχρηστους στην κοινωνία. Μας κάνει ανάπηρους και ανίκανους να προσφέρουμε. Κακούς κηπουρούς στους κήπους μας. Η εγωιστική αγάπη δεν είναι καθάριο νεράκι, αλλά χημικό φυτοφάρμακο. Δεν αναπτύσσει τα φυτά, αλλά μόνο το εγώ μας. Η φύση που μας εμπεριέχει είναι θεραπευτική για να θυμόμαστε από πού ήρθαμε. Όσο πιο πολλές ώρες περνάμε αγναντεύοντας τις ομορφιές της, τόσο λιγότερο χρόνο θα περνάμε με αρνητικές σκέψεις και φόβους που οδηγούν σε λανθασμένη θέαση αυτού του δώρου που μας δόθηκε και που είναι η ζωή. Η φύση λοιπόν και η παρέα με τα ζώα και τα φυτά δημιουργούν μέσα μας χώρο για ό,τι είναι θετικό.
Ποιο είναι το μυστικό για τη θετική σκέψη, όταν μεγαλώνεις;
Πολλά έχουν ειπωθεί για τη θετική σκέψη, λες και είναι εύκολο να αλλάξουν οι άνθρωποι τις αρνητικές σκέψεις τους με θετικές! Ίσως θα έπρεπε να ψιθυρίζουμε μέσα μας συνέχεια τη φράση: «Δεν είμαι εγώ αυτή η σκέψη». Ίσως τις αρνητικές μας σκέψεις να πρέπει να τις οραματιστούμε σαν συννεφάκια που θα φύγουν και θα διαλυθούν, όπως ήρθαν, και να μην οικειοποιούμαστε τη ζήλεια, το μίσος και την κακία, σαν να προέρχονται από μας τους ίδιους ολοκληρωτικά. Ίσως έτσι να φύγουν γρηγορότερα από μέσα μας. Η αλήθεια είναι ότι αυτά τα αρνητικά συναισθήματα υπάρχουν διάχυτα παντού και από πάντα. Απλά βρίσκουν έδαφος σε ένα απαίδευτο μυαλό και εισχωρούν να το μπερδέψουν. Αν είμαστε τυχεροί όταν μεγαλώναμε και είχαμε γονείς που δε φέρνανε την καταστροφή σε κάθε ατυχία που συνέβαινε γύρω τους και αντιμετώπιζαν τη ζωή με το χαμόγελο που της αρμόζει, έστω και ηρωικά καμιά φορά, ίσως αυτά τα αρνητικά συννεφάκια που εισχωρούν ακάλεστα για να μας μολύνουν, να διαλύονταν πολύ πιο σύντομα και αναίμακτα. Δυστυχώς όμως η κληρονομιά μας είναι πάντα κάπως βαριά. Μαθαίνουμε από μικροί πως είμαστε δικαιούχοι μιας ευτυχίας και πως όταν αυτή δεν έρχεται πρέπει να θυμώνουμε και γκρινιάζουμε. Δεν αποδεχόμαστε πως αυτή ευτυχία δεν είναι αυτονόητο δικαίωμά μας. Είναι το χρυσόμαλλο δέρας, ένα θαύμα που κατακτάται όταν κατακτηθεί και τακτοποιηθεί η ακαταστασία του μυαλού και των σκέψεών μας.
