Ο Δημήτρης Λιγνάδης είναι ένας ευφυής συνομιλητής κι είναι μεγάλη χαρά να μιλάς μαζί του γιατί λέει πάντα την αλήθεια, χωρίς περιστροφές. Αυτή την περίοδο είναι ο Aφηγητής στον «Κύκλο με την κιμωλία» του Μπρεχτ σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη. Tου χρόνου θα αφοσιωθεί στον Σαίξπηρ, σε δύο έργα εκ διαμέτρου αντίθετα, που όμως κάτι κοινό έχουν...
Ο Κύκλος με την Κιμωλία λοιπόν. Ένα έργο για ένα παιδί, για τη δικαιοσύνη, για ποιο πράγμα τελικά μιλάει ο Μπρεχτ;
Θα είμαι ειλικρινής, δε μου λέει και πολλά ο Μπρεχτ. Αναγνωρίζω τη σπουδαιότητα του θεάτρου που έκανε, αλλά είναι σαν ένας πινάκας που θα θαύμαζα σε μια γκαλερί και ποτέ δε θα αγόραζα για να τον έχω σπίτι. Δε με αφορά καθόλου η αποστολική τέχνη,ο διδακτισμός στο θέατρο και δεν είμαι καθόλου μαρξιστής. Το τάλαντο του Μπρεχτ σίγουρα ξεπερνάει τους σκοπούς του και η συγκίνηση του ξεφεύγει. Βέβαια, ο Ελύτης έχει πει "προσοχή στη συγκίνηση"... Είναι όμως δική μου αναπηρία μάλλον το ότι δε με αφορά και πολύ ο Μπρεχτ. Και σε άλλα έργα έχω παίξει που δε με τρελαίνουν οι συγγραφείς. Κάνω τέχνη ως επάγγελμα, όχι για να λυτρώσω ή να λυτρωθώ, Και θέλει πειθαρχία να παίξεις σε κάτι που δε σε αφορά σε πρώτο επίπεδο και να προσπαθείς να βρεις ένα αποκούμπι. Αλλά δεν έχει σημασία αν ο Μπρεχτ μου μιλάει ή δε μου μιλάει εμένα. Ούτε ο Τζων Φορντ στο «Κρίμα που είναι πόρνη» μου μίλαγε. Και εγώ έχω το πρόβλημα, μου λείπει μια προσλαμβάνουσα μάλλον, γιατί αυτά τα έργα είναι και θα παραμείνουν κλασικά, ενώ εγώ όχι. Την πρόταση για τον «Κύκλο» τη δέχτηκα, γιατί το θέατρο ανήκει σε δυο κολλητούς μου (Ε. Κούρκουλα και Δ. Παναγιωτάκης), επειδή ο σκηνοθέτης μας (Κων/νος Μαρκουλάκης) είναι ένας άνθρωπος διαβασμένος που εκτιμώ και το καστ είναι εξαιρετικό.
Το δίκαιο που είναι ένα από τα θέματα του έργου είναι μοναχικός δρόμος;
Το δίκαιο έχει να κάνει με τους ηθικούς κώδικες που κατασκευάζονται σε μια κοινωνική ομάδα. Για τον κανίβαλο είναι ηθικό και δίκαιο, ας πούμε, να τρώει ανθρώπους. Η αγάπη και η έγνοια του συνόλου ή η κοινοκτημοσύνη είναι κάτι άλλο. Μια ηθική επιταγή πάντως δεν μπορεί να περάσει με πολιτική κι εκεί, νομίζω, απέτυχε ο μαρξισμός. Δεν μπορεί ο άνθρωπος να πειστεί ότι πρέπει να υπάρχει κοινοκτημοσύνη. Πρέπει να του το εμπνεύσεις αυτό, να το βγάλεις από μέσα του, γιατί αλλιώς θα φτάσει στο άλλο άκρο, στο «ο θάνατός σου η ζωή μου». Για μενα δίκαιο είναι η αγάπη. Πιστεύω στο πολιτικό θέατρο, αλλά μόνο με τη διασταλτική ερμηνεία του όρου. Δηλαδή σε ένα θέατρο που μιλάει για τον πολίτη κι όχι την πολιτική, για τον πολίτη που είναι και ιδιώτης, αλλά ζει σε ένα συγκεκριμένο σύστημα αξιών.
