Ο Άλεξ Κάβδας φέτος συνεργάζεται ξανά με τον Αλέξανδρο Κοέν στην "Επίσκεψη της Γηραιάς Κυρίας" του Φ. Ντίρενματ και "αναμεταδίδει" πώς μια μικρή πόλη, το Γκύλλεν, ξεπούλησε τη δικαιοσύνη, αλλά και τη ζωή ενός κατοίκου της, προκείμενου να σωθεί...
Συμμετέχετε στην Επίσκεψη της Γηραίας Κυρίας του Ντίρενματ που θα παρουσιαστεί σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Κοέν. Ένα έργο απροσδόκητα εφιαλτικό...
Η Επίσκεψη της Γηραιάς Κυρίας, γραμμένη περί τα μέσα του περασμένου αιώνα από το Γερμανο-Ελβετό Φρίντριχ Ντίρενματ, είναι μία μαύρη κωμωδία με ένα έντονο πολιτικο-κοινωνικό μήνυμα, βασισμένη στην πάντα επίκαιρη υπόθεση της εκδίκησης. Προσωπικά, με ενθουσιάζει πόσο πολυεπίπεδο μπορεί να είναι ένα έργο, σχολιάζοντας μέσα από το λόγο του τόσα ζητήματα ταυτόχρονα: ο σεξισμός, ο φεμινισμός, ο έρωτας, ο φασισμός (στοιχείο που ο Αλέξανδρος Κοέν επιλέγει, θεωρώ, να υπογραμμίσει επιλέγοντας δύο γυναίκες ηθοποιούς με διακριτές προσωπικότητες να υποδυθούν τους ρόλους του Δημάρχου και του Δασκάλου), η παιδεία, η θρησκεία, η φιλαργυρία, η επιβίωση είναι κάποια από αυτά.
Τι γυρνάει να διαπραγματευτεί επί της ουσίας η Γηραία Κυρία;
Παρόλο που το έργο δεν εντάσσεται σε αυτό που αποκαλείται "ψυχολογικό θέατρο", καθώς οι ρόλοι είναι περισσότερο φιγούρες που εκπροσωπούν ένα θεσμό ή ένα πιστεύω, κι όχι τόσο ολοκληρωμένες προσωπικότητες, βρίσκω τρομερό το ψυχολογικό υπόβαθρο που κρύβεται πίσω από την επιστροφή της γηραιάς κυρίας στον "τόπο του εγκλήματος". Η έντονη αδικία που την πνίγει στα νιάτα της γίνεται ουσιαστικά κινητήριος μοχλός στο να αποκτήσει τον τίτλο της πλουσιότερης γυναίκας στον κόσμο, πράγμα που θα της δώσει τη δυνατότητα για εκδίκηση, την αναγκαία για την ίδια δικαιοσύνη. Η προδομένη αγάπη τής δίνει την απαραίτητη ενέργεια και θέληση να εκπονήσει ένα πολύπλοκο σχέδιο, να αποκτήσει την απόλυτη εξουσία, διεκδικώντας πίσω μία κάποτε χαμένη υπόληψη που τη στιγματίζει διά βίου. Με πλήρη αυτογνωσία η Γηραιά Κυρία έρχεται για να ξαναβρεί την αθωότητα που τόσο απότομα της έκλεψαν, την οποία όμως θα διεκδικήσει με τον πιο απάνθρωπο τρόπο.
