Ο πάντα τολμηρός Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος μάς συστήνει φέτος ένα ολοκαίνουργιο έργο, τα Παράσιτα της Βίβιεν Φράντσμαν, ένα έργο που μιλάει για τις εξαρτήσεις πάσης φύσεως... Ένα σκληρό κείμενο, αλλά βαθιά ανθρώπινο, με μαύρο χιούμορ και παράδοξη ευαισθησία.
Φέτος ανέβαζετε τα Παράσιτα, κύριε Θεοδωρόπουλε, ένα καινούριο έργο που έχει μια άκρως ενδιάφερουσα ιστορία...
Tα Παράσιτα είναι ένα καινούριο έργο, γραμμένο από τη βραβευμένη θεατρική συγγραφέα Βίβιεν Φράντσμαν, που ανέβηκε μόλις πέρσι στο Ρόγιαλ Κορτ του Λονδίνου και στη συνέχεια περιόδευσε με μεγάλη επιτυχία στην Αγγλία. Η Φράτσμαν έγραψε το έργο ύστερα από παραγγελία της θεατρικής εταιρείας Clean Break, που ιδρύθηκε το 1979 από δύο πρώην φυλακισμένες γυναίκες, που πίστευαν ότι το θέατρο είναι το κατάλληλο μέσο για να ακουστούν στο ευρύ κοινό ιστορίες που έχουν να κάνουν με το σύνθετο θέμα “γυναίκες και παραβατικότητα”. Η αμιγώς γυναικεία αυτή θεατρική εταιρεία συνεχίζει τις συνεργασίες, τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τη θεατρική της δραστηριότητα και σ’ αυτό το πλαίσιο γράφτηκαν και ανέβηκαν και τα Παράσιτα.
Γιατί το επιλέξατε;
Το έργο είναι από τα πολύ δυνατά που έχω διαβάσει: με λεπτή ψυχολογία, με διεισδυτική κοινωνική ματιά σε βάζει βαθιά μέσα στον κόσμο των γυναικών που από τα παιδικά τους χρόνια γνώρισαν το πιο σκληρό πρόσωπο της ζωής, οικογενειακά τραύματα, ορφανοτροφεία, έλλειψη εκπαίδευσης, φτώχεια, φυλακή, έμφυλη βία, εγκυμοσύνες αποκομμένες από τη μητρότητα, εξάρτηση από τις ουσίες, ένα φαύλο κύκλο απ’ όπου τα άτομα, εντελώς αβοήθητα, είναι πολύ δύσκολο να ξεφύγουν.
Παρόλο που το θέμα του, ή καλυτερα η υπόθεσή του αφορά στα ναρκωτικά, αυτό το έργο μιλάει για τις εξαρτήσεις γενικά;
Τα ναρκωτικά είναι σε πρώτο πλάνο, αλλά δε θα έλεγα ότι είναι ένα έργο για τα ναρκωτικά, που θα ήταν εύκολο να πέσει στο διδακτισμό. Ούτε βέβαια είναι μια τουριστική περιήγηση στον κόσμο του περιθωρίου και της φτώχειας. Το έργο είναι πολύ πιο σύνθετο, μιλάει για τα γεγονότα που δεν επέλεξαν οι ηρωίδες για τη ζωή τους, για τον ευάλωτο ψυχισμό, τα συναισθηματικά κενά, τα αισθήματα φόβου, ανασφάλειας, απελπισίας, πίκρας, μοναξιάς και ενοχής που κουβαλούν τα εξαρτημένα άτομα. Μιλάει για τις ανθρώπινες σχέσεις και ειδικότερα για τη συνεξάρτηση, που νοθεύει τα αισθήματα αγάπης που συνδέουν τα άτομα και τα μετατρέπει ταυτόχρονα σε θύτες και θύματα.