Ο αφηγητής είναι ένας περίεργος ρόλος. σκηνοθέτης, ενορχηστρωτής. Τι τελικά;
Είναι αυτό που λέει η λέξη: αφηγείται μια ιστορία, είναι η ραχοκοκαλιά της, όχι ο εμπνευστής. Ο συγκεκριμένος αφηγητής έχει δύο όπλα: την ιστορία του Μπρεχτ από τη μία, τη μετάφραση του Ελύτη και τη μουσική του Χατζιδάκι από την άλλη, που έχουν την αισθητική του ’50. Δεν μπορεί λοιπόν να δράσει σκηνικά ερήμην των όπλων που έχει. Έπρεπε αισθητικά και σκηνικά να ενώσω το σήμερα με κάτι που έρχεται από μια άλλη εποχή.
Γιατί επέλεξες να τον καθηλώσεις σε μια αναπηρική καρέκλα;
Οι συν-εικόνες, οι συνειρμοί που δημιουργεί μια αναπηρική καρέκλα με ενδιέφεραν, γι’ αυτό και το πρότεινα στον Κωνσταντίνο. Πρώτον η εικόνα ενός ανθρώπου που είναι ακίνητος σε ένα αναπηρικό καροτσάκι του προσδίδει μια ηλικία, πράγμα απαραίτητο στη συγκεκριμένη συνθήκη. Δεύτερον, οι άνθρωποι που έχουν στερηθεί από τη φύση κάτι, αναπτύσσουν ένα φανατισμό, ένα ζήλο, όπως αυτό ο αφηγητής που έχει τρομερό ζήλο να πει αυτή την ιστορία. Και επίσης ο εν λόγω αφηγητής τελικά φτάνει στο συμπέρασμα ότι τα πράγματα ανήκουν σε αυτόν που τα εκμεταλλεύεται με αγάπη. Κι αυτό μου θύμισε κάτι από το άγριο μάτι του Γερμανού Σόιμπλε. Ο δικός μας αφηγητής δρα εκτός της υποκριτικής αρένας, χωροταξικά είναι μέσα κι έξω από το έργο, δε θέλαμε να είναι σαν κομπέρ.
Ο λόγος του Ελύτη και η μουσική του Χατζιδάκι λειτουργούν στο σήμερα;
Η προσέλευση και η αποδοχή του κόσμου δείχνουν ότι λειτουργούν. Ίσως μάλιστα με τρόπο που να ταιριάζει στην πρόθεση του Μπρεχτ. Συνδιαλέγεται το παλιό με το σήμερα στην παράσταση.
Σαίξπηρ επί δυο του χρόνου. Ένα έργο για το απόλυτο μίσος και ένα για την απόλυτη αγάπη. Εννοώ τον «Ριχάρδο» και τον «Ρωμαίο και Ιουλιέτα». Μίλησε μου για αυτά τα δυο έργα, τη δική σου οπτική και πόσο κοντά είναι το μίσος και η αγάπη.
Ακριβώς, το μίσος έρχεται να συμπλήρωσει την απώλεια της αγάπης. Η φύση όπου δεν μπορεί να γεμίσει με συν, γεμίζει με πλην. Ο «Ριχάρδος» είναι ένα πρόπλασμα του Μάκβεθ, είναι ένας ρόλος που πάντα ήθελα να παίξω, μπας κι ανακαλύψω κι εγώ κάτι κάτω από το κακό του περίβλημα. Επίσης χαίρομαι πολύ για τη συνεργασία μου με τον Γιάννη Χουβαρδά και τον υπόλοιπο θίασο. Ο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» από την άλλη είναι η απόλυτα αγνή αγάπη. Η απολυτότητα της εφηβείας… Αυτό θα προσπαθήσω στην παράσταση, να στήσω ένα παιχνίδι ενηλίκων και ανηλίκων, δυο κόσμων δηλαδή που συγκρούονται. Καλώς εχόντων των πραγμάτων, η παράσταση αυτή θα ανέβει στο Πάνθεον τον Απρίλιο, ενώ ο «Ριχάρδος» αν δεν αλλάξει κάτι από το πρόγραμμα του Εθνικού, θα ανέβει τον Νοέμβριο.
Πώς σου φάνηκε όλη αυτή η ιστορία με το Εθνικό;
Άκομψη…
Σε ευχαριστώ.
Κι εγώ.
Τετάρτη 29 Απριλίου 2015
Α.Κ.
