Με αφετηρία την τραγωδία της 20ής Ιανουαρίου 2014 στο Φαρμακονήσι, όπου δώδεκα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ο Ανέστης Αζάς και οι συνεργάτες του καταθέτουν μια παράσταση-θέατρο της πραγματικότητας για τη στάση της δικαιοσύνης απέναντι στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, και την Ευρώπη των κλειστών συνόρων, στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών στις 26, 27 και 28 Ιουλίου στο Θέατρο Τέχνης (Φρυνίχου).
Επιλέξατε για την καινούργια σας παράσταση μια υπόθεση που απασχόλησε τα μέσα, το Φαρμακονήσι...
Διάλεξα αυτό το θέμα γιατί είναι ένα από τα σημαντικότερα φαινόμενα της εποχής μας. Όλοι αυτοί οι πρόσφυγες που φεύγουν από την πατρίδα τους, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, και ειδικά αυτή η περίπτωση, είναι ένα ορόσημο για το πώς άλλαξε ο τρόπος που βλέπουμε αυτό το φαινόμενο. Η ιστορία αυτή ευαισθητοποίησε την κοινή γνώμη. Δεν θέλουμε λοιπόν μόνο να μιλήσουμε για το περιστατικό αυτό, αλλά γενικά για το θέμα των προσφύγων.
Πώς δουλεύετε το κείμενο της παράστασης;
Χρησιμοποιούμε εν μέρει μαρτυρίες και εν μέρει υλικό που υπάρχει από τα μίντια, το ίντερνετ και άλλες πηγές. Πάντα στις δουλειές μου κάνω έρευνα, η οποία εξελίσσεται παράλληλα με τη σκηνική δραματοποίηση, σε αυτή την περίπτωση τόσο γύρω από το ναυάγιο όσο και γενικότερα γύρω από την πολιτική γύρω από το προσφυγικό. Τέλη Φλεβάρη αρχίσαμε να δουλεύουμε και έκτοτε πάρα πολλά έχουν αλλάξει, οι εξελίξεις τρέχουν, η πραγματικότητα μας έχει ξεπεράσει. Επίσης χρησιμοποιούμε κάποια ρητορικά σχήματα από τις Ευμενίδες που αφορούν στο ζήτημα της δικαιοσύνης, το πώς λειτουργεί η δικαιοσύνη μέσα σε μια δημοκρατία. Δεν προχωράμε όμως στο μύθο που έχει άλλες προσλαμβάνουσες.
Η παράσταση προτείνει μια λύση;
Δεν έχω την ψευδαίσθηση ότι το θέατρο έχει τη λύση, αλλά αυτό που μπορεί να κάνει ίσως είναι να μετατοπίσει το βλέμμα του θεατή, να μας κάνει να δούμε και να σκεφτούμε τα πράγματα σε μια ευρύτερη διάσταση.
Εσείς προσωπικά πιστεύετε ότι υπάρχει λύση;
Δεν νομίζω ότι η Ευρώπη επιλέγει μια πιο ανθρωπιστική λύση, έχει δεχτεί ελάχιστους πρόσφυγες. Πρέπει να βρεθεί μια ρεαλιστική αντιμετώπιση του θέματος, να δούμε πώς μπορούμε να δεχτούμε και να βοηθήσουμε αυτούς τους ανθρώπους. Είναι μια τεράστια υποκρισία στην πραγματικότητα το πρόβλημα, γιατί ο δυτικός κόσμος προκαλεί και θησαυρίζει από τις συρράξεις κι όμως δεν κάνει τίποτα για να τις σταματήσει και να λύσει το πρόβλημα.
Στην παράσταση εκτός από ηθοποιούς συμμετέχουν και πρόσωπα που εμπλέκονται στην ιστορία αυτή;
Είναι μεικτή η φόρμα της παράστασης με συμμετοχή ηθοποιών και ανθρώπων που δεν είναι ηθοποιοί. Είμαστε σε συνεννοήσεις ακόμα κι επειδή το θέμα είναι ευαίσθητο δεν μπορούμε να πούμε πολλά. Πάντως προσπαθούμε να βρούμε μια ισορροπία, γιατί δνε με ενδιαφέρει να γίνουμε μελοδραματικοί.
Κάνετε θέατρο ντοκιμαντέρ. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;
Είναι λίγο κινηματογραφικός αυτός ο όρος κι άλλο καταλαβαίνει ο καθένας. Καμία αφήγηση δεν είναι απόλυτα αντικειμενική, κάθε αφήγηση εμπεριέχει το στοιχείο της υποκειμενικότητας. Αυτό το είδος είναι ένας τρόπος αφήγησης ιστοριών και δεν είναι απαραίτητα κόντρα στη μυθοπλασία. Εμένα με ενδιαφέρει αυτή η διαδικασία δουλειάς και η έρευνα. Δεύτερον, θεωρώ ότι είναι ένας τρόπος να προσφέρουμε εναλλακτικές αφηγήσεις στον κόσμο, μιας και η κοινή γνώμη διαμορφώνεται κατά βάση μέσα από τα μίντια. Το ντοκιμαντέρ είναι ένας τρόπος να βρω άλλες ιστορίες. Δεν με ενδιαφέρει το ρεπορτάζ, αλλά οι ιστορίες που υπάρχουν πίσω από το κάθε γεγονός.
Υπάρχει ένας αντίλογος γι’ αυτό το είδος σε σχέση με το κατά πόσο είναι θέατρο…
Όλα τα βασικά ερωτήματα του θεάτρου και της δραματουργίας υπάρχουν. Απλώς εδώ έχουμε μια άλλου είδους ανάπτυξη της δραματουργίας. Τα βασικά όμως ερωτήματα του θεάτρου παραμένουν: κι εδώ χρειάζεται μια συνθήκη, μια κατάσταση, άνθρωποι που κάτι θέλουν να πουν και να το επικοινωνήσουν. Πάνω στη σκηνή πάντα ο άνθρωπος, ακόμα κι αν η ιστορία του βασίζεται σε αυτοβιογραφικά περιστατικά, είναι χαρακτήρας, και αν δει κάποιος μια τέτοια παράσταση πολλές μέρες συνεχόμενα, θα διαπιστώσει ότι κάθε μέρα επανέρχεται το ζήτημα της παραστατικότητας.
Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ.
Τετάρτη 3 Ιουνίου 2015
Α.Κ.
