Ο Στάθης Λιβαθινός φέτος επέλεξε με την ομάδα του να ανεβάσει το «Γάμο του Φίγκαρο» του Μπωμαρσαί, ένα έργο που έγινε γνωστό περισσότερο μέσω της όπερας του Μότσαρτ. Μια τραγική φάρσα με πολιτικές διαστάσεις που θα μας θυμίσει πολλά… Παράλληλα ετοιμάζει με τη Γιολάντα Μαρκοπούλου το δικό του χώρο που θα στεγαστεί στο θέατρο Βασιλάκου.
Τι σας κέντρισε στο «Γάμο του Φίγκαρο»;
Προσπαθώ πάντα να δημιουργώ ένα ρεπερτόριο για την ομάδα μου, και θα ήθελα κάθε έργο που να έχει ένα ξάφνιασμα και για μενα και γι’ αυτούς. Συνυπάρχουν πολλά στοιχεία σε αυτό το έργο, και σωματικά και πνευματικά, γιατί έχει τις ρίζες του στην Commedia del’ Arte. Νομίζω ότι περιέχει κώδικες που έχουν ενδιαφέρον και για μενα και για τους συνεργάτες μου. Στην πραγματικότητα είναι διαφορετικό απ’ όσα έχω κάνει μέχρι στιγμής, είναι πολύ άμεση η σχέση του με το κοινό. Πρωταγωνιστής σε αυτό το έργο είναι το ίδιο το θέατρο. Βασικά είναι μια τραγική φάρσα. Από την άλλη είναι και αρκετά πολιτικό, γιατί καταπιάνεται με καυστικό τρόπο με όσα μας συμβαίνουν. Κάναμε και μια καινούργια μετάφραση που είδε το κείμενο μέσα από μια πολύ σύγχρονη ματιά και φώτισε, νομίζω, αυτά τα στοιχεία. « Ο γάμος του Φίγκαρο ή μια τρελή μέρα», όπως είναι ο πλήρης τίτλος μιας και όλα γίνο0νται μέσα σε μια μέρα, μας θυμίζει πολλά σε όλους εμάς που ζούμε υπό την απειλή του χρόνου.
Χρησιμοποιείτε στοιχεία της Commedia del’ Arte στην παράσταση;
Με αφορά ο τρόπος που εκπαιδεύονται οι ηθοποιοί για την παράσταση. Αυτός ο τρόπος όμως δεν χρειάζεται να είναι εμφανής στο θεατή. Δε λειτουργούν οι ηθοποιοί με τη φόρμα της Commedia del’ Arte, υπάρχουν όμως στοιχεία τέτοια που προϋποθέτουν μια πολύ πιο απογυμνωμένη και αυτοσχεδιαστική λειτουργιά, η οποία δημιουργεί μια πολύ άμεση σχέση με το κοινό.
Ποια είναι η πολιτική διάσταση του έργου;
Ο Μπωμαρσαί λέγεται ότι έφερε τη Γαλλική Επανάσταση. Όντως εκείνη την εποχή κατάφερε να μιλήσει για θέματα σε σχέση με τις κοινωνικές τάξεις που δε λέγονταν στο θέατρο και να εισάγαγει μια δημοκρατική σκέψη που δε σηκώνει το δάχτυλο και δεν ηθικολογεί. Όταν κάνω ένα έργο, εστιάζω στο να μπορέσω να πω την ιστορία, πράγμα καθόλου αυτονόητο. Προσπαθώ να κρύψω τη δική μου οπτική, όχι να τη φανερώνω. Πήξαμε στις οπτικές, στο φορμαλισμό... Για μενα είναι απαραίτητο να «συνεργαστείς» με το συγγραφέα. Η οπτική μου θα φανεί ούτως ή άλλως από τον τρόπο που ανεβάζω το έργο. Σε αυτό εδώ το συγκεκριμένο με ενδιέφερε πολύ το χιούμορ του.
Η κωμικότητα της τραγωδίας;
Ακριβώς. Είναι μια τραγική φάρσα αυτό το έργο. Το χιούμορ είναι ο τρόπος να πεις τα πιο σοβαρά πράγματα. Το κοινό έχει ανάγκη να γελάσει, ειδικά σήμερα. Αυτή η ρευστότητα της ζωής σε μια τόσο έντονα μελαγχολικά στιγμή μου κατέστησε αναγκαίο να ανεβάσω αυτό το έργο σήμερα. Το χιούμορ είναι τρόπος ζωής, δεν είναι μόνο το να γελάσει κανείς σε μια παράσταση. Επίσης υπάρχουν στοιχεία πολύ ενδιαφέροντα, βαλκανικά: η περιπέτεια του άνθρωπου να αποκτήσει ταυτότητα. Η ταυτότητα είναι απαραίτητη στον άνθρωπο για να επιβιώσει κι όμως ο Φίγκαρο ζει χωρίς αυτή, αποκτάει γονείς μέσα στο έργο, είναι, θα λέγαμε, ένας κωμικός Οιδίποδας.