Τίθεται ένα θέμα ηθικής και σωτηρίας μέσα στο κείμενο του Ντίρενματ. Η σωτηρία δεν μπορεί να επιτευχθεί άραγε χωρίς την κατάλυση της ηθικής σήμερα;
Το χωριό του Γκύλλεν καλείται να κάνει την κρίσιμη επιλογή μετά τη ζοφερή πρόταση της Γηραιάς Κυρίας: ανθρωπισμός, πνευματική αξιοπρέπεια και πενία ή σκοταδισμός, ενοχές κι ευμάρεια; Ένα παράξενο πράγμα: η σωτηρία έχει πανανθρώπινα και διαχρονικά χαρακτηριστικά, σημαίνει σχεδόν το ίδιο πράγμα για όλους, ενώ η ηθική έχει παντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά ανάλογα με την περίοδο και τον πολιτισμό που παρατηρούμε. Η ηθική συμφωνείται και ακολουθείται από μία ομάδα και η κατάλυσή της είναι απλά η αλλαγή των πιστεύω της ομάδας αυτής. Σήμερα αντιμετωπίζουμε μία κρίση στον τομέα της ηθικής, καθότι η κοινωνία δεν προλαβαίνει τις ταχύτατες εξελίξεις στην επιστήμη, με αποτέλεσμα να επικρατεί σύγχυση. Αν ο ανθρώπινος πολιτισμός διανύει όντως την εφηβεία του (σύμφωνα με τον Roberto Assagioli στις "Βασικές Έννοιες της Ψυχοσύνθεσης"), ας ελπίσουμε σε φωτεινότερα παραδείγματα στο μέλλον.
Εσείς κάνατε τον Αναμεταδότη...
Ο ρόλος του Αναμεταδότη βρίσκεται κάπως εκτός της πραγματικότητας του έργου. Πρόκειται για έναν εξωτερικό παρατηρητή που ζει τα γεγονότα και υπογραμμίζει σημαντικές στιγμές μέσα στο έργο. Η αναπάντεχη και κάπως βίαιη άφιξη της Γηραιάς Κυρίας, οι σκέψεις και η δημόσια εικόνα των κατοίκων του χωριού μετά την πρόταση, αλλά φυσικά και η στιγμή της αποδοχής της, βρίσκονται όλα κάτω από το (μεγεθυντικό;) φακό της βιντεοκάμεράς του, σχολιάζονται με ευγενικά πιεστικές ερωτήσεις μέχρι να αποκαλυφθεί την "αλήθεια". Όταν τον περιγράφω, μου αρέσει να αναφέρομαι στον Αναμεταδότη και ως τα "μίντια": είναι η παρουσίαση μίας πραγματικότητας, εκείνης που επιλέγεται. Από ποιον και γιατί μένει στον καθένα να το ανακαλύψει μόνος του.
Ο συσχετισμός με την σημερινή κατάσταση είναι άμεσος: μια πόλη σε κρίση, μια ισχυρή δύναμή που προσπαθεί να εξαγοράσει τα πάντα. Πώς χειρίζεται η παράσταση αυτή την παραλληλία;
Θαυμάζω τον Αλέξανδρο Κοέν για τον τρόπο επιλογής των έργων που ανεβάζει. Φροντίζει πάντοτε να τσιγκλάνε με κάποιον τρόπο όσους μετέχουν στην παράσταση, να τους υπενθυμίζει λόγια μεγάλων συγγραφέων, σοφών των πολιτισμών μας, για το πώς ο άνθρωπος συμπεριφέρεται μέσα στην κοινωνία και κυρίως τι αποτελέσματα φέρνουν οι συμπεριφορές αυτές. Φυσικά και η παράσταση έχει ως στόχο να τονίσει αυτή την παραλληλία, δίνοντας στον μέτοχο τροφή για σκέψη και την εύλογη απορία μήπως κάτι δε λειτουργεί στον τρόπο που διαχειριζόμαστε τις καταστάσεις.
Πώς νιώθετε εσείς για τη δική μας κατάσταση σήμερα; Υπάρχει λύση άραγε; Ή θα πρέπει να υποταχθούμε κι εμείς σε ανάλογες "επισκέψεις";
Οι πολλές επιλογές είναι μία πολυτέλεια, ωστόσο είναι πάντα οι επιλογές μας που μας χαρακτηρίζουν. Οπωσδήποτε δεν πρόκειται για μία εύκολη επιλογή στην περίπτωσή μας, θέλω όμως να πιστεύω ότι κάπου, κάπως υπάρχει μία λύση. Το δυστυχές είναι ότι εν μέρει έχουμε δεχθεί αντίστοιχου τύπου επισκέψεις, που μπορεί ακόμη να μην έχουν απαιτήσει τη ζωή ή το θάνατό μας, αλλά σίγουρα μας βάζουν το μαχαίρι στο λαιμό.
Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ.
Α.Κ.
