Η Σοφία Φιλιππίδου φέτος ερμηνεύει στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το αριστούργημα του Σάμουελ Μπέκετ «Ευτυχισμένες μέρες» σε σκηνοθεσία Γιώργου Μανιώτη. Η Γούιννυ, ένα αλλόκοτο πλάσμα με απόηχους ανθρωπιάς, θάβεται σταδιακά και ακατάπαυστα φλυαρεί μπροστά στο φόβο της ύπαρξής της και του τέλους της.
Φέτος συναντιέστε με ένα εμβληματικό έργο, τις Ευτυχισμένες μέρες του Σ. Μπέκετ…
Οι ευτυχισμένες μέρες ήταν ένα θολό όνειρο για το μακρινό μου μέλλον, το οποίο δεν άργησε να έρθει! Η συνάντησή μου με το μυαλό και την καρδιά του Σάμουελ Μπέκετ ήταν καθοριστική! Το κείμενό του και η γοητεία των λέξεων και των παύσεων (κατά τη διάρκεια της μετάφρασης) με "έδεσαν" χειροπόδαρα. Κατάλαβα τη μεγάλη ευθύνη και συνειδητοποίησα πως δεν υπήρχε περίπτωση να διανοηθώ να τον προδώσω, ούτε και να τολμήσω να βγω πάνω απ’ αυτόν. Αρχικά πίστεψα πως έχω να κάνω με έναν δύστροπο βασανιστή- σκηνοθέτη που χρησιμοποίει την Γουίννυ σαν μαριονέτα... Όμως γρήγορα κατάλαβα πως με "έδεσε" πάνω του για να ακούσω την καρδιά του.. και την καρδιά μου... να συγχρονιστούμε για να καταλάβω ποιος είναι τέλοσπάντων αυτός ο "καθώσπρέπει νέος" και τι θέλει να πει.
Γιατί η Γουίννυ δεν υποφέρει τη σιωπή και μιλάει ακατάπαυστα σε αυτή την τρομαχτική ερημιά;
Η Γουίννυ σε πρώτο επίπεδο είναι μια γυναίκα που αργοπεθαίνει, βουλιάζοντας στο χώμα της καθημερινότητας που τη χωνεύει και φλυαρεί για να περάσει τη μέρα της, μέχρι να σημάνει το κουδούνι για τον ύπνο. Όμως τα απλά, "εύκολα" λόγια, οι λέξεις... οι στίχοι... οι αναμνήσεις γίνονται καθώς περνάει ο χρόνος σκαλοπάτια μιας αόρατης σκάλας προς τον ουρανό και το χαμένο παράδεισο, ή τα σκαλοπάτια προς τα μαύρα σκοτάδια του υπόγειου υποσυνείδητου φόβου... Η Γουίννυ δεν είναι πλέον η καθημερινή γυναίκα που νομίζουμε (αυτός είναι ο Γουίλλυ, ο σύντροφος της μοναξιάς της), είναι η ιέρεια μια τελετουργίας του θανάτου που έχει συνείδηση του τέλους της, είναι η συνείδηση του τέλους του δυτικού αστικού πολιτισμού και γαντζώνεται (προσποιούμενη την ευτυχισμένη) από τις λέξεις... από τους στίχους... από το Θεό... από την παράδοση και από τα αξέχαστα κλασικά τραγούδια, ειρωνευόμενη με σκληρότητα και σε βαθμό κυνισμού το "παραμύθι της ευτυχίας" ενός μάταιου κόσμου που σαπίζει στην ακινησία.
Ποια θέματα διαπραγματεύεται ο Μπέκετ σε αυτό τον χειμαρρώδη μονόλογο;
Τα πολύ απλά που είναι τα πολύ μεγάλα, τα σύγχρονα που είναι τα κλασικά. Ο Μπέκετ,εισηγητής του παράλογου και της αφαίρεσης στο θέατρο (που στη φυσική ορίζεται ως και η αρχή της αβεβαιότητας), μιλάει για τη ζωή, τον άνθρωπο, τη γη, το Θεό, τη βαρύτητα, την έλξη προς τον ουρανό... Και θέτει με μοναδικό τρόπο τα παλιά, ίδια πάντα, μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα.
Πώς προσεγγίσατε ένα ρόλο που δεν έχει κατ' ουσία ψυχολογία, αλλά είναι μάλλον ένα σύμβολο;
Μέσω της καλής και επίμονης ανάγνωσης της κατανόησης των νοημάτων και της αξίας των λέξεων, μέσω των ήχων των γραμμάτων και της μουσικής. Είδα τις λέξεις σαν νότες, δεν είμαι εξάλλου υποχρεωμένη εδώ να μιλάω "κανονικά" ή καθημερινά, δεν έχουμε να κάνουμε με ρεαλιστικό θέατρο και συναισθηματισμούς, αλλά με συγκίνηση, με μια σχοινοβασία στα όρια των δακρύων των πραγμάτων... Έτσι "τραγούδησα" μάλλον, παρά έπαιξα ή ερμήνευσα το έργο έχοντας πάντα στο νου μου και ακολουθώντας πιστά όλες τις σκηνικές οδηγίες του συγγραφέα.
Πότε μια μέρα είναι πραγματικά ευτυχισμένη για εσάς;
Μια ολόκληρη ευτυχισμένη μέρα δεν υπάρχει. Πέρασα όμως πολλές ευτυχισμένες μέρες εν αγνοία μου μέσα σε πελάγη αγνότητας και αφέλειας στα παιδικά μου χρόνια! Τώρα όχι, τέλειωσαν αυτά. Τώρα, πού και πού μπορεί να με κάνει ευτυχισμένη ένα κοτσύφι, ας πούμε, στο απέναντι μπαλκόνι, με το οποίο έχω την εντύπωση ότι συνομιλώ. Άλλοτε πάλι με ξαφνιάζει θετικά μια δροσοσταλίδα, ας πούμε, της αυγής, που πέφτει από πολύ ψηλά... ίσως από ένα φυλλαράκι της μηλιάς με το φίδι και τον Αδάμ και την Εύα, πάνω στο χλωμό μου μάγουλο!
Οι σκηνοθετικές οδηγίες του Μπέκετ είναι πολλές σε αυτό το κείμενο και σημαντικές. Τις ακολουθείτε ή η παράσταση υπακούει σε μια άλλη λογική και φόρμα, από αυτή που ορίζεται;
Ακολούθησα όλες τις οδηγίες (αυτή ήταν άλλωστε και η επιθυμία του σκηνοθέτη μου, του κύριου Γιώργου Μανιώτη), όμως ακολούθησα και την καρδιά και το μυαλό μου και την άποψή μου για το θέατρο του παραλόγου, το σουρεαλισμό, τον εξπρεσιονισμό και τα σύμβολα στο θέατρο.
Τι άλλο ετοιμάζετε;
Ίσως προκύψει ένας ακόμη "μεγάλος" ρόλος... Κάποια σκηνοθεσία... Ίσως καταφέρω να ανεβάσω ένα άπαιχτο στην Ελλάδα έργο ενός κλασικού Γερμανού συγγραφέα, που μεταφράζω εδώ και χρόνια... Ίσως κάτι με τη φοιτητική μου ομάδα.... Βλέποντας και κάνοντας...
Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ.
Α.Κ.