Πραγματικά μια θετική σκέψη μπορεί να επηρεάσει τα γεγονότα; Πώς εξηγείται αυτό;
Μία θετική σκέψη μπορεί να επηρεάσει, αν μεταδοθεί σωστά, πολλούς ανθρώπους. Μεταδίδεται σαν τον ιό της γρίπης. Η αγάπη μεταδίδεται κι αυτή. Αν είναι αγνή δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτήν, αργά ή γρήγορα θα κολλήσεις. Και ξέρετε τι είναι το καταπληκτικό; Αυτού του είδους ο ιός δε χρειάζεται αντιβιοτικά. Ούτε πρέπει να περιμένεις ξαπλωμένος για να περάσει. Νιώθεις τέτοια ευφορία με την αγάπη που ορμάς έξω να τη μεταδώσεις κι όποιον πάρει ο χάρος ή η χαρά. Ο φόβος και η απληστία είναι αρνητικά συναισθήματα. Αν οι πολιτικοί μας δεν ένιωθαν τόσο φόβο μήπως χάσουν την εξουσία, θα είχαν περισσότερο χώρο στην καρδιά τους και στη σκέψη για δουν τι είναι το καλύτερο για το συνάνθρωπό τους και όχι τι είναι το καλύτερο για τους ίδιους. Θα ήταν θετικοί και ανοιχτοί σε πιο σοφές λύσεις, πιο θετικές.
Μιλάτε για τη φύση και τη σχέση του ανθρώπου με αυτή. Έχει και κάποιο οικολογικό περιεχόμενο η παράσταση;
Τη φροντίδα για τη φύση δεν μπορώ να την ξεχωρίσω από τη γενικότερη έννοια της φροντίδας. Δεν είναι ο άνθρωπος συνεπής με τη φύση του ή τον εαυτό του αν φροντίζει το δικό του παιδί και αδιαφορεί για του γείτονα. Φροντίζει με μανία τον δικό του τον κήπο, αλλά πετάει ανενόχλητος τα τσιγάρα του στο κήπο του διπλανού του, ή στο δρόμο, ή αδιαφορεί για το οξυγόνο που χάνεται σαν να μην τον αφορά. Αν δε φροντίσεις το παιδί σου, θα σου πεθάνει. Αν δε φροντίσεις τη γη που σε τρέφει, θα μείνεις νηστικός. Ας νιώσουμε ευγνωμοσύνη που ακόμα υπάρχουμε σε ένα απρόβλεπτο σύμπαν και αυτή η ευγνωμοσύνη θα μετατραπεί σε καλά αισθήματα, φροντίδα και αγάπη. Η παράσταση τα εμπεριέχει όλα αυτά μέσα από συμβολισμούς στην πρόζα και στους στίχους των τραγουδιών. Ακόμα κι αν οι θεατές δεν έχουν συλλάβει όλα όσα κρύβονται στα δρώμενα του «Μυστικού Κήπου» αισθάνονται πού και πού ένα μικρό και δειλό δάκρυ να κυλάει και με έκπληξη θυμούνται ότι υπάρχει καλό μέσα τους και αγαλλιάζουν.
Παίζουν και παιδιά στο μιούζικαλ...
Τα παιδιά που αποφασίζουν και έχουν το ταλέντο να σταθούν σε μια παράσταση επαγγελματική κερδίζουν μια πείρα που θα είναι πολύτιμη στη μετέπειτα ζωή τους. Το απίστευτο είναι πως δε χρειάζεται καν να γίνουν ηθοποιοί. Είναι σε άμεση επαφή με ό,τι είναι αληθινό και παίζουν αυθόρμητα και ακαταμάχητα καλά. Αν δε έχουν και ευκολίες χορευτικές και φωνητικές, κλέβουν την παράσταση. Στην παράσταση, είχα τη χαρά να δουλέψω με δύο παιδιά: τηνΡάνια Ελευθερίου και τη Στεφανία Τερζοπούλου. Η γρηγοράδα με την οποία αφομοίωσαν τους ρόλους τους με άφησε άφωνη και εμένα και τους υπόλοιπους ηθοποιούς. Η φρεσκάδα τους και ο ενθουσιασμός τους θα μείνει χαραγμένος στην καρδιά μου.