Η όπερα του Μότσαρτ είναι πιο γνωστή από το έργο… Χρησιμοποείτε τη μουσική της;
Όχι, αλλιώς θα έκανα την όπερα. Η αλήθεια είναι πως το έργο αυτό που είναι ένα αληθινό διαμάντι κάπως καπακώθηκε από την όπερα και το μεγάλο ταλέντο του Μότσαρτ. Κι ίσως αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήθελα να το ανεβάσω. Αυτό που έγινε ότι οι δυο μεγαλοφυΐες συναντήθηκαν: ο Μότσαρτ ανακάλυψε τον Μπωμαρσαί και ο Μπωμαρσαί τον Μότσαρτ. Εύκολα καταλαβαίνεις γιατί, αν ξέρεις τη μουσική του Μότσαρτ. Και μάλιστα ο Μότσαρτ στο λιμπρέτο, κράτησε σχεδόν ατόφιο το έργο, πράγμα σπάνιο...
Δουλεύετε συστηματικά τα τελευταία χρόνια με την ομάδα σας...
Είναι μια ομάδα που δουλεύουμε μαζί από την εποχή της Πειραματικής, αλλά υπάρχει και δεύτερη γενιά ηθοποιών που ανανεώνεται συνεχώς και αυτό μου αρέσει. Έτσι η ομάδα πλουτίζεται από σκέψεις και ιδέες. Σε ένα θεατρικό σχήμα όπου οι άνθρωποι έχουν επιλέξει να είναι μαζί επειδή θέλουν, κι όχι λόγω ανεργίας, βοηθάει η εναλλαγή, η άσκηση και η παρακολούθηση της μιας γενιάς από την άλλη. Φυσικά όλοι μπορούν να δουλέψουν κι αλλού.
Εσάς πλέον σας ενδιάφερει να εργαστείτε και εκτός πλαισίων της ομάδας σας;
Δεν το επιδιώκω, αλλά δεν είμαι αρνητικός. αν κάτι με ενδιαφέρει...
Σας αφορά πολύ η διδασκαλία των ηθοποιών και εν γένει των καλλιτεχνών.
Ναι, αλλά με την ομάδα μας η διδασκαλία και η εκπαίδευση γίνεται στην πρόβα. Εννοώ δε γίνονται εργαστήρια μεμονωμένα. Η εκπαίδευση είναι ένα θέμα πολύ σοβαρό και δε νομίζω ότι στη χώρα μας δεν είναι αντίστοιχη με αυτό που μας αξίζει, όχι μόνο στο θέατρο, αλλά γενικά. Δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μονάδες που κάνουν καλά τη δουλειά τους, αλλά αυτό δεν αρκεί. Είμαι υπέρ της ανώτατης θεατρικής παιδείας, πνεπιστημιακού επιπέδου, όπου θα διδάσκονται όλα τα επαγγέλματα τα σχετικά με το θέατρο και πρωτίστως η σκηνοθεσία.
Από του χρόνου θα έχετε ένα δικό σας χώρο για πρώτη φορά στο θέατρο Βασιλάκου.
Για την ώρα ξεκινάμε να τον ετοιμάζουμε. Το Βασιλάκου είναι ένα από τα καλύτερα θέατρα που έχει η Αθηνά. Ελπίζουμε να δημιουργήσουμε ένα χώρο με το δικό του στίγμα. Είναι όντως η πρώτη φορά που θα έχω ένα δικό μου χώρο. Και αυτή η σκέψη και με τρομάζει και με ενθουσιάζει, αλλά καμία στιγμή δεν είναι η κατάλληλη για να ανοίξει κανείς θέατρο… Από οικονομικής άποψης η υπόθεση « θέατρο» είναι πάντα καταδικασμένη...
Το θέατρο στην Ελλάδα σήμερα πώς σας φαίνεται;
Όσο υπάρχουν παθιασμένοι και ταλαντούχοι άνθρωποι, το θέατρο θα συνεχίσει να υπάρχει. Είναι μια ενδιαφέρουσα στιγμή του θεάτρου αυτή που ζούμε και βλέπω ότι θα σύντομα θα αλλάξει η όλη εικόνα. Η αλλαγή είναι πάντα αλλαγή και μετάβαση σε κάτι καινούργιο. Αυτός είναι ένας φυσικός νόμος, και ένας από τους λόγους που υπερασπίζομαι τόσο την ανωτάτη μόρφωση είναι για να γίνει αυτή η αλλαγή. Γιατί οι άνθρωποι που θα αλλάξουν το θέατρο, την τέχνη γενικότερα, χρειάζονται εφόδια. Λατρεύω την παιδαγωγική, σε ανανεώνει και κρατάει σε επαφή με τη νέα γένια και δημιουργεί μια αλυσίδα και μια συνέχεια.
Ένα μεγάλο σας όνειρο;
Το ίδιο το θέατρο.
Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ.
A.K