Γιατί οι άνθρώπινες σχέσεις γίνονται εξαρτητικές; Αυτή η εξάρτηση είναι η καταστροφή τους;
Εξαρτητικές σχέσεις βρίσκει κανείς παντού: στα ζευγάρια, στην οικογένεια, ανάμεσα σε φίλους, στη δουλειά. Στα Παράσιτα η Ρόλυ κάνει όνειρα για μια ζωή καθαρή, με το παιδί που θα γεννήσει, με δουλειά κανονική. Όλα αυτά θα φροντίσει να τα ματαιώσει η Πινκ, που χρειάζεται την αδερφή της κοντά της. Όμως πόσο αποφασισμένη να ξεκόψει από τα παλιά ήταν η Ρόλυ, που βγαίνοντας από τη φυλακή πηγαίνει στη φωλιά της Πινκ; Τι απομένει από την αγάπη ανάμεσα στις δύο αδερφές; Το θηρίο της εξάρτησης τα έχει σαρώσει όλα. Πόσο μας αφορούν όλα αυτά; Πιστεύω ότι η συγγραφέας με τον τρόπο της κάνει τον καθένα από μας να σκεφτεί για τον εαυτό του το περίπλοκο θέμα των εξαρτήσεων. Γιατί εξαρτήσεις δεν είναι μόνο οι ουσίες.
Πάντα σας αφορά το πολιτικό θέατρο. Σε αυτό το έργο ποια θα λέγατε ότι είναι η πολιτική του διάσταση;
Αν σηκώσουμε λίγο τα μάτια μας και δούμε τις δυο αδερφές σε συνάρτηση με την κοινωνία, θα παρατηρήσουμε τις τραγικές ελλείψεις του συστήματος πρόνοιας, που αφήνει αβοήθητα τα δυο κορίτσια που έχουν γονείς χρήστες, που στη συνέχεια τα χωρίζει σε τρυφερή ηλικία, αφήνοντας τη μία στο ορφανοτροφείο, ενώ η άλλη βρίσκει θαλπωρή σε ανάδοχη οικογένεια. Κορίτσια που αργότερα μπαινοβγαίνουν στη φυλακή χωρίς καμιά μέριμνα για την επανένταξή τους, που ζουν μέσα στη φτώχεια, που σαν περιστασιακά εκδιδόμενες γυναίκες υφίστανται όλη την ανδρική βία, που νιώθουν στην κυριολεξία σκουπίδια και παράσιτα. Το κοινωνικό με το πολιτικό είναι συγκοινωνούντα δοχεία.
Το Θέατρο του Νέου Κόσμου είναι ένας πολύ ενεργός οργανισμός και σήμερα παρά τις δυσκολίες συνεχίζετε. Ποιοι είναι οι στόχοι σας και πώς αντιπαρέρχεστε τις δυσκολίες;
Προσαρμοζόμαστε σε μια πραγματικότητα που αλλάζει με καταιγιστικούς ρυθμούς. Μέσα σε αυτό το θεατρικό τοπίο, που δε θα μπορούσαμε να το φανταστούμε πριν από 10 χρόνια, εμείς κρατάμε κάποιες σταθερές: ποιοτικά έργα, κυρίως σύγχρονα, ελληνικά και ξένα, με κοινωνική και πολιτική διάσταση, ενδιαφέρουσες συνεργασίες, εξαντλητική δουλειά μέσα σε συνθήκες οικειότητας και ελευθερίας, άγρυπνο μάτι στο καινούριο που φέρνει η τέχνη, πάντα μέσα από προσωπικά κριτήρια, γιατί αλλιώς θα ήταν κακοχωνεμένο. Πέρα από τις δικές μας παραγωγές, κάνουμε και συμπαραγωγές με παλιούς ή νεότερους συνεργάτες, που επιδιώκουμε να συγκεντρώνουν παρόμοια χαρακτηριστικά. Και από αυτή την πλευρά είμαστε ανοιχτοί στο καινούριο.
