Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι απέγιναν οι ήρωες ενός θεατρικού έργου μετά; Ο Δημήτρης Καρατζιάς αναρωτήθηκε για τη Μαρτύριο από το «Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» του Λόρκα και έγραψε την ιστορία της. Η Αθηνά Τσιλύρα που ερμηνεύει την αινιγματική ηρωίδα του Λόρκα στο «Αρκετά πια με την Αντέλα» που παρουσιάζεται στο θέατρο Βικτώρια σε σκηνοθεσία της Λ. Μελεμέ μας μιλάει για τις εμμονές και τις πληγές του παρελθόντος που κάποιους ανθρώπους τους κάνουν φαντάσματα του εαυτού τους.
Τι είναι το "Αρκετά πια με την Αντέλα"; Βασίζεται στην Μπερνάντα Άλμπα. Διατηρεί στοιχεία του Λόρκα;
Το ''Αρκετά πια με την Αντέλα'' στην ουσία πρόκειται για τη φανταστική ιστορία της συνέχειας του '' σπιτιού της Μπερνάρντα Άλμπα ''. Είναι η εξέλιξη της δουλειάς του Δ. Καρατζιά πάνω στο αριστούργημα του Λόρκα. Είναι η δική του εκδοχή για το τι πρόκειται να συμβεί 30 χρόνια μετά, όταν σ' αυτό το σπίτι πια έχει απομείνει η προτελευταία κόρη της οικογένειας. Βλέπουμε λοιπόν τη Μαρτύριο δίπλα στο νεκροκρέβατο της μάνας, παρέα με τις τύψεις, τις ενοχές και τα φαντάσματά της. Όμως αυτή η μέρα είναι περίεργη, είναι σημαδιακή. Είναι η μέρα που πριν από 30 χρόνια πέθανε η μικρότερη αδελφή της, η Αντέλα, είναι η μέρα που περιμένει το θάνατο της μάνας της Μπερνάρντα, είναι η μέρα που ο ερχομός μιας νεαρής κοπέλας, θα πυροδοτήσει την εξέλιξη της ιστορίας, ξυπνώντας πάθη, μυστικά, ανασύροντας από το παρελθόν αυτά που για χρόνια κλεισμένα ερμητικά σ' αυτό το σπίτι, έχουν ανάγκη να γίνουν κραυγή. Βεβαίως διατηρεί όλα τα στοιχεία από το αριστούργημα του Λόρκα. Ο Δ. Καρατζιάς παρέμεινε πιστός στο πρωτότυπο κείμενο, ακολουθώντας προσεκτικά τα ίχνη αυτής της τραγικής ιστορίας από τη σκοπιά της Μαρτύριο. Μέσα από το κείμενό του και βεβαίως από την υπέροχη σκηνοθετική προσέγγιση της Λ. Μελεμέ, φωτίζονται καλύτερα τα κίνητρα, που οδήγησαν τη Μαρτύριο, αυτήν την αποτρόπαια πράξη. Τα κίνητρα αυτής της τόσο αινιγματικής ηρωίδας του Λόρκα.
Ποια είναι τελικά η Μαρτύριο σε αυτή την εκδοχή;
Είναι η γυναίκα που πάσχει. Είναι η μοναξιά, η σιωπή τόσων χρόνων, είναι η κραυγή ανάγκης για ζωή, είναι η απελπισία. Είναι ένα ζωντανό φάντασμα που κινείται γύρω από τη δεσποτική μάνα της. Είναι τα ντουβάρια αυτού του σπιτιού. Είναι η κληρονόμος των αμαρτημάτων της οικογένειας . Η Μαρτύριο είναι αυτή όμως που επιμένει να ζει...
Γιατί προσπαθεί να ξεφύγει; Πώς αναζήτα την κάθαρση της;
Δε νομίζω ότι προσπαθεί να ξεφύγει. Άλλωστε πού να πάει πια; Αυτή είναι η ζωή της. Μ' αυτά ζει. Με το παρελθόν και με τις πληγές της. Αυτή είναι η συντροφιά της. Αυτό έχει ανάγκη. Να ρωτάει συνέχεια «γιατί». Δεν μπορεί, δε θέλει να λυτρωθεί. Δεν έχει άλλη επιλογή. Ο εξαγνισμός, η λύτρωση , η ανακούφιση, η γαλήνη, η κάθαρση που ανεβάζει τον άνθρωπο σ' ανώτερο επίπεδο , δεν αναζητούνται από τη Μαρτύριο, γιατί η ίδια πια είναι βυθισμένη σε μια θάλασσα πένθους. Θα ακολουθήσει τα χνάρια της μάνας της, θαμμένη βαθιά μέσα σ' αυτό το σπίτι που την ανέθρεψε.
