Μια υπέροχη ερωτική τραγωδία του Ρακίνα, τη «Βερενίκη», επέλεξε ο Θέμελης Γλυνάτσης να παρουσιάσει στο Φεστιβάλ Αθηνών. Μια ιστορία προσωπικών επιλογών και επιθυμιών, όπου έρωτας έρχεται αντιμέτωπος όχι μόνο με τα πρέπει αλλά με τον ίδιο μας τον εαυτό…
Γιατί επιλέξατε τη Βερενίκη;
Η Βερενική είναι ένα έργο που ήθελα να σκηνοθετήσω χρόνια, απλά δεν είχε δοθεί η ευκαιρία. Το θεωρώ ένα από τα σπουδαιότερα κείμενα της παγκόσμιας δραματουργίας, τόσο λόγω της φόρμας του, όσο και λόγω του απενοχοποιημένα ερωτικού περιεχομένου του. Είναι ένα έργο που ξεχωρίζει στον κανόνα των έργων του Ρακίνα, είναι χαμηλών τόνων, δεν είναι μυθολογικό, οι χαρακτήρες δεν είναι δεσμευμένοι από τη Μοίρα, αλλά από τις προσωπικές τους αποφάσεις. Όπως λέει και ο ίδιος ο συγγραφέας, είναι ένα έργο απλό. Και φυσικά αυτή η απλότητα είναι η ρίζα της πολυπλοκότητάς του. Αλλά επί της ουσίας, είναι η ευθύτητα που αντιμετωπίζει ο Ρακίνας την ερωτική επιθυμία.
Σε αυτό το έργο ο έρωτας συγκρούεται με την πολιτική. Τα πρέπει με τα θέλω;
Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Σαφέστατα ο πυρήνας του έργου είναι η δίωξη της Βερενίκης από τη Ρώμη, επειδή η Σύγκλητος δεν την θέλει για αυτοκράτειρα, αλλά κατά τη γνώμη μου, το δίπολο δεν είναι έρωτας εναντίον πολιτικής αλλά έρωτας εναντίον του πραγματικού. Η μετατόπιση του ερωτικού από την προσωπική, ιδιωτική εμπειρία στην πραγματικότητα είναι η τραυματική εμπειρία στο έργο.
Γιατί ο έρωτας είναι αδύνατος;
Ο έρωτας δεν είναι αδύνατος. Είναι όμως υπερβατικός και βίαια αντίθετος σε οποιουδήποτε είδους σύμβασης. Ο έρωτας είναι βαθύτατα αντικοινωνικός, γιατί αποδομεί την ταυτότητα του ερωτευμένου. Ο ερωτευμένος δεν μπορεί να είναι κοινωνικό ον, δεν μπορεί να ζει στην πραγματικότητα. Ο έρωτας μας καθιστά επί της ουσίας άχρηστους ενώπιον της πραγματικότητας.
Γιατί χαρακτηρίζεται αυτό το έργο τραγωδία δωματίου;
Όλη η τραγωδία βασίζεται στις εντάσεις μεταξύ του μέσα και του έξω, του ιδιωτικού και του προσωπικού, του ψίθυρου και της κραυγής. Και το δωμάτιο, ένας βαρύτατος σημειολογικά χώρος καθότι περικλείει το άτομο και δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα κατασκευής ιδιωτικού χώρου, είναι η απόλυτη μεταφορά για τον Ρακίνα. Η ύψιστη τραγική στιγμή του έργου δεν είναι κάποιος εντυπωσιακός θάνατος, αλλά η απλότατη κίνηση της Βερενίκης να βγει από ένα δωμάτιο και να φύγει. Με άλλα λόγια, διακόπτει τη συσχέτισή της με το ιδιωτικό, παύει να είναι πλάσμα του μέσα.
Σε ποια εποχή έχετε τοποθετήσει τη δράση;
Σε ασαφή περίοδο, αλλά σίγουρα σύγχρονη. Το ρωμαϊκό στοιχείο φαντάζει στο ίδιο το έργο σαν πρόφαση. Τα ζητήματα είναι πολύ βαθύτερα από οποιαδήποτε έννοια ιστορικότητας.
Πώς αντιμετωπίζετε τον ποιητικό λόγο του Ρακίνα και το μέτρο; Είναι δύσκολο για το σύγχρονο θεατή ένα τέτοιου είδους κείμενο;
Θεωρώ πως η ένταση που δημιουργείται μεταξύ της πειθαρχίας του μέτρου και του άναρχου συναισθήματος είναι μοναδική και πραγματική εκρηκτική. Ο στίχος συχνά λυγίζει κάτω από το βάρος του περιεχομένου του - είναι λες και το μέτρο επαναλαμβάνει αδιάκοπα την ανικανότητά του να εκφράσει την επιθυμία. Και δεν θεωρώ πως το μέτρο είναι δύσκολο για το κοινό - απλώς το κοινό πρέπει να μπει σε μια διαδικασία προσεκτικής, εξαιρετικά απελευθερωμένης ακρόασης. Γιατί συχνά η απόλαυση δεν έγκειται μόνο στην κατανόηση, αλλά στην εσωτερίκευση του ήχου των στίχων.
Επόμενα σχέδια για το χειμώνα;
Δυστυχώς μη ανακοινώσιμα ακόμα, αλλά θα ασχοληθώ ενεργά με το μουσικό θέατρο.
Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ.
Δευτέρα 8 Ιουνίου 2015
Α.Κ.