Δίνουμε βάρος στην προβολή και την επικοινωνία όλων των παραστάσεων που παίζονται στο θέατρο, και έχουμε μειώσει πολύ τις τιμές των εισιτηρίων μας. Κρατήσαμε ζωντανή, παρ’ όλες τις δυσκολίες, την κινητή μονάδα θεάτρου για παιδιά που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία και μάλιστα, σε συνεργασία με δομές αλληλεγγύης, φέρνουμε στο θέατρο ομάδες παιδιών που είναι τελείως αποκλεισμένα από το θέατρο για οικονομικούς λόγους, ή πηγαίνουμε εμείς και παίζουμε για τσιγγανόπουλα, μεταναστόπουλα κλπ. Και βέβαια έχουν πρόσβαση στο θέατρο κατά περίπτωση και άλλες ομάδες θεατών, όπως λόγου χάρη τα μέλη των ομάδων απεξάρτησης στα Παράσιτα, όπου σημειωτέον κάθε Παρασκευή μετά την παράσταση γίνεται συζήτηση με τους συντελεστές της, μέλη του ΚΕΘΕΑ και τους θεατές.
Το θέατρό μας πηγαίνει καλά, έχει κόσμο. Κι ωστόσο, οικονομικά είμαστε με το μαχαίρι στο λαιμό και καλλιτεχνικά περιοριζόμαστε από την ανάγκη. Μαζί με όλη την κοινωνία υποφέρει και το θέατρο, πώς θα γινόταν αλλιώς; Κι αυτό έχει και θετικές (ό,τι δε σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό). αλλά και αρνητικές πλευρές, που δεν πρέπει να τις ξεχνάμε.
Είναι γνωστές οι πολιτικές σας θέσεις. Τι κινήσεις πρέπει να γίνουν κατά τη γνώμη σας για τον πολιτισμό;
Τα τελευταία χρόνια της κρίσης ο πολιτισμός, ειδικότερα οι σύγχρονες τέχνες και μέσα σ’ αυτές το θέατρο, εγκαταλείφθηκαν τελείως από το κράτος. Όχι γιατί δόθηκε προτεραιότητα στο να αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κρίση, αλλά γιατί βρέθηκε ένα πρόσχημα για να γυρίσουν την πλάτη σε ένα χώρο που τους είναι ξένος, που μπορεί να τον θεωρούν και εχθρικό. Δε θέλω να πω ότι παλιότερα υπήρχε σχέδιο από τις κυβερνήσεις σε σχέση με την προαγωγή του σύγχρονου πολιτισμού, λίγα χρήματα απλώς έδιναν στο λεγόμενο επιχορηγούμενο θέατρο, που βοηθούσαν να λειτουργεί ο χώρος με κάποιους κανόνες, μισθούς και ασφάλιση για τους εργαζόμενους κλπ. Ήταν κάτι. Τώρα όλο αυτό έχει ξηλωθεί, οι ηθοποιοί αμείβονται με ψίχουλα, δε χρειάζεται να τα λέω εγώ, είναι γνωστά.
Ελπίζω πως η κυβέρνηση της Αριστεράς, που είχε πάντα μια προνομιακή σχέση με τον πολιτισμό, θα σκύψει πάνω σε ένα χώρο που χειμάζεται, θα προσπαθήσει να βάλει τάξη στο ζήτημα της θεατρικής παιδείας και να στηρίξει τη σύγχρονη θεατρική παραγωγή, που ακόμα και στα χρόνια της κρίσης, και παρά τις όποιες στρεβλώσεις, έδειξε πως έχει ανθεκτικό κύτταρο.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Μπορώ να σας πω για τα καλοκαιρινά: Θα σκηνοθετήσω στο Φεστιβάλ Αθηνών για την Επίδαυρο τον Αίαντα του Σοφοκλή σε μετάφραση Δ.Ν. Μαρωνίτη, μουσική Νίκου Κυπουργού, σκηνικά -κοστούμια Ελένης Μανωλοπούλου χορογραφίες Αγγελικής Στελλάτου και σχεδιασμό φωτισμών Σάκη Μπιρμπίλη, με πρωταγωνιστές τους: Νίκο Κουρή, Μαρία Πρωτόπαππα, Γιάννο Περλέγκα, Γιάννη Τσορτέκη, Παντελή Δεντάκη, Ελένη Ουζουνίδου, Δημήτρη Παπανικολάου και Γιάννη Κλίνη και με ένα χορό που η σύνθεσή του με κάνει χαρούμενο.
Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ.
Α.Κ.