Η μνήμη των όσων έγιναν είναι ισχυρή. Μπορεί κανείς να ξεφύγει άραγε;
Οι πληγές δεν κλείνουν ποτέ. Έτσι νομίζω. Μαθαίνουμε όμως να ζούμε μαζί τους. Και αν δουλέψουμε πολύ με τον εαυτό μας, τότε μόνο μπορούμε πραγματικά να καταφέρουμε να συγχωρήσουμε. Και συγχωρώ σημαίνει χωράω τον άλλον.
Τι σας συγκινεί εσάς σε αυτή την ιστορία;
Με συγκινεί ιδιαίτερα αυτή η ταλαιπωρημένη ψυχή. Φταίει; Βίασαν την ψυχή της, το μυαλό της, την κατέστρεψαν. Δεν οφείλουν όλοι οι άνθρωποι να μπορούν να είναι δυνατοί, Θα τιμωρηθεί σίγουρα, κρίνοντας από το αποτέλεσμα. Η διαδρομή δεν ενδιαφέρει κανέναν. Γιατί άραγε οδηγήθηκε εκεί; Κανείς δε θα νοιαστεί γι’ αυτό. Αυτό με ενδιαφέρει πολύ και με συγκινεί πολύ… Αυτή η πορεία γενικότερα του ανθρώπου , που τελικά αποκτά εμπειρία και γνώση, όταν είναι κοντά στο θάνατο, μόνο που τότε δεν προλαβαίνει να τις χρησιμοποιήσει. Με συγκινεί ο τραγικός κύκλος αυτής της ζωής...
Γιατί επιστρέφει με εμμονή στον τόσο του εγκλήματος; Γιατί αναπαριστά ξανά και ξανά όσα την πονούν; Η ηδονή της οδύνης; Πώς δημιουργείται μια εμμονή τελικά και πώς μπορείς να ξεφύγεις από αυτή;
Επιστρέφει και αναπαριστά ξανά και ξανά, γιατί όλα αυτά αποτελούν τη ζωή της. Δεν έχει τίποτα άλλο. Οι πληγές της είναι η οικογένειά της, οι δεσμοί της. Μ' αυτά έζησε και μ' αυτά θα ζει. Αυτό θέλει. Δεν έχει καμία διάθεση να ξεφύγει και δεν μπορεί. Τραγική φιγούρα.... Έτσι δημιουργείται η έμμονη, η αγάπη στη θλίψη. Είναι πολύ δύσκολο να γλιτώσεις, εκτός αν έχεις την τόλμη να δεις τα πράγματα από άλλο πρίσμα. Αν έχεις την τόλμη να μην έχεις ανάγκη τη δικαίωση, το να σε λυπούνται, να μην έχεις ανάγκη τους άλλους, αν μπορείς ν' αντέχεις, να ξεπερνάς να αγαπάς, να ξεκινάς από σενα προς τους άλλους και όχι να ζεις στηριζόμενη στους άλλους . Αυτό όμως απαιτεί επίπονη, σκληρή , προσωπική δουλειά με τον εαυτό σου σε καθημερινή βάση. Ο συνεχής αγώνας του ανθρώπου που κυνηγάει το τέρας που κρύβει μέσα του.
Ένα μεγάλο σας όνειρο;
Δεν κάνω όνειρα. Όμως επηρεασμένη από την πολιτική κατάσταση της χώρας μας, θα έλεγα ότι ονειρεύομαι μια χώρα με λιγότερη φτώχεια, με λιγότερη ανεργία, με ελπίδα, με νέους που θα μπορούν να βρουν δουλειά , με ανθρώπους που να δε θα τους κλέβουν το οξυγόνο από τη ζωή τους. Δεν αλλάζει αυτός ο κόσμος, το έχω πάρει απόφαση πια. Μπορεί να γίνει όμως καλύτερος. Ονειρεύομαι να μην έχουμε ανάγκη από φιλάνθρωπους, αλλά από ανθρωπιστές. Μεγάλο όνειρο αυτό για να γίνει πραγματικότητα ε;
Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ.
A.K