Ασχολείστε χρόνια με το παιδικό θέατρο. Ποιες οι δυσκολίες αυτού του είδους;
Δεν υπάρχουν πραγματικές δυσκολίες στο παιδικό θέατρο. ίσως γιατί στη δική μου την ψυχή δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ παιδικού και ενήλικου θεάτρου. Μόνο τα θέματα αλλάζουν. Σκηνοθετώ μια παιδική παράσταση σαν να την ετοίμαζα για μεγάλους. Δεν κοροϊδεύω πιστεύοντας πως το παιδί δε θα καταλάβει τη λεπτομέρεια και την ποιότητα. Το παιδί θα τα νιώσει όλα και τα καλά και τα κακά. Εξάλλου θα ήθελα οι γονείς να μη βλέπουν αυτή την έξοδο τη θεατρική σαν αγγαρεία που την κάνουν για τα παιδιά τους, αλλά σαν μια εμπειρία που θα τη μοιραστούν και θα τη συζητήσουν. Γονείς και παιδιά είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Τα συναισθήματα που θα νιώσουν, γονιός και παιδί, αυτά που μοιράζονται παρακολουθώντας μια θεατρική παράσταση, θα δυναμώσουν τη σχέση τους και θα την κάνουν πιο βαθιά και ουσιαστική. Όταν παίζεις για τα παιδιά το μυστικό είναι να ξεχνάς τον εαυτό σου και τις φιλαρέσκειές σου στα παρασκήνια και να στέκεσαι μπροστά τους σαν ένα άδειο δοχείο που τα εμπεριέχει. Να παίζεις μόνο γι’ αυτά και όχι για σένα. Τότε μόνο τα έχεις αγκαλιάσει και τα παίρνεις μαζί σου στους κόσμους που θέλεις να τα οδηγήσεις.
Γιατί είναι σημαντικό το παιδικό θέατρο;
Γιατί επιτρέπει στα παιδιά να συμμετέχουν και να ονειρεύονται πράγματα πάνω από αυτά που ίσως είχαν στην εμπειρία τους μέχρι τότε. Η τέχνη διευρύνει τη δημιουργικότητά τους, εξάπτει τη φαντασία τους και καταλύει τα όρια, έστω και για λίγο, της σκληρής πραγματικότητας. Τους δίνει ελπίδα, χρώμα, λεπτότητα και ανάταση ψυχής. Και αν αυτά τα έχεις δώσει με γενναιοδωρία, θα σε ευγνωμονούν και θα θυμούνται τη στιγμή για μια ολόκληρη ζωή.
Τα λόγια ενός παιδιού που περιμένει να αρχίσει το έργο μας δίνουν μια εικόνα για το πόσο σημαντική είναι για τα παιδιά η θεατρική εμπειρία.«Τώρα που βλέπω άδεια τη σκηνή, νιώθω σαν να περιμένω μια αγάπη που δεν έρχεται. Όταν αρχίσει το έργο ίσως ό,τι αγαπάω ή μονάχα λίγο απ’ αυτό… να έρθει.»
Τι σας συγκινεί εσάς στο παιδικό κοινό;
Πάνω από όλα σε αυτή τη ζωή με συγκινεί η αθωότητα. Μπορώ να επικοινωνήσω με τα παιδιά και στα παιδιά έννοιες και αισθήματα χωρίς να με εμποδίζουν οι άμυνες που χαρακτηρίζουν εμάς τους μεγάλους. Αν τους απλώσω το χέρι μου, θα μου απλώσουν το δικό τους, αν τους ρωτήσω κάτι θα μου απαντήσουν, αν τους μεταδώσω αγάπη, τα πιο δεκτικά από αυτά, μετά την παράσταση θα έρθουν και θα πέσουν απροκάλυπτα στην αγκαλιά μου σαν να ήμουν η μητέρα τους που μόλις τους έχει κάνει το ωραιότερο δώρο. Γιατί άλλο να υπάρχουμε σαν καλλιτέχνες αν όχι για να προσφέρουμε δώρα… τα δώρα της αλήθειας, τα δώρα μιας θεραπευτικής αγάπης. Τα λουλούδια του μυστικού μας κήπου που με αίμα και κόπο καταφέραμε να τα ξανακάνουμε να ανθίσουν πρώτα μέσα μας και μετά στο συνάνθρωπό μας, μέσα από την ιερότητα της τέχνης μας.
Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ.
A.K.
